وَحَدَّثَنِى زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ وَأَبُو كُرَيْبٍ - وَاللَّفْظُ لِزُهَيْرٍ - حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ - يَعْنِى ابْنَ عُلَيَّةَ - حَدَّثَنِى رَوْحُ بْنُ الْقَاسِمِ عَنْ عَطَاءِ بْنِ أَبِى مَيْمُونَةَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَتَبَرَّزُ لِحَاجَتِهِ، فَآتِيهِ بِالْمَاءِ فَيَتَغَسَّلُ بِهِ."

Bize Züheyr b. Harb ve Ebu Küreyb (Muhammed b. Alâ), -hadisin lafzı Ebu Küreyb'e aittir- onlara İsmail b. Uleyye, ona Ravh b. Kasım, ona Ata b. Ebu Meymûne ona da Enes b. Malik şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) def-i hacet için uzaklaşırdı. Ben kendisine su geti­rirdim, o da bununla taharetlenirdi (temizlenirdi)."

Açıklama: Bazı rivayetlerde Enes'in getirdiği suyu Hz. Peygamber'in elini yıkaması ya da abdest alması için eline döktüğü ifade edilmektedir. البراز kelimesi açık geniş alan manasındadır. Tuvaletini yapmak için, insanlar görmesin diye uzak yerler gitmeyi ifade eder.Buna bağlı olarak büyük tuvalet anlamında da kullanılır. (Şerhu'n-Nevevî,III, 162-163)

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 621, /128

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَسْمَاءَ الضُّبَعِىُّ وَشَيْبَانُ بْنُ فَرُّوخَ قَالاَ حَدَّثَنَا مَهْدِىُّ بْنُ مَيْمُونٍ حَدَّثَنَا وَاصِلٌ مَوْلَى أَبِى عُيَيْنَةَ عَنْ يَحْيَى بْنِ عُقَيْلٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ يَعْمَرَ عَنْ أَبِى الأَسْوَدِ الدِّيلِىِّ عَنْ أَبِى ذَرٍّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ "عُرِضَتْ عَلَىَّ أَعْمَالُ أُمَّتِى حَسَنُهَا وَسَيِّئُهَا فَوَجَدْتُ فِى مَحَاسِنِ أَعْمَالِهَا الأَذَى يُمَاطُ عَنِ الطَّرِيقِ وَوَجَدْتُ فِى مَسَاوِى أَعْمَالِهَا النُّخَاعَةَ تَكُونُ فِى الْمَسْجِدِ لاَ تُدْفَنُ."

Bize Abdullah b. Muhammed b. Esma ed-Dübaî ile Şeyban b. Ferruh, o ikisine Mehdi b. Meymun, ona Ebu Uyeyne'nin azatlısı Vasıl, ona Yahya b. Ukayl, ona Yahya b. Yamer, ona Ebu Esved ed-Düeli, ona da Ebu Zer'in rivayet ettiğine göre Nebi (sav) şöyle buyurmuştur: "İyisiyle kötüsüyle ümmetimin amelleri bana gösterildi. Ümmetimin güzel amelleri arasında, yoldan rahatsız verici şeylerin giderilmesinin bulunduğunu gördüm. Kötü amelleri arasında mescide atılan ve üzeri kapatılmayan balgam olduğunu gördüm."

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1233, /221

حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ ح وَقَالَ اللَّيْثُ حَدَّثَنِى يُونُسُ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ أَخْبَرَنِى عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ أَنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ أَخْبَرَهُ أَنَّ أَعْرَابِيًّا بَالَ فِى الْمَسْجِدِ ، فَثَارَ إِلَيْهِ النَّاسُ لِيَقَعُوا بِهِ فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « دَعُوهُ ، وَأَهْرِيقُوا عَلَى بَوْلِهِ ذَنُوبًا مِنْ مَاءٍ - أَوْ سَجْلاً مِنْ مَاءٍ - فَإِنَّمَا بُعِثْتُمْ مُيَسِّرِينَ ، وَلَمْ تُبْعَثُوا مُعَسِّرِينَ » .

