حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَمْرٍو عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ قَالَ أَرَادَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فِى الأَذَانِ أَشْيَاءَ لَمْ يَصْنَعْ مِنْهَا شَيْئًا قَالَ فَأُرِىَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ زَيْدٍ الأَذَانَ فِى الْمَنَامِ فَأَتَى النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فَأَخْبَرَهُ فَقَالَ "أَلْقِهِ عَلَى بِلاَلٍ." فَأَلْقَاهُ عَلَيْهِ فَأَذَّنَ بِلاَلٌ فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ أَنَا رَأَيْتُهُ وَأَنَا كُنْتُ أُرِيدُهُ قَالَ "فَأَقِمْ أَنْتَ."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Hammâd b. Halid, ona Muhammed b. Amr, ona Muhammed b. Abdullah, ona da amcası Abdullah b. Zeyd şöyle rivayet etti: "Hz. Peygamber (sav), ezan konusunda bazı şeyler yapmak istedi ancak hiçbirini yapmadı. (Ravi Muhammed b. Abdullah), 'Abdullah b. Zeyd'e, rüyasında ezan gösterildi. O da Hz. Peygamber'e (sav) geldi ve ona rüyasını anlattı' dedi. Hz. Peygamber (sav), 'onu Bilal'e öğret' diye söyledi. O, Bilal'e öğretti, Bilal de ezanı okudu. Abdullah, 'ezanı (rüyamda) ben gördüm, onu ben okumak isterdim' dedi. Rasulullah (sav), 'sen de kamet getir' diye buyurdu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 30, /128

حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ الْحَسَنِ حَدَّثَنَا حَجَّاجٌ - يَعْنِى ابْنَ مُحَمَّدٍ - حَدَّثَنَا حَرِيزٌ ح وَحَدَّثَنَا عُبَيْدُ بْنُ أَبِى الْوَزِيرِ حَدَّثَنَا مُبَشِّرٌ - يَعْنِى الْحَلَبِىَّ - حَدَّثَنَا حَرِيزٌ - يَعْنِى ابْنَ عُثْمَانَ - حَدَّثَنِى يَزِيدُ بْنُ صَالِحٍ عَنْ ذِى مِخْبَرٍ الْحَبَشِىِّ وَكَانَ يَخْدُمُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فِى هَذَا الْخَبَرِ قَالَ: فَتَوَضَّأَ - يَعْنِى النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم - وُضُوءًا لَمْ يَلْثَ مِنْهُ التُّرَابُ ثُمَّ أَمَرَ بِلاَلاً فَأَذَّنَ ثُمَّ قَامَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَرَكَعَ رَكْعَتَيْنِ غَيْرَ عَجِلٍ ثُمَّ قَالَ لِبِلاَلٍ: "أَقِمِ الصَّلاَةَ." ثُمَّ صَلَّى الْفَرْضَ وَهُوَ غَيْرُ عَجِلٍ. [قَالَ: عَنْ حَجَّاجٍ عَنْ يَزِيدَ بْنِ صُلَيْحٍ حَدَّثَنِى ذُو مِخْبَرٍ رَجُلٌ مِنَ الْحَبَشَةِ وَقَالَ عُبَيْدٌ يَزِيدُ بْنُ صَالِحٍ.]

Bize İbrahim b. Hasan, ona Haccac b. Muhammed, ona Harîz; (T) Bize Ubeyd b. Ebu Vezir, ona Mübeşşir el-Halebi, ona Harîz b. Osman, ona Yezid b. Salih, ona da Zü Mihber el-Habeşi -ki, kendisi Hz. Peygamber'e (sav) hizmet ederdi- önceki hadisi anlatıp şöyle rivayet etti: Hz. Peygamber (sav) suyun (azalardan dökülüp) toprakla karışmadığı (hafif bir) abdest aldı. Sonra Bilal'e ezan okumasını emretti. Ardından acele etmeden sabah namazının sünnetini kıldı. Sonra Bilal'e "kamet getir" diye buyurdu. Ardından yine acele etmeksizin farzı kıldı. [(Hadisin ravilerinden İbrahim, bu hadisi), Haccac, ona Yezid b. Suleyh'ten naklen bana Habeşistan'dan Zü Mihber adından bir adam rivayet etti dedi. (Hadisin ravilerinden) Ubeyd de (Yezid b. Suleyh şeklinde değil de) Yezid b. Salih şeklinde rivayette bulundu.]

