حسن الظن من حسن العبادة

"Hüsnü zan, kulluğun güzelliğindendir."

Açıklama: Ebu Davud, Sünen-i Ebu Davud'da [D004993], Ahmed b. Hanbel, Müsned-i Ahmed'de [HM007943], Ahmed b. Hanbel, Müsned-i Ahmed'de [HM008023], Ebu Davud, Sünen-i Ebu Davud'da [D004993-2], İbn Hibban, Sahih-i İbn Hibban'da [İHS000631] ve Abd b. Humeyd, Müntehab Müsned-i Abd b. Humeyd'de [KHA001143] rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfü'l-hâi'l-mühmele 1143, 1/430

يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ

Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize kulluk ediniz. Umulur ki, böylece korunmuş (Allah'ın azabından kendinizi kurtarmış) olursunuz.

• Kur'an Kur'an-ı Kerim Bakara 2/21, /

حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ وَكِيعٍ حَدَّثَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ عَنْ أَبِى بَكْرِ بْنِ أَبِى مَرْيَمَ ح وَحَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ أَخْبَرَنَا عَمْرُو بْنُ عَوْنٍ أَخْبَرَنَا ابْنُ الْمُبَارَكِ عَنْ أَبِى بَكْرِ بْنِ أَبِى مَرْيَمَ عَنْ ضَمْرَةَ بْنِ حَبِيبٍ عَنْ شَدَّادِ بْنِ أَوْسٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ : " الْكَيِّسُ مَنْ دَانَ نَفْسَهُ وَعَمِلَ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ وَالْعَاجِزُ مَنْ أَتْبَعَ نَفْسَهُ هَوَاهَا وَتَمَنَّى عَلَى اللَّهِ " [ قَالَ هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ . قَالَ: وَمَعْنَى قَوْلِهِ " مَنْ دَانَ نَفْسَهُ " يَقُولُ حَاسَبَ نَفْسَهُ فِى الدُّنْيَا قَبْلَ أَنْ يُحَاسَبَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ . وَيُرْوَى عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ قَالَ :" حَاسِبُوا أَنْفُسَكُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا وَتَزَيَّنُوا لِلْعَرْضِ الأَكْبَرِ وَإِنَّمَا يَخِفُّ الْحِسَابُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَى مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ فِى الدُّنْيَا ". وَيُرْوَى عَنْ مَيْمُونِ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ :" لاَ يَكُونُ الْعَبْدُ تَقِيًّا حَتَّى يُحَاسِبَ نَفْسَهُ كَمَا يُحَاسِبُ شَرِيكَهُ مِنْ أَيْنَ مَطْعَمُهُ وَمَلْبَسُهُ ".]

Bize Süfyân b. Vekî, ona İsa b. Yunus, ona Ebu Bekir b. Ebu Meryem; (T) Bize Abdullah b. Abdurrahman, ona Amr b. Avn, ona İbn Mübârek, ona Ebu Bekir b. Ebu Meryem, ona Damra b. Habîb, ona da Şeddâd b. Evs, Hz. Peygamber (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Akıllı kimse, nefsini hor gören ve ölüm sonrası için çalışandır. Aciz ise, nefsinin arzularına uyan ve Allah'tan temennide bulunandır." Ebu İsa der ki: Bu, hasen bir hadistir. "Nefsini hor gören" demek, kıyamet gününde hesaba çekilmeden önce bu dünyada kendisini hesaba çekmek demektir. Ömer b. Hattâb'ın "hesaba çekilmenizden önce kendinizi hesaba çekin. En büyük hesap günü için hazırlık yapın. Kıyamet günü hesap, ancak bu dünyada kendisini hesaba çekene kolay gelir" dediği rivayet edilmiştir. Meymûn b. Mihrân'ın da, "kul, ortağını, yemeğinin ve elbisesinin nereden (geldiğine dair) hesaba çektiği gibi kendisini de bu dünyada hesaba çekmedikçe takva sahibi olmaz" dediği rivayet edilmiştir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Sıfatü'l-Kıyâme 25, 4/638

إِنَّ رَبَّكُمُ اللّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُدَبِّرُ الأَمْرَ مَا مِن شَفِيعٍ إِلاَّ مِن بَعْدِ إِذْنِهِ ذَلِكُمُ اللّهُ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ أَفَلاَ تَذَكَّرُونَ

Şüphesiz ki Rabbiniz, gökleri ve yeri altı günde yaratan, sonra da işleri yerli yerince idare ederek arşa istiva eden Allah'dır. Onun izni olmadan hiç kimse şefaatçı olamaz. İşte O Rabbiniz Allah'tır. O halde O'na kulluk edin. Hâla düşünmüyor musunuz!

