حَدَّثَنَا هَنَّادٌ وَسُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُدَ الْعَتَكِىُّ قَالاَ حَدَّثَنَا شَرِيكٌ عَنْ أَبِى فَزَارَةَ عَنْ أَبِى زَيْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ لَهُ لَيْلَةَ الْجِنِّ "مَا فِى إِدَاوَتِكَ." قَالَ نَبِيذٌ. قَالَ: "تَمْرَةٌ طَيِّبَةٌ وَمَاءٌ طَهُورٌ." [ قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَقَالَ سُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُدَ عَنْ أَبِى زَيْدٍ أَوْ زَيْدٍ كَذَا قَالَ شَرِيكٌ وَلَمْ يَذْكُرْ هَنَّادٌ لَيْلَةَ الْجِنِّ .]

Bize Hennâd ve Süleyman b. Davud el-Atekî, onlara Şerik, ona Ebu Fezara, ona Ebu Zeyd, ona Abdullah b. Mesud şöyle dedi: Rasulullah (sav) cinlerin Hz. Peygamber'e geldikleri gece İbn Mesud'a: "Mataranda ne var?" diye sormuş, o da nebiz var deyince Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Hurma temiz, suyu temizleyicidir." [Ebu Davud şöyle dedi: 'Süleyman b. Davud, ona Ebu Zeyd veya Zeyd'den diyerek bu hadisi rivayet etmiştir. Şerik de aynı tereddüde düşmüştür. Hennâd ise rivayetinde cin gecesi'nde ifadesini zikretmemiştir.]

Açıklama: Tirmizi'nin rivayetinde söz konusu sudan Hz. Peygamber'in abdest aldığı belirtilmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 42, /28

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَعَلِىُّ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالاَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ أَبِيهِ؛ (ح) وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ أَبِى فَزَارَةَ الْعَبْسِىِّ عَنْ أَبِى زَيْدٍ مَوْلَى عَمْرِو بْنِ حُرَيْثٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ لَهُ لَيْلَةَ الْجِنِّ: ’عِنْدَكَ طَهُورٌ؟’. قَالَ: ’لاَ، إِلاَّ شَىْءٌ مِنْ نَبِيذٍ فِى إِدَاوَةٍ.’ قَالَ: "تَمْرَةٌ طَيِّبَةٌ، وَمَاءٌ طَهُورٌ." فَتَوَضَّأَ. [هَذَا حَدِيثُ وَكِيعٍ .]

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, Ali b. Muhammed ve Veki' (b. Cerrah), ona babası (Cerrah er-Ruâsî); (T) Bize Muhammed b. Yahya, ona Abdürrezzak, ona Süfyan (es-Sevrî), ona Ebu Fezâra el-Absî, ona da Amr b. Hureys'in azatlı kölesi Ebu Zeyd, Abdullah b. Mesud'un şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) cin gecesinde ona (İbn Mesud'a): 'Yanında temiz su var mı?' diye sordu. Abdullah da 'Hayır, sadece bir kapta biraz nebiz (hurma şırası) var' cevabını verdi. Bunun üzerine Rasulullah( sav): "Hurma temizdir, (ondan çıkan) su da temizdir/temizleyicidir" buyurdu ve o suyla abdest aldı. [Bu, Veki'in rivayet etmiş olduğu bir hadistir.]

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 37, /74

حَدَّثَنَا الْعَبَّاسُ بْنُ الْوَلِيدِ الدِّمَشْقِىُّ حَدَّثَنَا مَرْوَانُ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا ابْنُ لَهِيعَةَ حَدَّثَنَا قَيْسُ بْنُ الْحَجَّاجِ عَنْ حَنَشٍ الصَّنْعَانِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ لاِبْنِ مَسْعُودٍ لَيْلَةَ الْجِنِّ: ’مَعَكَ مَاءٌ؟’ قَالَ: ’لاَ، إِلاَّ نَبِيذًا فِى سَطِيحَةٍ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "تَمْرَةٌ طَيِّبَةٌ، وَمَاءٌ طَهُورٌ؛ صُبَّ عَلَىَّ." قَالَ: ’فَصَبَبْتُ عَلَيْهِ، فَتَوَضَّأَ بِهِ.’