Açıklama: Bu rivayetin 'sahih li-ğayrihi' olduğuna ve tercümedeki '...suyun toprakla karışmadığı (hafif bir) abdest aldı.' ifadesinin bu şekilde anlaşılabileceğine dair bk. Ebu Davud, 'Salât', 10 (no: 446), dpt., 1 (thk. Şuayb el-Arnaut, Dârü'l-Risâleti'l-Alâmiyye).

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 11, /112

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ وَعَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ الْمُبَارَكِ قَالاَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ سِمَاكِ بْنِ عَطِيَّةَ ح وَحَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ جَمِيعًا عَنْ أَيُّوبَ عَنْ أَبِى قِلاَبَةَ عَنْ أَنَسٍ قَالَ "أُمِرَ بِلاَلٌ أَنْ يَشْفَعَ الأَذَانَ وَيُوتِرَ الإِقَامَةَ." [زَادَ حَمَّادٌ فِى حَدِيثِهِ إِلاَّ الإِقَامَةَ.]

Bize Süleyman b. Harb ve Abdurrahman b. Mübarek, onlara Hammad, ona Simak b. Atiyye; (T) Bize Musa b. İsmail, ona Vüheyb, onlara Eyyüb, ona Ebû Kilabe, ona da Enes şöyle rivayet etti: "Bilal ezanı tekrarlayarak, kameti ise tek olarak okumakla emrolundu." [Hammad, rivayetinde, kamet hariç ifadesini zikretmiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 29, /128

حَدَّثَنَا حُمَيْدُ بْنُ مَسْعَدَةَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ عَنْ خَالِدٍ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِى قِلاَبَةَ عَنْ أَنَسٍ مِثْلَ حَدِيثِ وُهَيْبٍ . قَالَ "إِسْمَاعِيلُ فَحَدَّثْتُ بِهِ أَيُّوبَ فَقَالَ إِلاَّ الإِقَامَةَ ."

Bize Humeyd b. Mes'ade, ona İsmail, ona Halid el-Hazzâ, ona Ebû Kilâbe, ona da Enes, Vüheyb'in hadisini benzer bir şekilde rivayet etti. İsmail, ben bu hadisi Eyyüb'e tahdis ettim. Ancak o 'kamet hariç' diyerek karşılık verdi.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 29, /128

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ يُحَدِّثُ عَنْ مُسْلِمٍ أَبِى الْمُثَنَّى عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ: "إِنَّمَا كَانَ الأَذَانُ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَرَّتَيْنِ مَرَّتَيْنِ وَالإِقَامَةُ مَرَّةً مَرَّةً غَيْرَ أَنَّهُ يَقُولُ قَدْ قَامَتِ الصَّلاَةُ قَدْ قَامَتِ الصَّلاَةُ فَإِذَا سَمِعْنَا الإِقَامَةَ تَوَضَّأْنَا ثُمَّ خَرَجْنَا إِلَى الصَّلاَةِ." [قَالَ شُعْبَةُ وَلَمْ أَسْمَعْ مِنْ أَبِى جَعْفَرٍ غَيْرَ هَذَا الْحَدِيثِ.]

Bize Muhammed b. Beşşâr, ona Muhammed b. Cafer, ona Şube, ona Ebu Cafer, ona Müslim b. Ebu Müsenna, ona da İbn Ömer şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) döneminde ezan, tekrarlı olarak; kamet ise bir defa okunurdu. Şu kadar ki müezzin, kamette 'namaz vakti girdi, namaz vakti girdi' cümlesini iki kere okurdu. Bizler kameti duyunca abdest alır ve namaza giderdik." [Şube, ben, Ebu Cafer'den bundan başka bir hadis işitmedim, demiştir].

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 29, /128

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ قَالاَ حَدَّثَنَا أَبَانُ عَنْ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى قَتَادَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِذَا أُقِيمَتِ الصَّلاَةُ فَلاَ تَقُومُوا حَتَّى تَرَوْنِى." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَهَكَذَا رَوَاهُ أَيُّوبُ وَحَجَّاجٌ الصَّوَّافُ عَنْ يَحْيَى. وَهِشَامٌ الدَّسْتَوَائِىُّ قَالَ كَتَبَ إِلَىَّ يَحْيَى.] [وَرَوَاهُ مُعَاوِيَةُ بْنُ سَلاَّمٍ وَعَلِىُّ بْنُ الْمُبَارَكِ عَنْ يَحْيَى وَقَالاَ فِيهِ "حَتَّى تَرَوْنِى وَعَلَيْكُمُ السَّكِينَةُ."]

