حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ مُسْهِرٍ وَعَبَّادُ بْنُ الْعَوَّامِ عَنِ الشَّيْبَانِىِّ عَنِ ابْنِ أَبِى أَوْفَى - رضى الله عنه - قَالَ كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ فَلَمَّا غَابَتِ الشَّمْسُ قَالَ لِرَجُلٍ "انْزِلْ فَاجْدَحْ لَنَا." فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَوْ أَمْسَيْتَ. قَالَ "انْزِلْ فَاجْدَحْ لَنَا." قَالَ إِنَّ عَلَيْنَا نَهَارًا. فَنَزَلَ فَجَدَحَ لَهُ فَشَرِبَ ثُمَّ قَالَ "إِذَا رَأَيْتُمُ اللَّيْلَ قَدْ أَقْبَلَ مِنْ هَا هُنَا - وَأَشَارَ بِيَدِهِ نَحْوَ الْمَشْرِقِ - فَقَدْ أَفْطَرَ الصَّائِمُ."

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Ali b. Müshir ve Ubbad b. Avvam, o ikisine eş-Şeybânî, ona da İbn Ebu Evfâ (ra) şöyle rivayet etmiştir: "Bir yolculukta Rasulullah (sav) ile beraberdik. (Hz. Peygamber (sav) oruçluydu.) Güneş batınca Hz. Peygamber (sav) bir adama (Bilal'e) 'iniver de bizim için sevik ez' buyurdu. Adam 'ey Allah'ın Rasulü, akşama erseydin' dedi. Rasulullah (sav) tekrar 'in, bizim için sevik ez' buyurdu. O, 'ey Allah'ın Rasulü, henüz akşama erişmediniz ama' deyip indi ve seviki ezdi. Hz. Peygamber (sav) de içti. Ardından, eli ile doğu tarafını işaret edip 'geceyi buradan doğarken gördüğünüzde oruçlu iftar yapabilir' buyurdu."

Açıklama: Sevîk: Öğütülmüş buğday veya arpadan yapılan bir tür yiyecek. اجْدَحْ: ifadesi de sevîk gibi yiyecekleri su ile ezerek karıştırma anlamında kullanılmaktadır.

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2560, /428

وَحَدَّثَنَا أَبُو كَامِلٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ الشَّيْبَانِىُّ قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ أَبِى أَوْفَى - رضى الله عنه - يَقُولُ سِرْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَهُوَ صَائِمٌ فَلَمَّا غَرَبَتِ الشَّمْسُ قَالَ "يَا فُلاَنُ انْزِلْ فَاجْدَحْ لَنَا." مِثْلَ حَدِيثِ ابْنِ مُسْهِرٍ وَعَبَّادِ بْنِ الْعَوَّامِ.

Bize Ebu Kamil, ona Abdülvahid, ona Süleyman eş-Şeybânî, ona da Abdullah b. Ebu Evfâ (ra) "Oruçlu olduğu halde Rasulullah (sav) ile yolculuk yaptık. Güneş battığında 'ey falan! İniver de bize sevik ez' buyurdu" dedi ve hadisi İbn Müshir ve Abbad b. Avvam'ın rivayetlerine benzer şekilde rivayet etti.

Açıklama: Rivayetin tamamı için M002560 numaralı hadise bakınız.

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2561, /428

وَحَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى أَخْبَرَنَا هُشَيْمٌ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ الشَّيْبَانِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى أَوْفَى - رضى الله عنه - قَالَ كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ فِى شَهْرِ رَمَضَانَ فَلَمَّا غَابَتِ الشَّمْسُ قَالَ "يَا فُلاَنُ انْزِلْ فَاجْدَحْ لَنَا." قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ عَلَيْكَ نَهَارًا. قَالَ "انْزِلْ فَاجْدَحْ لَنَا." قَالَ فَنَزَلَ فَجَدَحَ فَأَتَاهُ بِهِ فَشَرِبَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم ثُمَّ قَالَ بِيَدِهِ "إِذَا غَابَتِ الشَّمْسُ مِنْ هَا هُنَا وَجَاءَ اللَّيْلُ مِنْ هَا هُنَا فَقَدْ أَفْطَرَ الصَّائِمُ."