Bize Abbas b. Velid ed-Dımeşkî, ona Mervan b. Muhammed, ona İbn Lehîa, ona Kays b. Haccac, ona da Haneş (b. Abdullah) es-San'ânî, Abdullah b. Abbas'ın şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) cin gecesi İbn Mesud'a 'Yanında su var mı?' diye sordu. O da: "Hayır, Sadece tulum içinde nebiz var' cevabını verdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) : "Hurma temizdir, (ondan çıkan) su da temizdir/temizleyicidir. (Abdest almam için) Hadi dök elime" buyurdu. Abdullah b. Mesud: 'Ben de eline su döktüm ve o nebiz ile abdest aldı.' demiştir.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 37, /74

حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِي فَزَارَةَ الْعَبْسِيِّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو زَيْدٍ مَوْلَى عَمْرِو بْنِ حُرَيْثٍ عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ قَالَ لَمَّا كَانَ لَيْلَةُ الْجِنِّ تَخَلَّفَ مِنْهُمْ رَجُلَانِ وَقَالَا نَشْهَدُ الْفَجْرَ مَعَكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لِي النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَمَعَكَ مَاءٌ قُلْتُ لَيْسَ مَعِي مَاءٌ وَلَكِنْ مَعِي إِدَاوَةٌ فِيهَا نَبِيذٌ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تَمْرَةٌ طَيِّبَةٌ وَمَاءٌ طَهُورٌ فَتَوَضَّأَ

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Abdullah b. Mes'ud 4296, 2/176

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ سُلَيْمَانَ ، عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ، عَنِ الرَّبِيعِ بْنِ أَنَسٍ ، عَنْ أَبِي الْعَالِيَةِ ؛ أَنَّهُ رَكِبَ الْبَحْرَ ، فَنَفِدَ مَاؤُهُ ، فَتَوَضَّأَ بِنَبِيذٍ ، وَكَرِهَ أَنْ يَتَوَضَّأَ مِنْ مَاءِ الْبَحْرِ.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Tahâret 1406, 2/110

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بن رِشْدِينَ الْمِصْرِيُّ، حَدَّثَنَا يَحْيَى بن بُكَيْرٍ، حَدَّثَنَا ابْنُ لَهِيعَةَ، حَدَّثَنِي قَيْسُ بن الْحَجَّاجِ، عَنْ حَنَشٍ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ، أَنَّهُ وَضَّأَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بنبِيذٍ، فَتَوَضَّأَ، وَقَالَ:شَرَابٌ طَهُورٌ.

• Taberânî Mu'cemu'l Kebir Abdullah b. Mesud el-Hüzeli 9961, 8/2505

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ مَنْصُورٍ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ عَنْ عَطَاءٍ أَنَّهُ كَرِهَ الْوُضُوءَ بِاللَّبَنِ وَالنَّبِيذِ وَقَالَ: "إِنَّ التَّيَمُّمَ أَعْجَبُ إِلَىَّ مِنْهُ ".

Bize Muhammed b. Beşşâr, ona Abdurrahman, ona Bişr b. Mansur, ona İbn Cüreyc, ona da Atâ'dan rivayet edildiğine göre o, süt ve nebizle abdest almayı hoş görmez ve şöyle derdi: "Teyemmüm almak, nebizle veya sütle abdest almaktan daha çok hoşuma gider".

