حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ حُمَيْدٍ الرَّازِىُّ حَدَّثَنَا حَكَّامُ بْنُ سَلْمٍ وَهَارُونُ بْنُ الْمُغِيرَةِ عَنْ عَنْبَسَةَ عَنْ أَبِى حَمْزَةَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ عَلْقَمَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِيَّاكُمْ وَالنَّعْىَ فَإِنَّ النَّعْىَ مِنْ عَمَلِ الْجَاهِلِيَّةِ." [ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ وَالنَّعْىُ أَذَانٌ بِالْمَيِّتِ. وَفِى الْبَابِ عَنْ حُذَيْفَةَ.]

Bize Muhammed b. Humeyd er-Râzî, ona Hakkâm b. Selm ve Harun b. Muğîre, ona Anbese, ona Ebu Hamza, ona İbrahim (en-Nehaî), ona Alkame (b. Kays), ona da Abdullah (b. Mesud), Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Feryat figan ederek ölüm ilanında bulunmaktan sakının. Şüphesiz feryat figan ederek ölüm ilanında bulunmak, cahiliye adetlerindendir." [Abdullah (b. Mesud), en-na'yu (النَّعْي) ifadesinin, bir kişinin öldüğünü feryat ederek duyurmak anlamına geldiğini söylemiştir. Konuyla ilgili Huzeyfe'den de rivayet gelmiştir.]

Açıklama: Harun b. Muğira ile Meymun el-A'ver arasında inkıta' vardır.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Cenâiz 12, 3/312

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مَنِيعٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْقُدُّوسِ بْنُ بَكْرِ بْنِ خُنَيْسٍ حَدَّثَنَا حَبِيبُ بْنُ سُلَيْمٍ الْعَبْسِىُّ عَنْ بِلاَلِ بْنِ يَحْيَى الْعَبْسِىِّ عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ الْيَمَانِ قَالَ: "إِذَا مِتُّ فَلاَ تُؤْذِنُوا بِى أَحَدًا، إِنِّى أَخَافُ أَنْ يَكُونَ نَعْيًا. فَإِنِّى سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَنْهَى عَنِ النَّعْىِ." [هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ.]

Bize Ahmed b. Menî, ona Abdülkuddûs b. Bekir b. Huneys, ona Habib b. Süleym el-Absî, ona da Bilal b. Yahya el-Absî, Huzeyfe b. Yemân'ın şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Öldüğüm zaman ölüm haberini hiç kimseye ilan etmeyin. Ben böyle yapmanın (hadiste yasaklanan) ölüm ilanı kapsamına girmesinden korkuyorum. Zira ben, Rasulullah'ın (sav) ölümü (feryat ederek) ilan etmekten men ettiğini duydum." [Bu, hasen bir hadistir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Cenâiz 12, 3/313

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِىٍّ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ عَاصِمِ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَائِشَةَ: "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَبَّلَ عُثْمَانَ بْنَ مَظْعُونٍ وَهُوَ مَيِّتٌ وَهُوَ يَبْكِى أَوْ قَالَ عَيْنَاهُ تَذْرِفَانِ." [وَفِى الْبَابِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ وَجَابِرٍ وَعَائِشَةَ، قَالُوا إِنَّ أَبَا بَكْرٍ قَبَّلَ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم وَهُوَ مَيِّتٌ. قَالَ أَبُو عِيسَى حَدِيثُ عَائِشَةَ حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ.]

Bize Muhammed b. Beşşâr, ona Abdurrahman b. Mehdî, ona Süfyân, ona Asım b. Ubeydullah, ona Kasım b. Muhammed, ona da Âişe şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav), Osman b. Maz'ûn öldüğünde onu ağlayarak (veya gözlerinden yaşlar döküldüğü halde) öpmüştü." [Bu konuda İbn Abbas, Câbir ve Âişe'den de hadis rivayet edilmiştir. Ashâb, Rasulullah (sav) vefat ettiğinde Ebu Bekir'in de onu öptüğünü söylemiştir. Ebu İsa (Tirmizî), Âişe'nin naklettiği hadisin hasen-sahih olduğunu söylemiştir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Cenâiz 14, 3/314

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ عَنْ سُفْيَانَ قَالَ حَدَّثَنِى زُبَيْدٌ الأَيَامِىُّ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مَسْرُوقٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "لَيْسَ مِنَّا مَنْ شَقَّ الْجُيُوبَ وَضَرَبَ الْخُدُودَ وَدَعَا بِدَعْوَةِ الْجَاهِلِيَّةِ." [قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ.]