Bize Ebu Yeman, ona Şuayb, ona ez-Zührî; (T) Leys dedi ki: Bana Yunus, ona İbn Şihab, ona Ubeydullah b. Abdullah b. Utbe, ona da Ebu Hureyre'nin rivayet ettiğine göre: Bir bedevi mescide işedi. Mescittekiler adamı dövmek için hemen üzerine atıldılar. Rasulullah (sav) onlara: "Onu rahat bırakın, abdestini bozduğu yerin üzerine bir kova dolusu -yahut bir kova- su dökün. Sizler kolaylık gösteren kimseler olarak gönderildiniz. Zorluk çıkartan kimseler olarak gönderilmediniz." buyurdu.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Edeb 80, 2/512

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَأَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَزُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ قَالُوا حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ زَكَرِيَّاءَ بْنِ أَبِى زَائِدَةَ عَنْ مُصْعَبِ بْنِ شَيْبَةَ عَنْ طَلْقِ بْنِ حَبِيبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "عَشْرٌ مِنَ الْفِطْرَةِ؛ قَصُّ الشَّارِبِ، وَإِعْفَاءُ اللِّحْيَةِ، وَالسِّوَاكُ، وَاسْتِنْشَاقُ الْمَاءِ، وَقَصُّ الأَظْفَارِ، وَغَسْلُ الْبَرَاجِمِ، وَنَتْفُ الإِبْطِ، وَحَلْقُ الْعَانَةِ، وَانْتِقَاصُ الْمَاءِ." [قَالَ زَكَرِيَّاءُ قَالَ مُصْعَبٌ وَنَسِيتُ الْعَاشِرَةَ إِلاَّ أَنْ تَكُونَ الْمَضْمَضَةَ. زَادَ قُتَيْبَةُ قَالَ وَكِيعٌ انْتِقَاصُ الْمَاءِ يَعْنِى الاِسْتِنْجَاءَ.]

Bize Kuteybe b. Said, Ebu Bekir b. Ebu Şeybe ve Züheyr b. Harb, onlara Vekî, ona Zekeriyya b. Ebu Zâide, ona Mus'ab b. Şeybe, ona Talk b. Habib, ona Abdullah b. Zübeyr, ona da Âişe, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Şu on şey fıtrattandır: Bıyığı kısaltmak, sakalı uzatmak, dişleri misvaklamak, su ile burnu temizlemek (istinşâk), tırnakları kesmek, parmak aralarını yıkamak, koltuk altı kıllarını almak, etek tıraşı olmak ve tuvalet sonrası su ile temizlenmek." [Ravilerden Zekeriyya, Musab'ın, onuncusunu unutmakla beraber ağza su vermek olabilir dediğini nakletmiştir. Kuteybe de rivayetinde, Vekî'in 'intikâsu'l-mâ' ibaresinin istincâ anlamına geldiği ilavesinde bulunmuştur.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 604, /125

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى أَخْبَرَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِى وَائِلٍ قَالَ: كَانَ أَبُو مُوسَى يُشَدِّدُ فِى الْبَوْلِ، وَيَبُولُ فِى قَارُورَةٍ، وَيَقُولُ: ’إِنَّ بَنِى إِسْرَائِيلَ كَانَ إِذَا أَصَابَ جِلْدَ أَحَدِهِمْ بَوْلٌ، قَرَضَهُ بِالْمَقَارِيضِ.’ فَقَالَ حُذَيْفَةُ: ’لَوَدِدْتُ أَنَّ صَاحِبَكُمْ لاَ يُشَدِّدُ هَذَا التَّشْدِيدَ. فَلَقَدْ رَأَيْتُنِى أَنَا وَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نَتَمَاشَى، فَأَتَى سُبَاطَةً خَلْفَ حَائِطٍ، فَقَامَ كَمَا يَقُومُ أَحَدُكُمْ، فَبَالَ. فَانْتَبَذْتُ مِنْهُ. فَأَشَارَ إِلَىَّ، فَجِئْتُ، فَقُمْتُ عِنْدَ عَقِبِهِ، حَتَّى فَرَغَ.’

Bize Yahya b. Yahya, ona Cerir, ona da Mansur, Ebu Vâil'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: Ebu Musa idrar konusunda çok titizdi; küçük abdestini bir şişeye yapardı. Şöyle derdi: 'Beni İsrail'den birinin cildine idrar bulaşırsa orayı makasla keserdi'. (Bunu duyan) Huzeyfe şunları söyledi: 'Arkadaşınızın bu dere­ce titiz davranmamasını umardım. Zira (bir keresinde) Rasulullah (sav) ile birlikte yürüdüğümüzü hatırlarım. Hz. Peygamber bir duvarın arkasında bulunan bir çöplüğe yöneldi, sizden birinin yaptığı gibi ayakta durarak küçük abdestini yaptı. Ben biraz kenara çekilmiştim. Fakat (yanına yaklaşmam için) bana işaret etti. Ben­ de yanına gelerek, ihtiyacını giderinceye kadar, hemen arkasında durdum (onu gölgeledim).'

