ثنا يَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الدَّوْرَقِيُّ، وَمُوسَى بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْمَسْرُوقِيُّ قَالَا: ثنا أَبُو أُسَامَةَ، عَنْ أَبِي حَيَّانَ، وَقَالَ الدَّوْرَقِيُّ: قَالَ: ثنا أَبُو حَيَّانَ، ح وَثنا عَبْدَةُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْخُزَاعِيُّ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ يَعْنِي ابْنَ بِشْرٍ، ثنا أَبُو حَيَّانَ، نا أَبُو زُرْعَةَ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ نَبِيُّ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لِبِلَالٍ عِنْدَ صَلَاةِ الْفَجْرِ: «يَا بِلَالُ حَدِّثْنِي بِأَرْجَى عَمَلٍ عَمِلْتَهُ عِنْدَكَ مَنْفَعَةً فِي الْإِسْلَامِ، فَإِنِّي قَدْ سَمِعْتُ اللَّيْلَةَ خَشْفَ نَعْلَيْكَ بَيْنَ يَدَيَّ فِي الْجَنَّةِ» ، فَقَالَ: مَا عَمِلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ فِي الْإِسْلَامِ عِنْدِي عَمَلًا أَرْجَى مَنْفَعَةً مِنْ أَنِّي لَمْ أَتَطَهَّرْ طَهُورًا تَامًّا قَطُّ فِي سَاعَةٍ مِنْ لَيْلٍ أَوْ نَهَارٍ إِلَّا صَلَّيْتُ بِذَلِكَ الطَّهُورِ لِرَبِّي مَا كَتَبَ لِي أَنْ أُصَلِّيَ

Bize Yakub b. İbrahim ed-Devrakî ile Musa b. Abdurrahman el-Meşrûkî, onlara Ebû Üsâme, Ebû Hayyân'dan rivâyet etti. ed-Devrakî, (tahdis sigasını kullanarak) bize Ebû Hayyân rivâyet etti, dedi. (Y) Yine bize Abde b. Abdullah el-Huzâî, ona Muhammed b. Bişr, ona Ebû Hayyân, ona Ebû Zur'a, ona da Ebû Hureyre (ra), bir sabah namazında Rasûlullah'ın (sav) Bilâl'e (ra) şöyle dediğini rivâyet etti:

"- Ya Bilâl! İslâm'da yapmış olduğun ve sana en çok fayda vereceğini ümit ettiğin amelin hangisidir? Çünkü ben bu gece cennette, önümde senin ayak seslerini duydum." Bilâl şöyle dedi:
"- Ey Allah'ın rasûlü! İslâm'da yaptığım ve bana en çok fayda vereceğini ümit ettiğim amelim şu olabilir: Ben gece veya gündüz tam olarak temizlenip abdest aldığım her seferde, mutlaka o abdestle rabbimin benim için takdir buyurduğu kadar namaz kılarım."

• İbn Huzeyme Sahih-i İbn Huzeyme Salât 1208, 2/55

ثنا يَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الدَّوْرَقِيُّ، وَمُوسَى بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْمَسْرُوقِيُّ قَالَا: ثنا أَبُو أُسَامَةَ، عَنْ أَبِي حَيَّانَ، وَقَالَ الدَّوْرَقِيُّ: قَالَ: ثنا أَبُو حَيَّانَ، ح وَثنا عَبْدَةُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْخُزَاعِيُّ، أَخْبَرَنَا مُحَمَّدٌ يَعْنِي ابْنَ بِشْرٍ، ثنا أَبُو حَيَّانَ، نا أَبُو زُرْعَةَ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ نَبِيُّ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لِبِلَالٍ عِنْدَ صَلَاةِ الْفَجْرِ: «يَا بِلَالُ حَدِّثْنِي بِأَرْجَى عَمَلٍ عَمِلْتَهُ عِنْدَكَ مَنْفَعَةً فِي الْإِسْلَامِ، فَإِنِّي قَدْ سَمِعْتُ اللَّيْلَةَ خَشْفَ نَعْلَيْكَ بَيْنَ يَدَيَّ فِي الْجَنَّةِ» ، فَقَالَ: مَا عَمِلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ فِي الْإِسْلَامِ عِنْدِي عَمَلًا أَرْجَى مَنْفَعَةً مِنْ أَنِّي لَمْ أَتَطَهَّرْ طَهُورًا تَامًّا قَطُّ فِي سَاعَةٍ مِنْ لَيْلٍ أَوْ نَهَارٍ إِلَّا صَلَّيْتُ بِذَلِكَ الطَّهُورِ لِرَبِّي مَا كَتَبَ لِي أَنْ أُصَلِّيَ