Bize Muhammed b. Beşşâr, ona Yahya b. Said, ona Süfyan (es-Sevrî), ona Zübeyd el-Eyâmî, ona Mesruk (b. Ecda'), ona da Abdullah (b. Mesud), Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "(Ölen kişinin ardından) yaka bağır yırtan, yanaklarını tokatlayan ve cahiliye feryatlarıyla figan eden kimse bizden değildir." [Ebu İsa (Tirmizî) bu hadisin hasen-sahih olduğunu belirtmiştir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Cenâiz 22, 2/324

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مَنِيعٍ حَدَّثَنَا قُرَّانُ بْنُ تَمَّامٍ وَمَرْوَانُ بْنُ مُعَاوِيَةَ وَيَزِيدُ بْنُ هَارُونَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ عُبَيْدٍ الطَّائِىِّ عَنْ عَلِىِّ بْنِ رَبِيعَةَ الأَسَدِىِّ قَالَ: "مَاتَ رَجُلٌ مِنَ الأَنْصَارِ يُقَالُ لَهُ قَرَظَةُ بْنُ كَعْبٍ، فَنِيحَ عَلَيْهِ. فَجَاءَ الْمُغِيرَةُ بْنُ شُعْبَةُ فَصَعِدَ الْمِنْبَرَ فَحَمِدَ اللَّهَ وَأَثْنَى عَلَيْهِ وَقَالَ مَا بَالُ النَّوْحِ فِى الإِسْلاَمِ؟ أَمَا إِنِّى سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ مَنْ نِيحَ عَلَيْهِ عُذِّبَ بِمَا نِيحَ عَلَيْهِ. [وَفِى الْبَابِ عَنْ عُمَرَ وَعَلِىٍّ وَأَبِى مُوسَى وَقَيْسِ بْنِ عَاصِمٍ وَأَبِى هُرَيْرَةَ وَجُنَادَةَ بْنِ مَالِكٍ وَأَنَسٍ وَأُمِّ عَطِيَّةَ وَسَمُرَةَ وَأَبِى مَالِكٍ الأَشْعَرِىِّ. قَالَ أَبُو عِيسَى حَدِيثُ الْمُغِيرَةِ حَدِيثٌ غَرِيبٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ.]

Bize Ahmed b. Menî, ona Kurrân b. Temmâm, Mervân b. Muâviye ve Yezid b. Harun, onlara Said b. Ubeyd et-Tâî, ona da Ali b. Rabîa el-Esedî şöyle rivayet etmiştir: "Kuraza b. Ka'b isminde Ensar'dan olan bir adam vefat etmiş ve kendisi için ağıt yakılmıştı. Bunun üzerine Muğîre b. Şu'be minbere çıkıp Allah'a hamdü senâda bulundu ve ardında şöyle dedi: İslam'da ölü için ağıt yakmak da nedir? Ben, Rasulullah'ın (sav) 'Kendisi için ardından ağıt yakılıp ağlanan kimseye, o ağıtlar sebebiyle azap edilir' buyurduğunu işittim demiştir." [Bu konuda Ömer, Ali, Ebu Musa, Kays b. Asım, Ebu Hureyre, Cünâde b. Malik, Enes, Ümmü Atiyye, Semüra ve Ebu Malik el-Eş'arî'den de hadis rivayet edilmiştir. Ebu İsa (Tirmizî), Muğîre hadisinin garîb-hasen-sahih bir hadis olduğunu söylemiştir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Cenâiz 23, 3/324

حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ غَيْلاَنَ حَدَّثَنَا أَبُو دَاوُدَ أَنْبَأَنَا شُعْبَةُ وَالْمَسْعُودِىُّ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ مَرْثَدٍ عَنْ أَبِى الرَّبِيعِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "أَرْبَعٌ فِى أُمَّتِى مِنْ أَمْرِ الْجَاهِلِيَّةِ لَنْ يَدَعَهُنَّ النَّاسُ؛ النِّيَاحَةُ، وَالطَّعْنُ فِى الأَحْسَابِ، وَالْعَدْوَى أَجْرَبَ بَعِيرٌ فَأَجْرَبَ مِائَةَ بَعِيرٍ مَنْ أَجْرَبَ الْبَعِيرَ الأَوَّلَ، وَالأَنْوَاءُ مُطِرْنَا بِنَوْءِ كَذَا وَكَذَا." [قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ.]

Bize Mahmud b. Ğaylân, ona Ebu Davud, ona Şu'be (b. Haccâc) ve (Abdurrahman) el-Mesudî, ona Alkame b. Mersed, ona Ebu Rabî', ona da Ebu Hureyre, Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Ümmetimde bazı insanların bırakamadığı cahiliye adetlerinden kalma dört özellik vardır: Ölünün arkasından yüksek sesle bağırarak ağlamak. İnsanların soylarına dil uzatmak. Bütün hastalıkların bulaşıcı olduğunu düşünmek ki bir deve uyuz olduğunda yüz deveyi de uyuz yaptıysa, o zaman ilk deveyi kim uyuz yapmıştır? (Sonuncusu da) falan yıldız sebebiyle yağmur yağdı gibi sözler söyleyerek, yıldızlardan hava tahmininde bulunmaktır." [Ebu İsa (Tirmizî), bu hadisin hasen olduğunu belirtmiştir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Cenâiz 23, 3/325

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ خَشْرَمٍ أَخْبَرَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ عَنِ ابْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ عَطَاءٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: "أَخَذَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم بِيَدِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ فَانْطَلَقَ بِهِ إِلَى ابْنِهِ إِبْرَاهِيمَ، فَوَجَدَهُ يَجُودُ بِنَفْسِهِ. فَأَخَذَهُ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَوَضَعَهُ فِى حِجْرِهِ فَبَكَى. فَقَالَ لَهُ عَبْدُ الرَّحْمَنِ أَتَبْكِى أَوَلَمْ تَكُنْ نَهَيْتَ عَنِ الْبُكَاءِ؟ قَالَ لاَ وَلَكِنْ نَهَيْتُ عَنْ صَوْتَيْنِ أَحْمَقَيْنِ فَاجِرَيْنِ صَوْتٍ عِنْدَ مُصِيبَةٍ خَمْشِ وُجُوهٍ وَشَقِّ جُيُوبٍ وَرَنَّةِ شَيْطَانٍ. [وَفِى الْحَدِيثِ كَلاَمٌ أَكْثَرُ مِنْ هَذَا. قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ.]

Bize Ali b. Haşrem, ona İsa b. Yunus, ona İbn Ebu Leyla, ona Atâ (b. Ebu Rabâh), ona da Câbir b. Abdullah şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav), Abdurrahman b. Avf'ın elinden tutarak, onunla (hasta olan) oğlu İbrahim'in yanına gitti. Vardıklarında çocuk son nefesini vermek üzere idi. Rasulullah (sav) çocuğu kucağına aldı ve ağladı. Bunu gören Abdurrahman 'Bize (ölünün ardından) ağlamayı yasakladığın halde, ağlıyor musun?' diye sordu. Hz. Peygamber (sav) de 'Ben dengesizce ve günaha girecek şekilde ağlanmasını yasakladım. Bir musibet anındaki dengesiz sözleri, yüzlerin tırmalanmasını, yaka paça yırtılmasını ve şeytanca gürültü çıkarılmasını yasakladım' şeklinde cevap verdi." [Bu hadis, bu rivayetteki şeklinden daha uzundur. Tirmizî, hadisin hasen olduğunu söylemiştir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Cenâiz 25, 3/328

