حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ عُمَارَةَ بْنِ الْقَعْقَاعِ بْنِ شُبْرُمَةَ عَنْ أَبِى زُرْعَةَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنه - قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ أَحَقُّ بِحُسْنِ صَحَابَتِى قَالَ: "أُمُّكَ." قَالَ ثُمَّ مَنْ قَالَ "أُمُّكَ." قَالَ ثُمَّ مَنْ قَالَ "أُمُّكَ." قَالَ ثُمَّ مَنْ قَالَ "ثُمَّ أَبُوكَ." [ وَقَالَ ابْنُ شُبْرُمَةَ وَيَحْيَى بْنُ أَيُّوبَ حَدَّثَنَا أَبُو زُرْعَةَ مِثْلَهُ .]

Bize Kuteybe b. Said, ona Cerir, ona Umâre b. Ka'kâ b. Şübrüme, ona Ebu Zür'a, ona Ebu Hureyre (ra) şöyle rivayet etmiştir: Bir adam (Muaviye b. Hayde) Rasulullah'a (sav) gelip Ey Allah'ın Resulü! Kendisine en güzel şekilde muamele etmem gereken kişi kimdir? diye sordu. Hz. Peygamber (sav); "annendir" buyurdu. Sonra kim? diye sordu. Hz. Peygamber; "annendir" buyurdu. Adam sonra kim? diye sordu. Hz. Peygamber (sav); "babandır" buyurdu. [İbn Şübrüme ve Yahya b. Eyyüb bize Ebu Zür'a bir benzerini rivayet etti demişlerdir.]

Açıklama: Rivayet muallaktır; Abdullah b. Şübrüme ed- Dabbi ile Muhammed b. İsmail el- Buhari arasında inkita vardır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Edeb 2, 2/488

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ سُفْيَانَ وَشُعْبَةَ قَالاَ حَدَّثَنَا حَبِيبٌ ح قَالَ وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ عَنْ حَبِيبٍ عَنْ أَبِى الْعَبَّاسِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ قَالَ رَجُلٌ لِلنَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أُجَاهِدُ. قَالَ: "لَكَ أَبَوَانِ." قَالَ نَعَمْ. قَالَ: "فَفِيهِمَا فَجَاهِدْ."

Bize Müsedded, ona Yahya, ona Süfyan ve Şu'be, onlara Habîb; (T) Bize Muhammed b. Kesîr, ona Süfyan, ona Habîb, ona Ebu Abbas, ona da Abdullah b. Ömer (ra) şöyle rivayet etmiştir: Bir adam Hz. Peygamber'in (sav) yanına gelip ben de cihada geleyim dedi. Hz. Peygamber (sav) ona; "anan baban sağ mı?" diye sordu. Adam evet deyince Hz. Peygamber (sav); "sen onlara hizmet ederek cihat et" buyurdu.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Edeb 3, 2/488

وَقَالَ اللَّيْثُ حَدَّثَنِى هِشَامٌ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ أَسْمَاءَ قَالَتْ قَدِمَتْ أُمِّى وَهْىَ مُشْرِكَةٌ فِى عَهْدِ قُرَيْشٍ وَمُدَّتِهِمْ، إِذْ عَاهَدُوا النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم مَعَ أَبِيهَا، فَاسْتَفْتَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فَقُلْتُ: إِنَّ أُمِّى قَدِمَتْ وَهْىَ رَاغِبَةٌ أَفَأَصِلُهَا قَالَ "نَعَمْ صِلِى أُمَّكِ."

Bize Leys, ona Hişam, ona Urve, ona da Esma bt. Ebu Bekir (r.anha) şöyle rivayet etmiştir: Kureyş'in Hz. Peygamber'le anlaşma yaptıkları dönemde annem beni ziyarete gelmişti. Annem arzu edip beni ziyarete geldi, onunla ilgileneyim mi? diye sordum. Hz. Peygamber de (sav); "evet, onunla ilgilen" buyurdu.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Edeb 8, 2/489

حدثنا أبو نعيم قال حدثنا سفيان عن هشام بن عروة عن أبيه : " واخفض لهما جناح الذل من الرحمة " "(الإسراء) قال: " لا تمتنع من شيء أحباه"

Bize Ebu Nuaym, ona Süfyan, ona Hişam b. Urve, ona babası (Urve b. Zübeyr),'Onlara merhamet ederek alçak gönüllü davran.' (İsra, 17/24) âyet-i kerimesini şöyle açıklamıştır: "Anne-babanın sevdiği bir şeyi yerine getirmekten kaçınma."