Bize Müslim b. İbrahim ve Musa b. İsmail, onlara Ebân (b. Yezid), ona Yahya (b. Ebu Kesir), ona Abdullah b. Ebu Katade, ona da babası (Haris b. Rib'î) şöyle rivayet etmiştir: "Namaz için kamet getirildiğinde, beni görmedikçe ayağa kalkmayınız." [Ebû Davud dedi ki: Bu hadisi, Eyyüb ve Haccac es-Savvâf, Yahya'dan aynı şekilde rivayet etmiştir. Hişam b. ed-Destevâî dedi ki: Yahya bana bu hadisi yazdı.] [Bu hadisi Muaviye b. Sellam ve Ali b. Mübarek, Yahya'dan şu fazlalıkla rivayet etmişlerdir: "Beni görünceye kadar (kalkmayın), sükûnet üzerinize olsun."]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 46, /134

حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ مُوسَى حَدَّثَنَا عِيسَى عَنْ مَعْمَرٍ عَنْ يَحْيَى بِإِسْنَادِهِ مِثْلَهُ قَالَ: "حَتَّى تَرَوْنِى قَدْ خَرَجْتُ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ لَمْ يَذْكُرْ "قَدْ خَرَجْتُ." إِلاَّ مَعْمَرٌ . وَرَوَاهُ ابْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ مَعْمَرٍ لَمْ يَقُلْ فِيهِ "قَدْ خَرَجْتُ."]

Bize İbrahim b. Musa, ona İsa, ona Mamer, ona da Yahya benzeri şekilde aynı isnad ile rivayette bulunup "benim çıktığımı görene dek (kalkmayın)" şeklinde zikretmiştir. [Ebu Davud şöyle demiştir: Mamer dışında bir ravi, "çıktığımı" ifadesini zikretmemiştir. Bunu İbn Uyeyne, Mamer'den rivayet edip "çıktığımı" ifadesini zikretmemiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 46, /134

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِسْحَاقَ أَخْبَرَنَا أَبُو عَاصِمٍ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ عَنْ مُوسَى بْنِ عُقْبَةَ عَنْ نَافِعِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنْ أَبِى مَسْعُودٍ الزُّرَقِىِّ عَنْ عَلِىِّ بْنِ أَبِى طَالِبٍ - رضى الله عنه - مِثْلَ ذَلِكَ.

Bize Abdullah b. İshak, ona Ebu Âsım, ona İbn Cüreycc, ona Musa b. Ukbe, ona Nafi' b. Cübeyr, ona Ebu Mesud ez-Züraki, ona da Ali b. Ebu Talib, bunun gibi rivayette bulunmuştur.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 46, /135

حَدَّثَنِي وَكِيعٌ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَابِسٍ قَالَ قُلْتُ لِابْنِ عَبَّاسٍ أَشَهِدْتَ الْعِيدَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ نَعَمْ وَلَوْلَا مَكَانِي مِنْهُ مَا شَهِدْتُهُ لِصِغَرِي قَالَ خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَصَلَّى عِنْدَ دَارِ كَثِيرِ بْنِ الصَّلْتِ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ خَطَبَ لَمْ يَذْكُرْ أَذَانًا وَلَا إِقَامَةً

Açıklama: İsnadı Şeyhân'nın şartlarına göre sahihtir

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Abdullah b. Abbas b. Abdulmuttalib 2062, 1/618

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ وَمُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ قَالاَ حَدَّثَنَا أَبَانُ عَنْ يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى قَتَادَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ "إِذَا أُقِيمَتِ الصَّلاَةُ فَلاَ تَقُومُوا حَتَّى تَرَوْنِى." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَهَكَذَا رَوَاهُ أَيُّوبُ وَحَجَّاجٌ الصَّوَّافُ عَنْ يَحْيَى. وَهِشَامٌ الدَّسْتَوَائِىُّ قَالَ كَتَبَ إِلَىَّ يَحْيَى.] [وَرَوَاهُ مُعَاوِيَةُ بْنُ سَلاَّمٍ وَعَلِىُّ بْنُ الْمُبَارَكِ عَنْ يَحْيَى وَقَالاَ فِيهِ "حَتَّى تَرَوْنِى وَعَلَيْكُمُ السَّكِينَةُ."]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 46, /134