Bize Yahya b. Yahya, ona Hüşeym, ona Ebu İshak eş-Şeybânî, ona da Abdullah b. Ebu Evfa (ra) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) ile Ramazan ayında yolculukta idik de güneş battı. Hz. Peygamber (sav) 'ey falan! İniver de bizim için sevik ez' buyurdu. O, 'ya Rasulullah! Henüz gündüz vakti' dedi. Hz. Peygamber (sav) 'iniver de bizim için sevik ez' buyurdu. O inip karşımı yaptı ve kendisine getirdi de Nebî (sav) içti. Ardından eliyle (doğuyu göstererek) 'güneş buradan battığında ve gece buradan doğduğunda oruçlu iftar eder' buyurdu."

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2559, /428

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ صَالِحٍ وَوَهْبُ بْنُ بَيَانٍ - الْمَعْنَى - قَالاَ حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ حَدَّثَنِى مُعَاوِيَةُ عَنْ رَبِيعَةَ بْنِ يَزِيدَ أَنَّهُ حَدَّثَهُ عَنْ قَزَعَةَ قَالَ: أَتَيْتُ أَبَا سَعِيدٍ الْخُدْرِىَّ وَهُوَ يُفْتِى النَّاسَ، وَهُمْ مُكِبُّونَ عَلَيْهِ. فَانْتَظَرْتُ خَلْوَتَهُ. فَلَمَّا خَلاَ، سَأَلْتُهُ عَنْ صِيَامِ رَمَضَانَ فِى السَّفَرِ. فَقَالَ: ’خَرَجْنَا مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فِى رَمَضَانَ، عَامَ الْفَتْحِ. فَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَصُومُ، وَنَصُومُ. حَتَّى بَلَغَ مَنْزِلاً مِنَ الْمَنَازِلِ، فَقَالَ: "إِنَّكُمْ قَدْ دَنَوْتُمْ مِنْ عَدُوِّكُمْ، وَالْفِطْرُ أَقْوَى لَكُمْ." فَأَصْبَحْنَا مِنَّا الصَّائِمُ وَمِنَّا الْمُفْطِرُ - قَالَ: - ثُمَّ سِرْنَا فَنَزَلْنَا مَنْزِلاً فَقَالَ: "إِنَّكُمْ تُصَبِّحُونَ عَدُوَّكُمْ، وَالْفِطْرُ أَقْوَى لَكُمْ؛ فَأَفْطِرُوا." فَكَانَتْ عَزِيمَةً مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم.’ [قَالَ أَبُو سَعِيدٍ: ’ثُمَّ لَقَدْ رَأَيْتُنِى أَصُومُ مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَبْلَ ذَلِكَ وَبَعْدَ ذَلِكَ.’]

Bize Ahmed b. Salih ve Vehb b. Beyan, onlara İbn Vehb, ona Muaviye, ona da Rabî'a b. Yezid, Kaze'a'nın şöyle anlattığını rivayet etmiştir: Ebu Said el-Hudrî'nin yanına geldim. O sırada insanlara fetva veriyordu. İnsanlar başına toplanmışlardı. Onun yalnız kalmasını bekledim. Yalnız kalınca ona yolculukta Ramazan orucu hakkında sordum. Ebu Said şöyle cevap verdi: 'Fetih yılında Ramazan ayında Resûlullah (sav) ile birlikte yola çıktık. Rasulullah da (sav) biz de oruç tutuyorduk. Nihayet bir konaklama yerine geldiğimizde bize "Sizler düşmanınıza yaklaştınız. Artık oruç açmanız, sizi daha kuvvetli yapar" buyurdu. Sabah olduğunda bazılarımız oruçluydu; bir kısmımız ise iftar etmişti. Yolumuza devam ettik. Başka bir konaklama yerine vardığımızda: "Sabah düşmanla karşılaşacaksınız. Orucunuzu açmanız sizin daha kuvvetli olmanızı sağlar. Orucunuzu açın!" buyurdu. Artık bu, Rasulullah'tan (sav) bir azimet (kesin bir emir) olmuştu.' [Ebu Said şöyle demiştir: 'Bu hadiseden önce ve sonra, Nebî (sav) ile (seferde) hep oruç tuttuğumu bilirim.']

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Savm 42, /559