حَدَّثَنَا مُسْلِمٌ : حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ ، عَنْ رِبْعِيٍّ ، عَنْ حُذَيْفَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ « مَاتَ رَجُلٌ ، فَقِيلَ لَهُ قَالَ كُنْتُ أُبَايِعُ النَّاسَ ، فَأَتَجَوَّزُ عَنِ الْمُوسِرِ ، وَأُخَفِّفُ عَنِ الْمُعْسِرِ ، فَغُفِرَ لَهُ » . قَالَ أَبُو مَسْعُودٍ سَمِعْتُهُ مِنَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم .

Bize Müslim b. İbrahim el-Ferahidi, ona Şube b. Haccâc, ona Abdülmelik b. Umeyr, ona Rib'î b. Hiraş, ona da Huzeyfe b. Yeman (ra) Nebi’nin (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Adamın biri vefat etti ve sorguya alındı, o da “ben insanlara mal satardım ve ticaretimde zengine mühlet tanır, fakire de kolaylık sağlardım” dedi. Bu sebepten bağışlandı." Ebu Mesud der ki: Bu hadisi Hz. Peygamber'den (sav) işittim.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Kitâb fî'l-İstikrâz ve Edâi'd-Duyûn ve'l-Hacr ve't 5, 1/665

حَدَّثَنَا مُسْلِمٌ : حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ ، عَنْ رِبْعِيٍّ ، عَنْ حُذَيْفَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ « مَاتَ رَجُلٌ ، فَقِيلَ لَهُ قَالَ كُنْتُ أُبَايِعُ النَّاسَ ، فَأَتَجَوَّزُ عَنِ الْمُوسِرِ ، وَأُخَفِّفُ عَنِ الْمُعْسِرِ ، فَغُفِرَ لَهُ » . قَالَ أَبُو مَسْعُودٍ سَمِعْتُهُ مِنَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم .

Bize Müslim b. İbrahim el-Ferahidi, ona Şube b. Haccâc, ona Abdülmelik b. Umeyr, ona Rib'î b. Hiraş, ona da Huzeyfe b. Yeman (ra) Nebi’nin (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Adamın biri vefat etti ve sorguya alındı, o da “ben insanlara mal satardım ve ticaretimde zengine mühlet tanır, fakire de kolaylık sağlardım” dedi. Bu sebepten bağışlandı." Ebu Mesud der ki: Bu hadisi Hz. Peygamber'den (sav) işittim.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Kitâb fî'l-İstikrâz ve Edâi'd-Duyûn ve'l-Hacr ve't 5, 1/665

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ عُمَيْرٍ عَنْ رِبْعِىِّ بْنِ حِرَاشٍ عَنْ حُذَيْفَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم « أَنَّ رَجُلاً مَاتَ فَدَخَلَ الْجَنَّةَ فَقِيلَ لَهُ مَا كُنْتَ تَعْمَلُ قَالَ فَإِمَّا ذَكَرَ وَإِمَّا ذُكِّرَ . فَقَالَ إِنِّى كُنْتُ أُبَايِعُ النَّاسَ فَكُنْتُ أُنْظِرُ الْمُعْسِرَ وَأَتَجَوَّزُ فِى السِّكَّةِ أَوْ فِى النَّقْدِ . فَغُفِرَ لَهُ » . فَقَالَ أَبُو مَسْعُودٍ وَأَنَا سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم .

Bize Muhammed b. Müsennâ, ona Muhammed b. Cafer, ona Şu'be, ona Abdülmelik b. Umeyr, ona Rib'î b. Hirâş, ona da Huzeyfe, Nebi’nin (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: Bir adam öldü ve cennete girdi. Ona (dünyada) ne yapıyordun? diye sordular. Ya (kendisi) hatırlamış yahut hatırlatılmış: Ben insanlarla alış-veriş yapardım. Maddi zorluk içinde olana (borcu hususunda) mühlet verir/borcunda indirime giderdim; dinar/gümüş para veya para hususunda da müsamaha gösterirdim, cevabını verdi. (Adam bu davranışı) sebebiyle affedildi. . Bunun üzerine Ebu Mesud: Bu hadisi Rasulullah'tan (sav) ben de işittim.' dedi.

