حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ حَكِيمٍ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ عَنْ سَالِمٍ أَبِى النَّضْرِ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ
"كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا قَضَى صَلاَتَهُ مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ نَظَرَ فَإِنْ كُنْتُ مُسْتَيْقِظَةً حَدَّثَنِى وَإِنْ كُنْتُ نَائِمَةً أَيْقَظَنِى وَصَلَّى الرَّكْعَتَيْنِ ثُمَّ اضْطَجَعَ حَتَّى يَأْتِيَهُ الْمُؤَذِّنُ فَيُؤْذِنَهُ بِصَلاَةِ الصُّبْحِ فَيُصَلِّى رَكْعَتَيْنِ خَفِيفَتَيْنِ ثُمَّ يَخْرُجُ إِلَى الصَّلاَةِ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 294, /296

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ عَاصِمٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سَرْجِسَ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ وَالنَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّى الصُّبْحَ فَصَلَّى الرَّكْعَتَيْنِ ثُمَّ دَخَلَ مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فِى الصَّلاَةِ فَلَمَّا انْصَرَفَ قَالَ
"يَا فُلاَنُ أَيَّتُهُمَا صَلاَتُكَ الَّتِى صَلَّيْتَ وَحْدَكَ أَوِ الَّتِى صَلَّيْتَ مَعَنَا."

Bize Süleyman b. Harb, ona Hammad b. Zeyd, ona da Abdullah b. Sercis dedi ki:
Rasulullah (sav) sabah namazını kılarken bir adam geldi, (mescidin kenarına) iki rekât namaz kıldı, sonra Hz. Peygamber'le (sav) cemaate katıldı. Rasûl-i Ekrem (sav) namazını bitirince;
"Ey falanca! Sen bu iki namazdan hangisini geçerli sayıyorsun; yalnız başına kıldığın namazı mı, yoksa bizimle beraber kıldığın namazı mı?" dedi.

Açıklama: Hz. Peygamber'in mûtadı, sünnetleri evde, farzı mescidde kılmak idi. Bu itibarla farza durulduğu halde sünnet kılmaya devam eden insanın tutumunu yadırgamıştır. Buna dayanarak bazı âlimler, farz kılınırken câmide sünnet kılmayı mekruh addederler.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 295, /297

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا ابْنُ نُمَيْرٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعِيدٍ حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ قَيْسِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ رَأَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم رَجُلاً يُصَلِّى بَعْدَ صَلاَةِ الصُّبْحِ رَكْعَتَيْنِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم
"صَلاَةُ الصُّبْحِ رَكْعَتَانِ." فَقَالَ الرَّجُلُ إِنِّى لَمْ أَكُنْ صَلَّيْتُ الرَّكْعَتَيْنِ اللَّتَيْنِ قَبْلَهُمَا فَصَلَّيْتُهُمَا الآنَ . فَسَكَتَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم .

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona İbn Nümeyr, ona Sa'd b. Said, ona Muhammed b. İbrahim, ona da Kays b. Amr şöyle söyledi:
Rasulullah (sav) sabah namazının farzından sonra iki rekât daha namaz kılan bir adam gördü. Bunun üzerine, "sabah namazı iki rekattır," buyurdu. Adam, ben farzdan önceki iki rekât sünneti kılamamıştım, şimdi onları kılıyorum deyince, Hz. Peygamber sustu.

Açıklama: Hanefîler, sabah namazının farzından sonra herhangi bir nafile kılmanın mekruh olduğu kanaatindedirler. Buna ruhsat veren rivayetleri de zayıf görürler. Buna mukabil İmam Şâfiî ve Ahmed b. Hanbel bunu caiz görürler. Malik ve İmam Muhammed, güneş iki mızrak boyu yükseldikten sonra sabah namazının sünnetinin kaza edilebileceğini söylerler.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 296, /298

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ وَأَبُو كَامِلٍ وَعُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ بْنِ مَيْسَرَةَ قَالُوا حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ عَنْ أَبِى صَالِحٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم
"إِذَا صَلَّى أَحَدُكُمُ الرَّكْعَتَيْنِ قَبْلَ الصُّبْحِ فَلْيَضْطَجِعْ عَلَى يَمِينِهِ." فَقَالَ لَهُ مَرْوَانُ بْنُ الْحَكَمِ أَمَا يُجْزِئُ أَحَدَنَا مَمْشَاهُ إِلَى الْمَسْجِدِ حَتَّى يَضْطَجِعَ عَلَى يَمِينِهِ قَالَ عُبَيْدُ اللَّهِ فِى حَدِيثِهِ قَالَ لاَ.
قَالَ فَبَلَغَ ذَلِكَ ابْنَ عُمَرَ فَقَالَ أَكْثَرَ أَبُو هُرَيْرَةَ عَلَى نَفْسِهِ.
قَالَ فَقِيلَ لاِبْنِ عُمَرَ هَلْ تُنْكِرُ شَيْئًا مِمَّا يَقُولُ قَالَ لاَ وَلَكِنَّهُ اجْتَرَأَ وَجَبُنَّا.
قَالَ فَبَلَغَ ذَلِكَ أَبَا هُرَيْرَةَ قَالَ فَمَا ذَنْبِى إِنْ كُنْتُ حَفِظْتُ وَنَسُوا.