Bize Yakub b. İbrahim ed-Devrakî ile Musa b. Abdurrahman el-Meşrûkî, onlara Ebû Üsâme, Ebû Hayyân'dan rivâyet etti. ed-Devrakî, (tahdis sigasını kullanarak) bize Ebû Hayyân rivâyet etti, dedi. (Y) Yine bize Abde b. Abdullah el-Huzâî, ona Muhammed b. Bişr, ona Ebû Hayyân, ona Ebû Zur'a, ona da Ebû Hureyre (ra), bir sabah namazında Rasûlullah'ın (sav) Bilâl'e (ra) şöyle dediğini rivâyet etti:

"- Ya Bilâl! İslâm'da yapmış olduğun ve sana en çok fayda vereceğini ümit ettiğin amelin hangisidir? Çünkü ben bu gece cennette, önümde senin ayak seslerini duydum." Bilâl şöyle dedi:
"- Ey Allah'ın rasûlü! İslâm'da yaptığım ve bana en çok fayda vereceğini ümit ettiğim amelim şu olabilir: Ben gece veya gündüz tam olarak temizlenip abdest aldığım her seferde, mutlaka o abdestle rabbimin benim için takdir buyurduğu kadar namaz kılarım."

• İbn Huzeyme Sahih-i İbn Huzeyme Salât 1208, 2/55

باكروا في طلب الرزق والحوائج؛ فإن الغدو بركة ونجاح

Rızık (temini) ve ihtiyaçların talebinde sabah erken davranın. Çünkü günün ilk saatleri bereket ve kazançtır.

Açıklama: Başka varyantı bulunmamaktadır.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfü'l-bâi'l-muvahhade 879, 1/330

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو خَالِدٍ الأَحْمَرُ ح وَحَدَّثَنَا أَبُو كُرَيْبٍ وَإِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِى مُعَاوِيَةَ كِلاَهُمَا عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ أَبِى ظِبْيَانَ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ وَهَذَا حَدِيثُ ابْنِ أَبِى شَيْبَةَ قَالَ بَعَثَنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَرِيَّةٍ فَصَبَّحْنَا الْحُرَقَاتِ مِنْ جُهَيْنَةَ فَأَدْرَكْتُ رَجُلاً فَقَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ . فَطَعَنْتُهُ فَوَقَعَ فِى نَفْسِى مِنْ ذَلِكَ فَذَكَرْتُهُ لِلنَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « أَقَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَقَتَلْتَهُ » . قَالَ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّمَا قَالَهَا خَوْفًا مِنَ السِّلاَحِ . قَالَ « أَفَلاَ شَقَقْتَ عَنْ قَلْبِهِ حَتَّى تَعْلَمَ أَقَالَهَا أَمْ لاَ » . فَمَازَالَ يُكَرِّرُهَا عَلَىَّ حَتَّى تَمَنَّيْتُ أَنِّى أَسْلَمْتُ يَوْمَئِذٍ . قَالَ فَقَالَ سَعْدٌ وَأَنَا وَاللَّهِ لاَ أَقْتُلُ مُسْلِمًا حَتَّى يَقْتُلَهُ ذُو الْبُطَيْنِ . يَعْنِى أُسَامَةَ قَالَ قَالَ رَجُلٌ أَلَمْ يَقُلِ اللَّهُ ( وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لاَ تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ ) فَقَالَ سَعْدٌ قَدْ قَاتَلْنَا حَتَّى لاَ تَكُونَ فِتْنَةٌ وَأَنْتَ وَأَصْحَابُكَ تُرِيدُونَ أَنْ تُقَاتِلُوا حَتَّى تَكُونَ فِتْنَةٌ .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Ebu Halid el-Ahmer (T) Bize Ebu Küreyb ve İshak b. İbrahim, ona Ebu Muâviye, her ikisine el-A'meş, ona Ebu Zıbyân, ona Üsame b. Zeyd rivayet etmiştir. Bu İbn Ebu Şeybe'nin hadisidir. Üsame şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) bizi bir seriyye ile göndermişti. Cüheyne kabilesinin Hurakat boyuna sabah baskını yaptık. Bir adam yakaladım. 'Allah'tan başka ilah yoktur' dedi. Ama ben onu öldürdüm. Ama gönlüme bir şüphe düşmüştü. Bunu Hz. Peygamber'e (sav) anlattım. Rasulullah (sav) bana "O kişi 'Allah'tan başka ilah yoktur' dedi ve sen onu öldürdün mü?" diye sordu. Ben "Ey Allah'ın resulü! Bunu silahtan korktuğu için söyledi" dedim. Hz. Peygamber (sav) "Kalbini yarıp baktın mı da böyle söylediğini biliyorsun?!" buyurdu. Bu sözü bana o kadar çok söyledi ki, 'keşke o gün Müslüman olsaydım' dedim. Sa'd "Vallahi Zü'l-butayn şiş karınlı (Üsame) bir müslümanı öldürmeden ben de asla öldüremem" dedi. Başka bir adam "Yüce Allah "Fitne ortadan kalkana ve din tamamen Allah'a ait olana kadar onlarla savaşın" (Enfâl, 8/39) buyurmadı mı?!" diye sordu. Sa'd şöyle karşılık verdi: "Biz fitne ortadan kalkana kadar savaştık, sen ve arkadaşların ise fitne çıkana kadar savaştınız."

