حَدَّثَنِى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ حَدَّثَنِى يَحْيَى بْنُ مَعِينٍ حَدَّثَنَا حَجَّاجٌ قَالَ ابْنُ جُرَيْجٍ قَالَ ابْنُ أَبِى مُلَيْكَةَ وَكَانَ بَيْنَهُمَا شَىْءٌ فَغَدَوْتُ عَلَى ابْنِ عَبَّاسٍ فَقُلْتُ أَتُرِيدُ أَنْ تُقَاتِلَ ابْنَ الزُّبَيْرِ فَتُحِلُّ حَرَمَ اللَّهِ . فَقَالَ مَعَاذَ اللَّهِ ، إِنَّ اللَّهَ كَتَبَ ابْنَ الزُّبَيْرِ وَبَنِى أُمَيَّةَ مُحِلِّينَ ، وَإِنِّى وَاللَّهِ لاَ أُحِلُّهُ أَبَدًا . قَالَ قَالَ النَّاسُ بَايِعْ لاِبْنِ الزُّبَيْرِ . فَقُلْتُ وَأَيْنَ بِهَذَا الأَمْرِ عَنْهُ أَمَّا أَبُوهُ فَحَوَارِىُّ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم ، يُرِيدُ الزُّبَيْرَ ، وَأَمَّا جَدُّهُ فَصَاحِبُ الْغَارِ ، يُرِيدُ أَبَا بَكْرٍ ، وَأُمُّهُ فَذَاتُ النِّطَاقِ ، يُرِيدُ أَسْمَاءَ ، وَأَمَّا خَالَتُهُ فَأُمُّ الْمُؤْمِنِينَ ، يُرِيدُ عَائِشَةَ ، وَأَمَّا عَمَّتُهُ فَزَوْجُ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم ، يُرِيدُ خَدِيجَةَ ، وَأَمَّا عَمَّةُ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَجَدَّتُهُ ، يُرِيدُ صَفِيَّةَ ، ثُمَّ عَفِيفٌ فِى الإِسْلاَمِ ، قَارِئٌ لِلْقُرْآنِ . وَاللَّهِ إِنْ وَصَلُونِى وَصَلُونِى مِنْ قَرِيبٍ ، وَإِنْ رَبُّونِى رَبَّنِى أَكْفَاءٌ كِرَامٌ ، فَآثَرَ التُّوَيْتَاتِ وَالأُسَامَاتِ وَالْحُمَيْدَاتِ ، يُرِيدُ أَبْطُنًا مِنْ بَنِى أَسَدٍ بَنِى تُوَيْتٍ وَبَنِى أُسَامَةَ وَبَنِى أَسَدٍ ، إِنَّ ابْنَ أَبِى الْعَاصِ بَرَزَ يَمْشِى الْقُدَمِيَّةَ ، يَعْنِى عَبْدَ الْمَلِكِ بْنَ مَرْوَانَ ، وَإِنَّهُ لَوَّى ذَنَبَهُ ، يَعْنِى ابْنَ الزُّبَيْرِ .

Bana Abdullah b. Muhammed, ona Yahya b. Maîn, ona Haccâc, ona İbn Cureyc, ona da İbn Ebu Müleyke şöyle demiştir:

Abdullah b. Abbâs ile Abdullah b. Zübeyir arasında bir soğukluk vardı. Ben İbn Abbâs'ın yanına gittim ve “İbn Zübeyir ile savaşarak Allah'ın Harem'inin (Mekke'nin) hürmetini ihlal mi etmek istiyorsun?” dedim. İbn Abbâs “bundan Allah'a sığınırım. Demek ki Allah, İbn Zübeyir ile Ümeyye oğullarının kaderine, Harem'de savaşarak onun hürmetini ihlal etmeyi yazmış. Vallahi ben asla Harem'in hürmetini ihlal etmem” dedi ve şöyle devam etti: İnsanlar bana “İbn Zübeyir'e biat et” dediler. Ben de onlara şöyle dedim: Bu hilafet İbn Zübeyir'e uzak değildir. Zira onun babası -Zübeyir'i kastederek- Peygamber'in havarisi, dedesi -Ebu Bekir'i kastederek- Pey­gamber'in mağara arkadaşı, annesi -Esma'yı kastederek- iki kuşak sahibi, teyzesi -Âişe'yi kastederek- müminlerin anası, halası -Hatice'yi kastederek- Pey­gamber'in zevcesi, Peygamber'in halası -Safiye'yi kastederek- onun nenesidir. Sonra İbn Zübeyir'in kendisi, İslâm'ı yaşamada iffet sahibi, ayıplardan uzak ve güzel Kur'an okuyan birisidir. Vallahi eğer Ümeyye oğulları bana ulaşıp iyilik ederse, hısımlıktan do­layı iyilik eder, emir olursa, benim gibi kerim kişiler, benim emirim olmuş olur. Ama İbn Zübeyir benim yerime Tuveytleri, Usameleri ve Humeydleri tercih etti. -İbn Abbâs, Abdulmelik b. Mervân'ı kastederek- İbn Ebu Âs meydana çıkıp, ilerliyor, -İbn Zübeyir'i kastederek- o ise bu işlerde geriye düşmüş durumda.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Tefsîr 9, 2/193