• Müslim Sahîh-i Müslim Müsâkât ve'l-Müzâra 3995, /649

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى وَأَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَأَبُو كُرَيْبٍ وَإِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ - وَاللَّفْظُ لِيَحْيَى - قَالَ يَحْيَى أَخْبَرَنَا وَقَالَ الآخَرُونَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ عَنْ أَبِى مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « حُوسِبَ رَجُلٌ مِمَّنْ كَانَ قَبْلَكُمْ فَلَمْ يُوجَدْ لَهُ مِنَ الْخَيْرِ شَىْءٌ إِلاَّ أَنَّهُ كَانَ يُخَالِطُ النَّاسَ وَكَانَ مُوسِرًا فَكَانَ يَأْمُرُ غِلْمَانَهُ أَنْ يَتَجَاوَزُوا عَنِ الْمُعْسِرِ قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ نَحْنُ أَحَقُّ بِذَلِكَ مِنْهُ تَجَاوَزُوا عَنْهُ » .

Bize Yahya b. Yahya, Ebubekir b. Ebu Şeybe, Ebu Küreyb ve İshak b. İbrahim, -hadis metninin lafzı Yahya'ya aittir. Yahya 'ahberanâ' diğerleri ise 'haddesenâ' lafzını kullandı.- Onlara Ebu Muaviye, ona A'meş, ona Şakîk, ona da Ebu Mesud, Rasulullah’ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Sizden önce yaşamış bir adam hesaba çekildi ve hayırlı amelden başka hiç bir şeyi bulunamadı. O, insanların arasına katılırdı (onlara borç verirdi) ve kendisi de zengindi. Emrindeki kimselere maddi sıkıntı içinde olanın (borcunu) indirmelerini/almamalarını emrederdi. (Ravi) dedi ki: Allah (ac):'Biz buna ondan daha layığız; onu affedin! buyurdu

• Müslim Sahîh-i Müslim Müsâkât ve'l-Müzâra 3997, /650

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى وَأَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَأَبُو كُرَيْبٍ وَإِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ - وَاللَّفْظُ لِيَحْيَى - قَالَ يَحْيَى أَخْبَرَنَا وَقَالَ الآخَرُونَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ عَنْ أَبِى مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « حُوسِبَ رَجُلٌ مِمَّنْ كَانَ قَبْلَكُمْ فَلَمْ يُوجَدْ لَهُ مِنَ الْخَيْرِ شَىْءٌ إِلاَّ أَنَّهُ كَانَ يُخَالِطُ النَّاسَ وَكَانَ مُوسِرًا فَكَانَ يَأْمُرُ غِلْمَانَهُ أَنْ يَتَجَاوَزُوا عَنِ الْمُعْسِرِ قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ نَحْنُ أَحَقُّ بِذَلِكَ مِنْهُ تَجَاوَزُوا عَنْهُ » .

Bize Yahya b. Yahya, Ebubekir b. Ebu Şeybe, Ebu Küreyb ve İshak b. İbrahim, -hadis metninin lafzı Yahya'ya aittir. Yahya 'ahberanâ' diğerleri ise 'haddesenâ' rivayet lafzını kullandı.- onlara Ebu Muaviye, ona A'meş, ona Şakîk, ona da Ebu Mesud, Rasulullah’ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Sizden önce yaşamış bir adam (kabirde) hesaba çekildi ve hayırlı amelden başka hiç bir şeyi bulunamadı. O, zengin olmasına rağmen insanların arasına katılırdı (onlara borç verirdi). Emrindeki kimselere maddi sıkıntı içinde olanın (borcunu) indirmelerini/almamalarını emrederdi. (Ravi) dedi ki: Allah (ac):'Biz buna ondan daha layığız; onu affedin! buyurdu.

• Müslim Sahîh-i Müslim Müsâkât ve'l-Müzâra 3997, /650

حَدَّثَنَا مَنْصُورُ بْنُ أَبِى مُزَاحِمٍ وَمُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ زِيَادٍ - قَالَ مَنْصُورٌ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ سَعْدٍ عَنِ الزُّهْرِىِّ وَقَالَ ابْنُ جَعْفَرٍ أَخْبَرَنَا إِبْرَاهِيمُ وَهُوَ ابْنُ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنِ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ « كَانَ رَجُلٌ يُدَايِنُ النَّاسَ فَكَانَ يَقُولُ لِفَتَاهُ إِذَا أَتَيْتَ مُعْسِرًا فَتَجَاوَزْ عَنْهُ لَعَلَّ اللَّهَ يَتَجَاوَزُ عَنَّا . فَلَقِىَ اللَّهَ فَتَجَاوَزَ عَنْهُ » .