• Müslim Sahîh-i Müslim İmân 277, /62

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو خَالِدٍ الأَحْمَرُ ح وَحَدَّثَنَا أَبُو كُرَيْبٍ وَإِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِى مُعَاوِيَةَ كِلاَهُمَا عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ أَبِى ظِبْيَانَ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ وَهَذَا حَدِيثُ ابْنِ أَبِى شَيْبَةَ قَالَ بَعَثَنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَرِيَّةٍ فَصَبَّحْنَا الْحُرَقَاتِ مِنْ جُهَيْنَةَ فَأَدْرَكْتُ رَجُلاً فَقَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ . فَطَعَنْتُهُ فَوَقَعَ فِى نَفْسِى مِنْ ذَلِكَ فَذَكَرْتُهُ لِلنَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « أَقَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَقَتَلْتَهُ » . قَالَ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّمَا قَالَهَا خَوْفًا مِنَ السِّلاَحِ . قَالَ « أَفَلاَ شَقَقْتَ عَنْ قَلْبِهِ حَتَّى تَعْلَمَ أَقَالَهَا أَمْ لاَ » . فَمَازَالَ يُكَرِّرُهَا عَلَىَّ حَتَّى تَمَنَّيْتُ أَنِّى أَسْلَمْتُ يَوْمَئِذٍ . قَالَ فَقَالَ سَعْدٌ وَأَنَا وَاللَّهِ لاَ أَقْتُلُ مُسْلِمًا حَتَّى يَقْتُلَهُ ذُو الْبُطَيْنِ . يَعْنِى أُسَامَةَ قَالَ قَالَ رَجُلٌ أَلَمْ يَقُلِ اللَّهُ ( وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لاَ تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ ) فَقَالَ سَعْدٌ قَدْ قَاتَلْنَا حَتَّى لاَ تَكُونَ فِتْنَةٌ وَأَنْتَ وَأَصْحَابُكَ تُرِيدُونَ أَنْ تُقَاتِلُوا حَتَّى تَكُونَ فِتْنَةٌ .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Ebu Halid el-Ahmer (T) Bize Ebu Küreyb ve İshak b. İbrahim, ona Ebu Muâviye, her ikisine el-A'meş, ona Ebu Zıbyân, ona Üsame b. Zeyd rivayet etmiştir. Bu İbn Ebu Şeybe'nin hadisidir. Üsame şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) bizi bir seriyye ile göndermişti. Cüheyne kabilesinin Hurakat boyuna sabah baskını yaptık. Bir adam yakaladım. 'Allah'tan başka ilah yoktur' dedi. Ama ben onu öldürdüm. Ama gönlüme bir şüphe düşmüştü. Bunu Hz. Peygamber'e (sav) anlattım. Rasulullah (sav) bana "O kişi 'Allah'tan başka ilah yoktur' dedi ve sen onu öldürdün mü?" diye sordu. Ben "Ey Allah'ın resulü! Bunu silahtan korktuğu için söyledi" dedim. Hz. Peygamber (sav) "Kalbini yarıp baktın mı da böyle söylediğini biliyorsun?!" buyurdu. Bu sözü bana o kadar çok söyledi ki, 'keşke o gün Müslüman olsaydım' dedim. Sa'd "Vallahi Zü'l-butayn şiş karınlı (Üsame) bir müslümanı öldürmeden ben de asla öldüremem" dedi. Başka bir adam "Yüce Allah "Fitne ortadan kalkana ve din tamamen Allah'a ait olana kadar onlarla savaşın" (Enfâl, 8/39) buyurmadı mı?!" diye sordu. Sa'd şöyle karşılık verdi: "Biz fitne ortadan kalkana kadar savaştık, sen ve arkadaşların ise fitne çıkana kadar savaştınız."

