وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ قُهْزَاذَ - مِنْ أَهْلِ مَرْوَ - قَالَ أَخْبَرَنِى عَلِىُّ بْنُ حُسَيْنِ بْنِ وَاقِدٍ قَالَ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ قُلْتُ لِسُفْيَانَ الثَّوْرِىِّ : "'إِنَّ عَبَّادَ بْنَ كَثِيرٍ مَنْ تَعْرِفُ حَالَهُ. وَإِذَا حَدَّثَ جَاءَ بِأَمْرٍ عَظِيمٍ فَتَرَى أَنْ أَقُولَ لِلنَّاسِ لاَ تَأْخُذُوا عَنْهُ قَالَ سُفْيَانُ بَلَى. قَالَ عَبْدُ اللَّهِ فَكُنْتُ إِذَا كُنْتُ فِى مَجْلِسٍ ذُكِرَ فِيهِ عَبَّادٌ أَثْنَيْتُ عَلَيْهِ فِى دِينِهِ وَأَقُولُ لاَ تَأْخُذُوا عَنْهُ." [وَقَالَ مُحَمَّدٌ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُثْمَانَ قَالَ قَالَ أَبِى قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ انْتَهَيْتُ إِلَى شُعْبَةَ فَقَالَ هَذَا عَبَّادُ بْنُ كَثِيرٍ فَاحْذَرُوهُ.]

Bize Merv ahalisinden Muhammed b. Abdullah b. Kuhzâz, ona Ali b. Hüseyin b. Vâkıd, ona da Abdullah b. Mübarek şöyle rivayet etmiştir: "Süfyan es-Sevrî'ye, Abbad b. Kesir, durumunu bildiğin bir kimsedir. Hadis naklettiğinde epeyce hatalı hadisler aktarıyor! İnsalara, ondan hadis almayın demem hususunda ne dersin? dedim. Süfyan, elbette (söyle)! dedi. Ben de Abbad'ın anıldığı meclislerde 'dini hususunda kendisini över ve (fakat) ondan (hadis) almayın' derdim." [Bize Muhammed, ona Abdullah b. Osman, ona babası (Osman), ona da Abdullah b. Mübarek şöyle rivayet etmiştir: Şube'nin yanına vardım da şu Abbad b. Kesir'den sakının! dedi.]

Açıklama: Abbad, zahitlerdendir. Dini ve kişiliği hakkında söylenecek söz yoktur ama hadis rivayetine ehil biri değildir.

• Müslim Sahîh-i Müslim Mukaddime 38, /20

وَحَدَّثَنِى أَبُو أَيُّوبَ سُلَيْمَانُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ الْغَيْلاَنِىُّ حَدَّثَنَا أَبُو عَامِرٍ - يَعْنِى الْعَقَدِىَّ - حَدَّثَنَا رَبَاحٌ عَنْ قَيْسِ بْنِ سَعْدٍ عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ: "جَاءَ بُشَيْرٌ الْعَدَوِىُّ إِلَى ابْنِ عَبَّاسٍ فَجَعَلَ يُحَدِّثُ وَيَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَجَعَلَ ابْنُ عَبَّاسٍ لاَ يَأْذَنُ لِحَدِيثِهِ وَلاَ يَنْظُرُ إِلَيْهِ فَقَالَ يَا ابْنَ عَبَّاسٍ مَا لِى لاَ أَرَاكَ تَسْمَعُ لِحَدِيثِى أُحَدِّثُكَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَلاَ تَسْمَعُ. فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ إِنَّا كُنَّا مَرَّةً إِذَا سَمِعْنَا رَجُلاً يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ابْتَدَرَتْهُ أَبْصَارُنَا وَأَصْغَيْنَا إِلَيْهِ بِآذَانِنَا فَلَمَّا رَكِبَ النَّاسُ الصَّعْبَ وَالذَّلُولَ لَمْ نَأْخُذْ مِنَ النَّاسِ إِلاَّ مَا نَعْرِفُ."

Bize Ebu Eyyub Süleyman b. Ubeydullah el-Gaylânî, ona Ebu Âmir el-Akadî, ona Rabah, ona Kays b. Sa'd, ona da Mücahid şöyle rivayet etmiştir: "Büşeyr el-Adevî, İbn Abbas'a gelip 'Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurdu, Rasulullah (sav) şöyle buyurdu' diyerek hadis nakletmeye başladı. İbn Abbas da ne onun rivayetine kulak astı ne de kendisine baktı! (Büşeyr) Ey İbn Abbas! Hadisime kulak asmadığını görüyorum, ne iş! (Halbuki) ben Rasulullah'tan (sav) rivayette bulunuyorum; sen ise kulak asmıyorsun! dedi. İbn Abbas da ona bir zamanlar bizler 'Rasulullah (sav) şöyle buyurdu' diyen birini işittiğimizde gözlerimizi ona diker, kulaklarımızı dört açardık! Ama insanlar önüne gelenden hadis alıp nakletmeye başlayınca insanlardan sadece bildiğimiz (hadisleri) kabul ettik! dedi."