Bize Müsedded ile Ebu Kamil ve Ubeydullah b. Ömer b. Meysere, onlara Abdülvahid, ona el-A'meş, ona Ebû Salih, ona da Ebu Hureyre'nin (ra) rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurdu:
"Biriniz sabah namazının farzından önceki iki rekât sünneti kılınca sağ tarafına uzanıp yatsın!" Bunun üzerine Mervan b. Hakem Ebu Hureyre'ye: Bizden birinin mescide kadar yürüyüp gitmesi yetmez mi ki sağ tarafına uzanıp yatacak? diye sordu. Ubeydullah'ın naklettiğine göre Ebu Hureyre (ra), hayır! diye cevap verdi.
Ravi Ubeydullah dedi ki: Bu tartışma İbn Ömer'e ulaşınca, Ebu Hureyre aleyhine olabilecek şeyleri çok yapıyor dedi.
Ravi Ubeydullah dedi ki: Bunun üzerine İbn Ömer'e, Ebu Hureyre'nin sözlerinden doğru görmediğin bir şey var mı? diye sorulunca, hayır, fakat o cüretkâr davranıyor, biz ise korkuyoruz cevabını verdi. Bu söz Ebu Hureyre'ye ulaşınca, ben ezberledim de onlar unuttuysa, bunda benim ne günahım var? dedi.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 294, /296

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ ضَمْرَةَ عَنْ عَلِىٍّ قَالَ
"كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّى فِى إِثْرِ كُلِّ صَلاَةٍ مَكْتُوبَةٍ رَكْعَتَيْنِ إِلاَّ الْفَجْرَ وَالْعَصْرَ."

Bize Muhammed b. Kesir, ona Süfyan, ona Ebu İshak, ona Asım b. Damra, ona da Hz. Ali (ra) şöyle demiştir:
"Rasulullah (sav) sabah ve ikindi namazlarının dışında her farz namazını müteâkip iki rekât namaz kılardı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 300, /299

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يُونُسَ حَدَّثَنَا زُهَيْرٌ حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ حَكِيمٍ أَخْبَرَنِى سَعِيدُ بْنُ يَسَارٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ
"أَنَّ كَثِيرًا مِمَّا كَانَ يَقْرَأُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى رَكْعَتَىِ الْفَجْرِ بِـ ( آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْنَا ) هَذِهِ الآيَةَ قَالَ هَذِهِ فِى الرَّكْعَةِ الأُولَى وَفِى الرَّكْعَةِ الآخِرَةِ بِـ ( آمَنَّا بِاللَّهِ وَاشْهَدْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ ) ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 293, /296

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الصَّبَّاحِ بْنِ سُفْيَانَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عُمَرَ - يَعْنِى ابْنَ مُوسَى - عَنْ أَبِى الْغَيْثِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ
"أَنَّهُ سَمِعَ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَقْرَأُ فِى رَكْعَتَىِ الْفَجْرِ ( قُلْ آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا ) فِى الرَّكْعَةِ الأُولَى وَفِى الرَّكْعَةِ الأُخْرَى بِهَذِهِ الآيَةِ ( رَبَّنَا آمَنَّا بِمَا أَنْزَلْتَ وَاتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ ) أَوْ ( إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَلاَ تُسْأَلُ عَنْ أَصْحَابِ الْجَحِيمِ ) شَكَّ الدَّرَاوَرْدِىُّ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 293, /296

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ زِيَادِ بْنِ سَعْدٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ - ابْنِ أَبِى عَتَّابٍ أَوْ غَيْرِهِ - عَنْ أَبِى سَلَمَةَ قَالَ
"قَالَتْ عَائِشَةُ كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم إِذَا صَلَّى رَكْعَتَىِ الْفَجْرِ فَإِنْ كُنْتُ نَائِمَةً اضْطَجَعَ وَإِنْ كُنْتُ مُسْتَيْقِظَةً حَدَّثَنِى."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 294, /297

حَدَّثَنَا عَبَّاسٌ الْعَنْبَرِىُّ وَزِيَادُ بْنُ يَحْيَى قَالاَ حَدَّثَنَا سَهْلُ بْنُ حَمَّادٍ عَنْ أَبِى مَكِينٍ حَدَّثَنَا أَبُو الْفَضْلِ - رَجُلٌ مِنَ الأَنْصَارِ - عَنْ مُسْلِمِ بْنِ أَبِى بَكْرَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ
"خَرَجْتُ مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم لِصَلاَةِ الصُّبْحِ فَكَانَ لاَ يَمُرُّ بِرَجُلٍ إِلاَّ نَادَاهُ بِالصَّلاَةِ أَوْ حَرَّكَهُ بِرِجْلِهِ."
قَالَ زِيَادٌ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْفُضَيْلِ.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 294, /297

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنَا أَبَانُ حَدَّثَنَا قَتَادَةُ عَنْ أَبِى الْعَالِيَةِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ شَهِدَ عِنْدِى رِجَالٌ مَرْضِيُّونَ فِيهِمْ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ وَأَرْضَاهُمْ عِنْدِى عُمَرُ أَنَّ نَبِىَّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ
"لاَ صَلاَةَ بَعْدَ صَلاَةِ الصُّبْحِ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ وَلاَ صَلاَةَ بَعْدَ صَلاَةِ الْعَصْرِ حَتَّى تَغْرُبَ الشَّمْسُ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 300, /299