• Müslim Sahîh-i Müslim İmân 277, /62

إذا طلع النجم صباحًا رفعت العاهة عن كل بلدة, وفي لفظ عن البلد

Açıklama: Sehâvî şöyle demektedir: Ebû Dâvûd bu hadisi Ebû Hureyre’den merfu olarak rivayet etmiştir. Aynı şekilde Taberânî de şu lafızla nakletmektedir: “Yıldız (gökyüzünde) yükseldiği zaman, her bir beldenin üzerindeki âfet ve hastalık kaldırılır.” Muhammed b. Abdurrahman es-Sehavi, el-Mekâsidü'l-hasene fî beyâni kesîrin mine'l-ehâd'de SMH000070 rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ el-Hemzetü me'a'z-zâli'l-mu'ceme 291, 1/110

أسفروا بالفجر؛ فإنه أعظم للأجر

Açıklama: İlgili kaynakta senet bulunmamaktadır. Başka varyantı bulunmamaktadır.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a-sîni'l-mühmele 334, 1/132

أسفروا بالفجر؛ فإنه أعظم للأجر

Açıklama: İlgili kaynakta senet bulunmamaktadır. Başka varyantı bulunmamaktadır.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a-sîni'l-mühmele 361, 1/140

اغدوا في طلب العلم؛ فإن الغدو بركة ونجاح

Açıklama: İlgili kaynakta senet bulunmamaktadır. Başka varyantı bulunmamaktadır.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a'l-Gayni'l-mu'ceme 439, 1/167

اللهم أَعْطِ منفقًا خلفًا, وممسكًا تلفًا

Açıklama: İbn Asâkir bunu Târîhu Dımeşk’te Ka’bu’l-Ahbâr’ın kendi sözü olarak şu lafızla rivayet etmektedir: “Her sabah mutlaka iki melek inip içlerinden biri ‘Ey hayrı isteyen kişi! Haydi başla!’ diye, diğeri de ‘Ey şerri isteyen kişi! Vazgeç bundan!’ diye seslenirler. Diğer iki melekten biri de ‘Allah’ım! (Malını) infak edene hemen yenisini ver’ diye, diğeri de ‘Allah’ım! Cimrilik edenin malını acilen yok et’ diye seslenirler.”, Buhari, Sahîh-i Buhârî'de B001442, Müslim, Sahîh-i Müslim'de M002336, Nesai, Sünen-i Kübra'da NS11928, Nesai, Sünen-i Kübra'da NS11929, Beyhaki, Sünen-i Kebir'de BS007892, Ahmed b. Hanbel, Müsned-i Ahmed'de HM008040, Ahmed b. Hanbel, Müsned-i Ahmed'de HM022064, Abdurrezzak b. Hemmam, Musannef-i Abdurrezzak'ta MA019652, Hâkim en-Nisaburî, el-Müstedrek'te NM008893 ve Nesai, Sünen-i Kübra'da NS009134 farklı bir içerikle rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a'l-Lâm 549, 1/212