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 625, /128

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ حَبِيبٍ الْحَارِثِىُّ حَدَّثَنَا خَالِدٌ - يَعْنِى ابْنَ الْحَارِثِ - حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ سَأَلْتُ قَتَادَةَ عَنِ التَّفْلِ فِى الْمَسْجِدِ فَقَالَ سَمِعْتُ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ يَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ "التَّفْلُ فِى الْمَسْجِدِ خَطِيئَةٌ وَكَفَّارَتُهَا دَفْنُهَا."

Bize Yahya b. Habib el-Harisi, ona Halid -yani İbn el-Haris-, ona Şube'nin şöyle dediğini rivayet etti: Katade'ye mescitte tükürmeye dair soru sordum da o Enes b. Malik Rasulullah'ın (sav); "mescitte tükürmek bir küçük günahtır, kefareti ise onu gömmektir" buyururken dinledim dedi.

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1232, /221

حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ ح وَقَالَ اللَّيْثُ حَدَّثَنِى يُونُسُ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ أَخْبَرَنِى عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ أَنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ أَخْبَرَهُ أَنَّ أَعْرَابِيًّا بَالَ فِى الْمَسْجِدِ ، فَثَارَ إِلَيْهِ النَّاسُ لِيَقَعُوا بِهِ فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « دَعُوهُ ، وَأَهْرِيقُوا عَلَى بَوْلِهِ ذَنُوبًا مِنْ مَاءٍ - أَوْ سَجْلاً مِنْ مَاءٍ - فَإِنَّمَا بُعِثْتُمْ مُيَسِّرِينَ ، وَلَمْ تُبْعَثُوا مُعَسِّرِينَ » .

Bize Ebu Yeman, ona Şuayb, ona ez-Zührî; (T) Leys dedi ki: Bana Yunus, ona İbn Şihab, ona Ubeydullah b. Abdullah b. Utbe, ona da Ebu Hureyre' şöyle rivayet etmiştir: Bir bedevi mescide işedi. Mescittekiler adamı dövmek için hemen üzerine atıldılar. Rasulullah (sav) onlara: "Onu rahat bırakın, abdestini bozduğu yerin üzerine bir kova dolusu -yahut bir kova- su dökün. Sizler kolaylık gösteren kimseler olarak gönderildiniz. Zorluk çıkartan kimseler olarak gönderilmediniz" buyurdu.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Edeb 80, 2/512

حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ أُسَامَةَ حَدَّثَنَا هِشَامٌ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنَّ امْرَأَةً عُذِّبَتْ فِي هِرَّةٍ أَمْسَكَتْهَا حَتَّى مَاتَتْ مِنْ الْجُوعِ لَمْ تَكُنْ تُطْعِمُهَا وَلَمْ تُرْسِلْهَا فَتَأْكُلَ مِنْ حَشَرَاتِ الْأَرْضِ وَغُفِرَ لِرَجُلٍ نَحَّى غُصْنَ شَوْكٍ عَنْ الطَّرِيقِ

Bize Hammad b. Üsame, ona Hişam (b. Urve), ona babası (Urve b. Zübeyr), ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu haber vermiştir: "Bir kadın açlıktan ölünceye kadar hapsettiği bir kedi yüzünden cezalandırıldı. Zira o kediyi doyurmadığı gibi yerin haşeratından yemesi için de salıvermedi. Bir adam da bir diken dalını yoldan kaldırdığı için bağışlandı."

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Ebu Hureyre 7834, 3/154

وَحَدَّثَنِى يَحْيَى بْنُ يَحْيَى أَخْبَرَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ عَنِ الْجُرَيْرِىِّ عَنْ أَبِى الْعَلاَءِ يَزِيدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الشِّخِّيرِ عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ "صَلَّى مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ فَتَنَخَّعَ فَدَلَكَهَا بِنَعْلِهِ الْيُسْرَى."

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1235, /221

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ الثَّقَفِىُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ قَالَ كُنْتُ مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ فَأَتَى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم حَاجَتَهُ فَأَبْعَدَ فِى الْمَذْهَبِ . قَالَ وَفِى الْبَابِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى قُرَادٍ وَأَبِى قَتَادَةَ وَجَابِرٍ وَيَحْيَى بْنِ عُبَيْدٍ عَنْ أَبِيهِ وَأَبِى مُوسَى وَابْنِ عَبَّاسٍ وَبِلاَلِ بْنِ الْحَارِثِ . قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . وَيُرْوَى عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ كَانَ يَرْتَادُ لِبَوْلِهِ مَكَانًا كَمَا يَرْتَادُ مَنْزِلاً . وَأَبُو سَلَمَةَ اسْمُهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ الزُّهْرِىُّ .

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tahâret 16, 1/31