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 42, /28

حَدَّثَنَا هَنَّادٌ حَدَّثَنَا شَرِيكٌ عَنْ أَبِى فَزَارَةَ عَنْ أَبِى زَيْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ: سَأَلَنِى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم: ’مَا فِى إِدَاوَتِكَ؟’ فَقُلْتُ: ’نَبِيذٌ.’ فَقَالَ: "تَمْرَةٌ طَيِّبَةٌ، وَمَاءٌ طَهُورٌ." قَالَ: ’فَتَوَضَّأَ مِنْهُ.’ [قَالَ أَبُو عِيسَى: وَإِنَّمَا رُوِىَ هَذَا الْحَدِيثُ عَنْ أَبِى زَيْدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم. وَأَبُو زَيْدٍ، رَجُلٌ مَجْهُولٌ عِنْدَ أَهْلِ الْحَدِيثِ، لاَ يُعْرَفُ لَهُ رِوَايَةٌ غَيْرُ هَذَا الْحَدِيثِ. وَقَدْ رَأَى بَعْضُ أَهْلِ الْعِلْمِ الْوُضُوءَ بِالنَّبِيذِ، مِنْهُمْ: سُفْيَانُ الثَّوْرِىُّ وَغَيْرُهُ. وَقَالَ بَعْضُ أَهْلِ الْعِلْمِ: ’لاَ يُتَوَضَّأُ بِالنَّبِيذِ.’ وَهُوَ قَوْلُ الشَّافِعِىِّ، وَأَحْمَدَ، وَإِسْحَاقَ. وَقَالَ إِسْحَاقُ: ’إِنِ ابْتُلِىَ رَجُلٌ بِهَذَا، فَتَوَضَّأَ بِالنَّبِيذِ، وَتَيَمَّمَ أَحَبُّ إِلَىَّ.’ قَالَ أَبُو عِيسَى: وَقَوْلُ مَنْ يَقُولُ: ’لاَ يُتَوَضَّأُ بِالنَّبِيذِ’ أَقْرَبُ إِلَى الْكِتَابِ، وَأَشْبَهُ. لأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَالَ: ’فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا.’]

Bize Hennad (b. Seri), ona Şerik (b. Abdullah), ona Ebu Fezare (Raşid b. Keysan), ona da Ebu Zeyd (el-Kuraşî), Abdullah b. Mes’ud’un şöyle anlattığını rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) bana: 'Su kabında ne var?' diye sordu. Ben de: 'Nebiz (hurma şırası) var' cevabını verdim. Hz. Peygamber bunun üzerine: "Hurma temizdir, (ondan çıkan) su da temizdir/temizleyicidir." buyurdu. Sonra da ondan (o nebiz ile) abdest aldı. [Ebu İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: Bu hadis Hz. Peygamber’den (sav) Abdullah (b. Mesud) vasıtası ile sadece Ebu Zeyd tarafından rivayet edilmiştir. Ebu Zeyd, hadisçiler nezdinde meçhul bir ravi olarak kabul edilir. Bu hadisten başka bir rivayeti bilinmemektedir. Bazı alimler nebiz (şıra) ile abdest alınabileceği kanaatindedirler. Süfyan es-Sevrî ve başkaları bunlardandır. Bazı alimler ise: 'Nebiz (şıra) ile abdest alınmaz' demişlerdir. Şafiî, Ahmed ve İshak bu görüştedir. İshak, 'Bir kimse bu duruma düşerse ve nebiz ile abdest alırsa, (ayrıca) teyemmüm yapması bana daha sevimli gelmektedir' demiştir. Ebu İsa (Tirmizî): 'Şıra (nebiz) ile abdest alınmaz' diyenlerin görüşü, Kur’ân’ın hükmüne daha yakın ve daha uygundur. Çünkü Allah 'Su bulamamışsanız o zaman tertemiz bir toprağa teyemmüm edin' (en-Nisâ 4/43) buyurmuştur.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tahâret 65, 1/147

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ إِسْحَاقَ حَدَّثَنَا ابْنُ لَهِيعَةَ عَنْ قَيْسِ بْنِ الْحَجَّاجِ عَنْ حَنَشٍ الصَّنْعَانِيِّ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا أَنَّهُ كَانَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَيْلَةَ الْجِنِّ فَقَالَ لَهُ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَا عَبْدَ اللَّهِ أَمَعَكَ مَاءٌ قَالَ مَعِي نَبِيذٌ فِي إِدَاوَةٍ فَقَالَ اصْبُبْ عَلَيَّ فَتَوَضَّأَ قَالَ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَا عَبْدَ اللَّهِ بْنَ مَسْعُودٍ شَرَابٌ وَطَهُورٌ

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Abdullah b. Mes'ud 3781, 2/62