88 - أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ الثَّقَفِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ الْأَعْلَى بْنُ حَمَّادٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ دَاوُدَ الْخُرَيْبِيُّ، قَالَ: سَمِعْتُ عَاصِمَ بْنَ رَجَاءِ بْنِ حَيْوَةَ، عَنْ دَاوُدَ بْنِ جَمِيلٍ، عَنْ كَثِيرِ بْنِ قَيْسٍ، قَالَ: كُنْتُ جَالِسًا مَعَ أَبِي الدَّرْدَاءِ فِي مَسْجِدِ دِمَشْقَ، فَأَتَاهُ رَجُلٌ، فَقَالَ: يَا أَبَا الدَّرْدَاءِ، إِنِّي أَتَيْتُكَ مِنْ مَدِينَةِ الرَّسُولِ فِي حَدِيثٍ بَلَغَنِي أَنَّكَ تُحَدِّثُهُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ أَبُو الدَّرْدَاءِ: أَمَا جِئْتَ لِحَاجَةٍ، أَمَا جِئْتَ لِتِجَارَةٍ، أَمَا جِئْتَ إِلَّا لِهَذَا الْحَدِيثِ؟ قَالَ: نَعَمْ، قَالَ: فَإِنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، يَقُولُ: «مَنْ سَلَكَ طَرِيقًا يَطْلُبُ فِيهِ عِلْمًا، سَلَكَ اللَّهُ بِهِ طَرِيقًا مِنْ طُرُقِ الْجَنَّةِ، وَالْمَلَائِكَةُ تَضَعُ أَجْنِحَتَهَا رِضًا لِطَالِبِ الْعِلْمِ، وَإِنَّ الْعَالِمَ يَسْتَغْفِرُ لَهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ، وَمَنْ فِي الْأَرْضِ، وَالْحِيتَانُ فِي الْمَاءِ، وَفَضْلُ الْعَالِمِ عَلَى الْعَابِدِ، كَفَضْلِ الْقَمَرِ لَيْلَةَ الْبَدْرِ عَلَى سَائِرِ الْكَوَاكِبِ، إِنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِيَاءِ، إِنَّ الْأَنْبِيَاءَ لَمْ يُوَرِّثُوا دِينَارًا وَلَا دِرْهَمًا، وَأَوْرَثُوا الْعِلْمَ، فَمَنْ أَخَذَهُ أَخَذَ بِحَظٍّ وَافِرٍ».
قَالَ أَبُو حَاتِمٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: فِي هَذَا الْحَدِيثِ بَيَانٌ وَاضِحٌ أَنَّ الْعُلَمَاءَ الَّذِينَ لَهُمُ الْفَضْلُ الَّذِي ذَكَرْنَا، هُمُ الَّذِينَ يُعَلِّمُونَ عِلْمَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، دُونَ غَيْرِهِ مِنْ سَائِرِ الْعُلُومِ، أَلَا تَرَاهُ يَقُولُ: «الْعُلَمَاءُ وَرَثَةُ الْأَنْبِيَاءِ» وَالْأَنْبِيَاءُ لَمْ يُوَرِّثُوا إِلَّا الْعِلْمَ، وَعِلْمُ نَبِيِّنَا صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سُنَّتُهُ، فَمَنْ تَعَرَّى عَنْ مَعْرِفَتِهَا لَمْ يَكُنْ مِنْ وَرَثَةِ الْأَنْبِيَاءِ.

Bize Muhammed b. İshak es-Sekafî, ona Abdüla'lâ b. Hammad, ona Abdullah b. Davud el-Hureybî, ona Asım b. Recâ b. Hayve, ona Davud b. Cemil, ona da Kesir b. Kays şöyle nakletmiştir:

Ebu Derdâ ile birlikte Dımeşk Mescidinde oturuyordum. Bir adam geldi ve 'Ey Ebu'd-Derdâ! Ben, Rasulullah'tan (sav) naklettiğini duyduğum bir hadis için Medin'den kalkıp sana geldim' dedi. Ebu Derdâ, 'Bir ihtiyaç, bir ticaret için değil de sadece bu hadis için mi geldin?' diye sorunca, adam 'Evet' dedi. Bunun üzerine Ebu Derdâ 'Doğrusu ben, Rasulullah'ı (sav) şöyle derken duydum' dedi:

"Kim, ilim talep öğreneceği bir yola girerse, Allah da onu cennet yollarından birine girdirir. Muhakkak melekler yaptığından hoşnut oldukları için ilim öğrenmek isteyen kimsenin üzerine kanatlarını gererler. Şüphesiz göktekiler, yerdekiler ve denizdeki balıklar alim için bağışlanma dilerler. Alimin âbide üstünlüğü, dolunay çıktığı gece, ayın diğer yıldızlara olan üstünlüğü gibidir. Hiç şüphesiz, alimler, peygamberlerin mirasçılarıdırlar. Peygamberler ne dinar ne de dirhem bırakırlar. Onlar sadece ilim miras bırakır. O halde kim bu ilmi alırsa büyük bir pay almış olur."

Ebu Hatim (ra) şöyle demiştir: Bu hadiste, izah ettiğimiz üstünlüğe sahip olan âlimlerin, diğer ilimleri değil de Nebi'nin (sav) ilmini öğrenen alimler olduğuna dair net bir açıklama bulunmaktadır. Hadisin, 'Alimler peygamberlerin mirasçılarıdır. Peygamberler ancak ilim bırakmıştır' dediğini görmez misin? Nebi'nin (sav) ilmi de onun sünnetidir. Kim sünneti bilmiyorsa peygamberlerin varislerinden değildir.

---

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: فَضْلَ الْعَالِمِ عَلَى الْعَابِدِ كَفَضْلِ الْقَمَرِ لَيْلَةَ الْبَدْرِ عَلَى سَائِرِ الْكَوَاكِبِ

• İbn Hibban Sahih-i İbn Hibban İlim 88, 1/289