• Kur'an Kur'an-ı Kerim Yûnus 10/3, /

عبد الرزاق عن الثوري عن أبي إسحاق الهجري عن أبي الاحوص عن عبد الله عن النبي صلى الله عليه وسلم قال : "من أحسن الصلاة حيث يراه الناس ، ثم أساءها حين يخلو ، فتلك استهانة استهان بها ربه ."

Bize Abdürrezzak, ona Sevri, ona Ebu İshah el-Hucri, ona Ebu'l-Ahves, ona da Abdullah, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "İnsanların gördüğü yerde namazını güzelce kılan, ancak yalnız kılarken dikkat etmediği için onu zedeleyen kimse Rabbini hafife almaktadır. Zira namaz kılan kişi, namazda Rabbiyle buluşmayı ciddiye almamaktadır."

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Salât 3738, 2/369

أَخْبَرَنَا يَحْيَى بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى الْمُزَكِّى أَخْبَرَنَا أَبُو بَكْرٍ : أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ بْنِ أَيُّوبَ الْفَقِيهُ أَخْبَرَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ قُتَيْبَةَ ح وَحَدَّثَنَا الإِمَامُ أَبُو الطِّيبِ سَهْلُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ إِمْلاَءً أَخْبَرَنَا أَبُو عَمْرِو بْنُ مَطَرٍ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ عَلِىٍّ الذُّهْلِىُّ قَالاَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى أَخْبَرَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِى عَمْرٍو عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِى سَعِيدٍ الْمَقْبُرِىِّ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يَقُولُ : "رُبَّ قَائِمٍ حَظُّهُ مِنْ قِيَامِهِ السَّهَرُ ، وَرُبَّ صَائِمٍ حَظُّهُ مِنْ صِيَامِهِ الْجُوعُ وَالْعَطَشُ".

Bize Yahya b. İbrahim b. Muhammed b. Yahya el-Müzekki, ona Ebu Bekir Ahmed b. İshak b. Eyyüb el-Fakîh, ona İsmail b. Kuteybe (T) Bize İmam Ebu Tayyib Sehl b. Muhammed b. Süleyman -imla yoluyla-, ona Ebu Amr b. Matar, ona İbrahim b. Ali ez-Zühlî, onlara Yahya b. Yahya, ona Aziz b. Muhammed, ona Amr b. Ebu Amr, ona Saîd b. Ebu Saîd el-Makburî, ona da Ebu Hüreyre, Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Geceleri kalkıp ibadet eden niceleri vardır ki, bu ibadetinden kendisine kalan sadece uykusuzluktur. Oruç tutan niceleri vardır ki, ona tutmuş olduğu orucundan kalan sadece açlık ve (çektiği) susuzluktur."

• Beyhakî Sünen-i Kebir Savm 8386, 9/35

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ أَخْبَرَنِي عَمْرٌو يَعْنِي ابْنَ أَبِي عَمْرٍو عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْمَقْبُرِيِّ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رُبَّ صَائِمٍ حَظُّهُ مِنْ صِيَامِهِ الْجُوعُ وَالْعَطَشُ وَرُبَّ قَائِمٍ حَظُّهُ مِنْ قِيَامِهِ السَّهَرُ

Açıklama: İsnadı ceyyid dir. Amr b. Ebî Amr'ı sahihlik rütbesinden aşağı indiren hakkında söylenmiş kelam vardır.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Ebu Hureyre 8843, 3/379

حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا رَبَاحٌ عَنْ مَعْمَرٍ عَنْ صَدَقَةَ الْمَكِّيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ اعْتَكَفَ وَخَطَبَ النَّاسَ فَقَالَ أَمَا إِنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا قَامَ فِي الصَّلَاةِ فَإِنَّهُ يُنَاجِي رَبَّهُ فَلْيَعْلَمْ أَحَدُكُمْ مَا يُنَاجِي رَبَّهُ وَلَا يَجْهَرْ بَعْضُكُمْ عَلَى بَعْضٍ بِالْقِرَاءَةِ فِي الصَّلَاةِ

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Abdullah b. Ömer b. el-Hattab 4928, 2/305