• Buhârî el-Edebü'l-Müfred 9, /62

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ سُفْيَانَ وَشُعْبَةَ قَالاَ حَدَّثَنَا حَبِيبٌ ح قَالَ وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ عَنْ حَبِيبٍ عَنْ أَبِى الْعَبَّاسِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ قَالَ رَجُلٌ لِلنَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أُجَاهِدُ. قَالَ: "لَكَ أَبَوَانِ." قَالَ نَعَمْ. قَالَ: "فَفِيهِمَا فَجَاهِدْ."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Edeb 5972, 2/488

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ سُفْيَانَ وَشُعْبَةَ قَالاَ حَدَّثَنَا حَبِيبٌ ح قَالَ وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ عَنْ حَبِيبٍ عَنْ أَبِى الْعَبَّاسِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ قَالَ رَجُلٌ لِلنَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أُجَاهِدُ. قَالَ: "لَكَ أَبَوَانِ." قَالَ نَعَمْ. قَالَ: "فَفِيهِمَا فَجَاهِدْ."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Edeb 5972, 2/488

حدثنا الحميدي قال حدثنا بن عيينة قال حدثنا هشام بن عروة قال أخبرني أبى قال أخبرتنى أسماء بنت أبى بكر قالت : أتتني أمي راغبة في عهد النبي صلى الله عليه وسلم فسألت النبي صلى الله عليه وسلم أفأصلها قال نعم قال بن عيينة فأنزل الله عز وجل فيها لا ينهاكم الله عن الذين لم يقاتلوكم في الدين

• Buhârî el-Edebü'l-Müfred 25, /78

حَدَّثَنَا الْحُمَيْدِىُّ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عُرْوَةَ أَخْبَرَنِى أَبِى أَخْبَرَتْنِى أَسْمَاءُ ابْنَةُ أَبِى بَكْرٍ - رضى الله عنهما - قَالَتْ أَتَتْنِى أُمِّى رَاغِبَةً فِى عَهْدِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَسَأَلْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم آصِلُهَا قَالَ "نَعَمْ." [قَالَ ابْنُ عُيَيْنَةَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى فِيهَا "لاَ يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِى الدِّينِ."]

Bize el-Humeydî, ona Süfyan, ona Hişam b. Urve, ona babası (Urve b. Zübeyr), ona da Esma bt. Ebu Bekir (r.anha) şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (sav) zamanında annem benim yanıma gelmişti. Hz. Peygamber'e onunla ilgileneyim mi diye sordum. Hz. Peygamber (sav); "evet, onunla ilgilen" buyurdu. [Ravi Süfyan b. Uyeyne şöyle demiştir: Allah (cc) onun hakkında "sizinle din konusunda savaşmayanlara iyilik etmekten Allah sizi menetmez." (el-Mümtehine, 8).]

Açıklama: Söz konusu ziyaret, Esma'ın annesinin müşrik, müslümanlarla müşriklerin arasında da bir anlaşma yapıldığı dönemde gerçekleşmiştir. Bu nedenle görüşme sadece fıkhi açıdan değil, stratejik açıdan da önemli görülmektedir. Nazil olan ayet ile, İslam'la savaşı olanların dışındakilerle görüşmede bir sakınca olmadığı ilke olarak belirlenmiştir.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Edeb 7, 2/489

حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ الْوَلِيدُ بْنُ عَيْزَارٍ أَخْبَرَنِى قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَمْرٍو الشَّيْبَانِىَّ يَقُولُ أَخْبَرَنَا صَاحِبُ هَذِهِ الدَّارِ - وَأَوْمَأَ بِيَدِهِ إِلَى دَارِ عَبْدِ اللَّهِ - قَالَ سَأَلْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم أَىُّ الْعَمَلِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ قَالَ: "الصَّلاَةُ عَلَى وَقْتِهَا." قَالَ ثُمَّ أَىُّ قَالَ: "ثُمَّ بِرُّ الْوَالِدَيْنِ." قَالَ ثُمَّ أَىّ قَالَ: "الْجِهَادُ فِى سَبِيلِ اللَّهِ." [قَالَ حَدَّثَنِى بِهِنَّ وَلَوِ اسْتَزَدْتُهُ لَزَادَنِى.]

Bize Ebu Velid, ona Şu'be, ona Velid b. Ayzar, ona da Ebu Amr eş-Şeybani, Abullah b. Mesud'un evini işaret ederek- bana bu evin sahibi şöyle haber verdi demiştir: Rasulullah'a (sav) Allah'ın en sevdiği amel hangisidir? diye sordum; "Vaktinde kılınan namazdır" buyurdu. Sonra hangisidir? dedim: "Ana babaya iyiliktir" dedi. Sonra hangisidir? dedim: "Allah yolunda cihattır" dedi. [Bana bunları o söyledi. Eğer daha fazla sorsaydım onları da söylerdi.]

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Edeb 1, 2/487

حدثنا قبيصة قال حدثنا سفيان عن سهيل بن أبى صالح عن أبيه عن أبى هريرة عن النبي صلى الله عليه وسلم قال : " لا يجزى ولد والده إلا أن يجده مملوكا فيشتريه فيعتقه."

Bize Kubeysa, ona Süfyan, ona Süheyl b. Ebu Salih, ona babası, ona da Ebu Hüreyre, Hz. Peygamber'den (sav) rivayet etmiştir: "Çocuk, hiç bir iyilikle babanın hakkını ödeyemez; ancak onu kö­le olarak bulur da satın alarak hürriyetine kavuşturursa hakkını ödemiş olur."

• Buhârî el-Edebü'l-Müfred 10, /63