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا حُمَيْدُ بْنُ الأَسْوَدِ حَدَّثَنَا الْحَجَّاجُ عَامِلٌ لِعُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ عَلَى الرَّبَذَةِ حَدَّثَنِى أَسِيدُ بْنُ أَبِى أَسِيدٍ عَنِ امْرَأَةٍ مِنَ الْمُبَايِعَاتِ قَالَتْ: "كَانَ فِيمَا أَخَذَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى الْمَعْرُوفِ الَّذِى أَخَذَ عَلَيْنَا أَنْ لاَ نَعْصِيَهُ فِيهِ أَنْ لاَ نَخْمِشَ وَجْهًا وَلاَ نَدْعُوَ وَيْلاً وَلاَ نَشُقَّ جَيْبًا وَأَنْ لاَ نَنْشُرَ شَعْرًا."

Bize Müsedded (b. Müserhed), ona Humeyd b. Esved, ona Ömer b. Abdülaziz'in Rebeze valisi Haccac (b. Safvân), ona Esîd b. Ebu Esîd, ona da Hz. Peygamber'e (sav) biat eden kadınlardan biri şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah'ın (sav) bizden biat aldığı konular arasında; maruf hususunda bizden söz aldığı hususlarda kendisine isyan etmememiz, (musibet karşısında) yüzümüzü yolmamamız, feryat figan edip bağırmamamız, yaka bağır yırtmamamız ve saç baş dağıtmamız da vardı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Cenâiz 29, /733

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَوْسٍ قَالَ: "دَخَلْتُ عَلَى أَبِى مُوسَى وَهُوَ ثَقِيلٌ، فَذَهَبَتِ امْرَأَتُهُ لِتَبْكِى أَوْ تَهُمَّ بِهِ، فَقَالَ لَهَا أَبُو مُوسَى أَمَا سَمِعْتِ مَا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم؟ قَالَتْ بَلَى. قَالَ فَسَكَتَتْ فَلَمَّا مَاتَ أَبُو مُوسَى - قَالَ يَزِيدُ - لَقِيتُ الْمَرْأَةَ فَقُلْتُ لَهَا مَا قَوْلُ أَبِى مُوسَى لَكِ أَمَا سَمِعْتِ مَا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ثُمَّ سَكَتِّ؟ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَيْسَ مِنَّا مَنْ حَلَقَ وَمَنْ سَلَقَ وَمَنْ خَرَقَ."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Cerir (b. Abdulhamid), ona Mansûr (b. Mu'temir), ona İbrahim (en-Nehaî), ona da Yezid b. Evs şöyle rivayet etmiştir: "Ebu Musa'nın yanına vardım, durumu ağırdı. Karısı ağlamaya ve telaşlanmaya başladığında, Ebu Musa ona 'Rasulullah'ın (sav) ne buyurduğunu duymadın mı?' diye sordu. Karısı 'Tabi ki de duydum' dedi ve sustu. Ebu Musa vefat edince, karısı ile karşılaştım ve ona 'Ebu Musa'nın sana, Rasulullah'ın (sav) ne buyurduğunu duymadın mı?' deyip, senin de susmanın sebebi neydi?' diye sordum. O da şöyle cevap verdi: Rasulullah (sav) '(Musibet anında) saç baş yolan, yaka bağır yırtıp feryat eden bizden değildir' ifadesidir."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Cenâiz 29, /733

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ عَنْ عَاصِمِ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: "رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُقَبِّلُ عُثْمَانَ بْنَ مَظْعُونٍ وَهُوَ مَيِّتٌ، حَتَّى رَأَيْتُ الدُّمُوعَ تَسِيلُ."

Bize Muhammed b. Kesîr, ona Süfyan (es-Sevrî), ona Asım b. Ubeydullah, ona da Kasım, Âişe'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah'ı (sav), vefat etmiş olan Osman b. Maz'ûn'u öperken gördüm. Hatta (öperken) gözlerinden yaş akıyordu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Cenâiz 40, /739