Bize Mansur b. Ebu Müzâhim ve Muhammed b. Cafer b. Ziyâd, -Mansur (dedi ki): ona İbrahim b. Sa'd, ona Zühri; (Muhammed) İbn Cafer (dedi ki): ona İbrahim ki o (İbrahim) ibn Sa‘d'dır— ona İbn Şihâb, ona Ubeydullah b. Abdullah b. Utbe, ona da Ebu Hüreyre, Rasulullah’ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: “Adamın biri insanlara borç para verir; hizmetkârına: 'Maddi sıkıntıda olan birine varırsan ondan alma; umulur ki Allah da bizi affeder; derdi. Nihayet bu şahıs Allah'a kavuştu (vefat etti); Allah da onu affetti.”

• Müslim Sahîh-i Müslim Müsâkât ve'l-Müzâra 3998, /650

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى وَأَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَأَبُو كُرَيْبٍ وَإِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ - وَاللَّفْظُ لِيَحْيَى - قَالَ يَحْيَى أَخْبَرَنَا وَقَالَ الآخَرُونَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ عَنْ أَبِى مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « حُوسِبَ رَجُلٌ مِمَّنْ كَانَ قَبْلَكُمْ فَلَمْ يُوجَدْ لَهُ مِنَ الْخَيْرِ شَىْءٌ إِلاَّ أَنَّهُ كَانَ يُخَالِطُ النَّاسَ وَكَانَ مُوسِرًا فَكَانَ يَأْمُرُ غِلْمَانَهُ أَنْ يَتَجَاوَزُوا عَنِ الْمُعْسِرِ قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ نَحْنُ أَحَقُّ بِذَلِكَ مِنْهُ تَجَاوَزُوا عَنْهُ » .

Bize Yahya b. Yahya, Ebubekir b. Ebu Şeybe, Ebu Küreyb ve İshak b. İbrahim, -hadis metninin lafzı Yahya'ya aittir- Yahya 'ahberanâ' diğerleri ise 'haddesenâ' rivayet lafzını kullandı. Onlara Ebu Muaviye, ona A'meş, ona Şakîk, ona da Ebu Mesud, Rasulullah’ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Sizden önce yaşamış bir adam (kabirde) hesaba çekildi ve hayırlı amelden başka (iman hariç) hiç bir şeyi bulunamadı. Ancak o insanların arasına katılırdı (onlara borç verirdi) ve kendisi de zengindi. Emrindeki kimselere maddi sıkıntı içinde olanın (borcunu) indirmelerini/almamalarını emrederdi. (Ravi) dedi ki: Al­lah (ac):'Biz buna ondan daha layığız; onu affedin! buyurdu.

• Müslim Sahîh-i Müslim Müsâkât ve'l-Müzâra 3997, /650

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ حُجْرٍ وَإِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ - وَاللَّفْظُ لاِبْنِ حُجْرٍ - قَالاَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ نُعَيْمِ بْنِ أَبِى هِنْدٍ عَنْ رِبْعِىِّ بْنِ حِرَاشٍ قَالَ اجْتَمَعَ حُذَيْفَةُ وَأَبُو مَسْعُودٍ فَقَالَ حُذَيْفَةُ "رَجُلٌ لَقِىَ رَبَّهُ فَقَالَ مَا عَمِلْتَ قَالَ مَا عَمِلْتُ مِنَ الْخَيْرِ إِلاَّ أَنِّى كُنْتُ رَجُلاً ذَا مَالٍ فَكُنْتُ أُطَالِبُ بِهِ النَّاسَ فَكُنْتُ أَقْبَلُ الْمَيْسُورَ وَأَتَجَاوَزُ عَنِ الْمَعْسُورِ. فَقَالَ تَجَاوَزُوا عَنْ عَبْدِى." [قَالَ أَبُو مَسْعُودٍ هَكَذَا سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Müsâkât ve'l-Müzâra 3994, /649

مَنْ يَسَّرَ عَلَى مُعْسِرٍ يَسَّرَ اللَّهُ عَلَيْهِ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ

• Kudâî Müsnedü'ş-Şihâb Hadisler , 1/281

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ بُكَيْرٍ عَنْ عِيَاضِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ أَنَّهُ قَالَ أُصِيبَ رَجُلٌ فِى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى ثِمَارٍ ابْتَاعَهَا فَكَثُرَ دَيْنُهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "تَصَدَّقُوا عَلَيْهِ." فَتَصَدَّقَ النَّاسُ عَلَيْهِ فَلَمْ يَبْلُغْ ذَلِكَ وَفَاءَ دَيْنِهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "خُذُوا مَا وَجَدْتُمْ وَلَيْسَ لَكُمْ إِلاَّ ذَلِكَ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud İcâre 60, /807