• Müslim Sahîh-i Müslim Mukaddime 21, /18

وَحَدَّثَنِى بِشْرُ بْنُ الْحَكَمِ الْعَبْدِىُّ قَالَ سَمِعْتُ سُفْيَانَ بْنَ عُيَيْنَةَ يَقُولُ أَخْبَرُونِى عَنْ أَبِى عَقِيلٍ صَاحِبِ بُهَيَّةَ أَنَّ أَبْنَاءً لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ سَأَلُوهُ عَنْ شَىْءٍ لَمْ يَكُنْ عِنْدَهُ فِيهِ عِلْمٌ فَقَالَ لَهُ يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ وَاللَّهِ إِنِّى لأُعْظِمُ أَنْ يَكُونَ مِثْلُكَ وَأَنْتَ ابْنُ إِمَامَىِ الْهُدَى - يَعْنِى عُمَرَ وَابْنَ عُمَرَ - تُسْأَلُ عَنْ أَمْرٍ لَيْسَ عِنْدَكَ فِيهِ عِلْمٌ. فَقَالَ أَعْظَمُ مِنْ ذَلِكَ وَاللَّهِ عِنْدَ اللَّهِ وَعِنْدَ مَنْ عَقَلَ عَنِ اللَّهِ أَنْ أَقُولَ بِغَيْرِ عِلْمٍ أَوْ أُخْبِرَ عَنْ غَيْرِ ثِقَةٍ." [قَالَ وَشَهِدَهُمَا أَبُو عَقِيلٍ يَحْيَى بْنُ الْمُتَوَكِّلِ حِينَ قَالاَ ذَلِكَ.]

Bize Bişr b. Hakem el-Abdî, ona Süfyan b. Uyeyne, ona Sâhibü Büheyye olarak bilinen Ebu Akîl şöyle rivayet etmiştir: "Abdullah b. Ömer'in oğulları, (Kâsım'a) bilgisinin olmadığı bir meseleye dair soru sordular da Yahya, (Kasım'a), iki hidayet imamının -ravilerden biri Ömer ve İbn Ömer'in kastedildiğini ifade etmiştir- oğlu olduğun halde ilminin olmadığı bir meselenin sana sorulmasını pek büyük bir iş olarak görüyorum dedi. (Kasım) da ona; 'Vallahi! Allah nezdinde ve Allah'ı bilen kimse nezdinde bundan daha büyüğü, ilimsizce konuşmam yahut güvenilir (sika) olmayan birinden nakilde bulunmamdır' dedi." [Ebu Akîl Yahya b. Mütevekkil, Abdullah b. Ömer'in oğluna ve Yahya b. Said'e bunları söylerlerken şahit olmuştur.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Mukaddime 34, /20

حَدَّثَنَا الْعَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ الْعَظِيمِ الْعَنْبَرِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَنْبَأَنَا مَعْمَرٌ عَنِ ابْنِ طَاوُسٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَمِعْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ يَقُولُ: " إِنَّمَا كُنَّا نَحْفَظُ الْحَدِيثَ وَالْحَدِيثُ يُحْفَظُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَأَمَّا إِذَا رَكِبْتُمُ الصَّعْبَ وَالذَّلُولَ فَهَيْهَاتَ ."

Bize Abbâs b. Abdülazim el-Anberî, ona Abdürrezzâk, ona Ma'mer, ona İbn Tâvûs, ona babası (Tâvûs b. Keysân), ona da İbn Abbâs şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah'tan (sav) hadis nakledilirken titiz davranıldığında bizler, insanlardan hadis alırdık. Ama sizler önünüze gelenden hadis alıp rivayet etmeye başladığınızda, sizden hadis (falan) almayız!"

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mukaddime 3, /19

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَأَحْمَدُ بْنُ عَبْدَةَ الضَّبِّىُّ قَالاَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ - وَهُوَ الدَّرَاوَرْدِىُّ - عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ حُمْرَانَ مَوْلَى عُثْمَانَ قَالَ أَتَيْتُ عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ بِوَضُوءٍ فَتَوَضَّأَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ نَاسًا يَتَحَدَّثُونَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَحَادِيثَ لاَ أَدْرِى مَا هِىَ إِلاَّ أَنِّى رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ مِثْلَ وُضُوئِى هَذَا ثُمَّ قَالَ: "مَنْ تَوَضَّأَ هَكَذَا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَكَانَتْ صَلاَتُهُ وَمَشْيُهُ إِلَى الْمَسْجِدِ نَافِلَةً." [ وَفِى رِوَايَةِ ابْنِ عَبْدَةَ أَتَيْتُ عُثْمَانَ فَتَوَضَّأَ.]

Bize Kuteybe b. Said ve Ahmed b. Abde ed-Dabbî, onlara Abdülaziz -Ed-Derâverdî-, ona Zeyd b. Eslem, ona Hz. Osman'ın azatlısı Humran şöyle rivayet etmiştir: Osman b. Affân'a (ra) abdest alması için su getirdim. Abdest aldı ve şöyle dedi: "Bazı insanlar Hz. Peygamber'den (sav) ne olduğunu bilmediğim bazı hadisler rivayet ediyorlar. Ama ben Rasulullah'ı (sav) işte böyle abdest aldığını gördüm. Sonra şöyle buyurdu: Her kim böyle abdest alırsa geçmiş günahları bağışlanır. Onun namazı ve mescide yürümesi de nafile olur." [İbn Abde rivayetinde hadisin ibaresi Osman'a geldim. O da ben geldikten sonra abdest aldı şeklindedir.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 544, /116

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن جَاءكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا أَن تُصِيبُوا قَوْماً بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ

Ey iman edenler! Size bir fasık bir haber getirirse, bilmeyerek bir topluluğa zarar verip yaptığınıza pişman olmamak için o haberin doğruluğunu araştırın.

• Kur'an Kur'an-ı Kerim Hucurât 49/6, /