حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَلِىِّ بْنِ مُدْرِكٍ عَنْ أَبِى زُرْعَةَ بْنِ عَمْرِو بْنِ جَرِيرٍ عَنْ خَرَشَةَ بْنِ الْحُرِّ عَنْ أَبِى ذَرٍّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ قَالَ "ثَلاَثَةٌ لاَ يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَلاَ يَنْظُرُ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلاَ يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ." قُلْتُ مَنْ هُمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَدْ خَابُوا وَخَسِرُوا أَعَادَهَا ثَلاَثًا. قُلْتُ مَنْ هُمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ خَابُوا وَخَسِرُوا فَقَالَ "الْمُسْبِلُ وَالْمَنَّانُ وَالْمُنْفِقُ سِلْعَتَهُ بِالْحَلِفِ الْكَاذِبِ." أَوِ "الْفَاجِرِ."

Bize Hafs b. Ömer, ona Şube, ona Ali b. Müdrik, ona Ebu Zür'a b. Amr b. Cerir, ona Haraşe b. Hur, ona da Ebu Zer (ra) Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu söylemiştir: "Şu üç sınıf insanla Allah kıyamet gününde konuşmaz, onların yüzüne bakmaz ve onları temize çıkarmaz. Onlar için acıklı bir azap vardır." Ben kim onlar ey Allah'ın Rasulü? Zarar ettiler ve hüsrana uğradılar dedim. Rasulullah (sav) yukarıdaki sözünü üç defa tekrarladı. Ben de Ey Allah'ın Rasulü kim onlar; gerçekten zarar ettiler ve hüsrana uğradılar dedim. "Elbisesinin eteğini yerde sürüyenler, verdiğini başa kakanlar, yalan yere yemin ederek malını satmaya çalışanlar" buyurdu.

Açıklama: 1. Elbisesini yerde sürüyenlerden maksat kibirle elbisesinin eteğini yerde savurarak yürüyenlerdir. 2. Hadisin metninde geçen "أَوِ الْفَاجِرِ" ifadesi de burada yalan anlamına gelip الْكَاذِبِ ile aynı manadadır. Ravilerden biri hocasının hangi kelimeyle naklettiğinde şüphe etmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Libâs 27, /932

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى أَخْبَرَنَا مُعَاوِيَةُ بْنُ سَلاَّمِ بْنِ أَبِى سَلاَّمٍ الدِّمَشْقِىُّ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِى كَثِيرٍ أَنَّ أَبَا قِلاَبَةَ أَخْبَرَهُ أَنَّ ثَابِتَ بْنَ الضَّحَّاكِ أَخْبَرَهُ أَنَّهُ بَايَعَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَحْتَ الشَّجَرَةِ وَأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ "مَنْ حَلَفَ عَلَى يَمِينٍ بِمِلَّةٍ غَيْرِ الإِسْلاَمِ كَاذِبًا فَهُوَ كَمَا قَالَ وَمَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ بِشَىْءٍ عُذِّبَ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَيْسَ عَلَى رَجُلٍ نَذْرٌ فِى شَىْءٍ لاَ يَمْلِكُهُ."

Bize Yahya b. Yahya, ona Muaviye b. Sellam b. Ebu Sellam ed-Dimaşkî, ona Yahya b. Ebu Kesir, ona Ebû Kilabe, ona da Sabit b. Dahhâk'ın rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber şöyle buyurdu: "Her kim yalan yere İslam'dan başka bir dine mensup olduğuna dair yemin ederse o kimse dediği gibidir. Ve kim bir şeyle kendini öldürürse kıyamet gününde o şeyle kendisine azap edilir. Bir kimse sahip olmadığı bir şeyi adayamaz."

• Müslim Sahîh-i Müslim İmân 302, /67

حَدَّثَنَا أَبُو تَوْبَةَ الرَّبِيعُ بْنُ نَافِعٍ حَدَّثَنَا مُعَاوِيَةُ بْنُ سَلاَّمٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِى كَثِيرٍ قَالَ أَخْبَرَنِى أَبُو قِلاَبَةَ أَنَّ ثَابِتَ بْنَ الضَّحَّاكِ أَخْبَرَهُ أَنَّهُ بَايَعَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَحْتَ الشَّجَرَةِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ "مَنْ حَلَفَ بِمِلَّةٍ غَيْرِ مِلَّةِ الإِسْلاَمِ كَاذِبًا فَهُوَ كَمَا قَالَ وَمَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ بِشَىْءٍ عُذِّبَ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَيْسَ عَلَى رَجُلٍ نَذْرٌ فِيمَا لاَ يَمْلِكُهُ."

Bize Ebu Tevbe er-Rabî' b. Nâfi', ona Muaviye b. Sellam, ona Yahya b. Ebu Kesir, ona Ebû Kilabe'nin rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber'e ağacın altında biat ettiğini haber veren Sabit b. Dahhâk (ra) Hz. Peygamber'den (sav) şöyle rivayet etmişti: "Kim yalan yere başka bir dine mensup olduğuna dair yemin ederse, o dediği gibidir. Kim kendisini bir şeyle öldürürse kıyamet gününde kendisine onunla azap edilir. Kişi sahip olmadığı şey üzerine adakta bulunamaz."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Eymân ve'n-Nuzûr 9, /760

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا ابْنُ نُمَيْرٍ حَدَّثَنَا هَاشِمُ بْنُ هَاشِمٍ أَخْبَرَنِى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ نِسْطَاسٍ مِنْ آلِ كَثِيرِ بْنِ الصَّلْتِ أَنَّهُ سَمِعَ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "لاَ يَحْلِفُ أَحَدٌ عِنْدَ مِنْبَرِى هَذَا عَلَى يَمِينٍ آثِمَةٍ وَلَوْ عَلَى سِوَاكٍ أَخْضَرَ إِلاَّ تَبَوَّأَ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ." أَوْ "وَجَبَتْ لَهُ النَّارُ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Eymân ve'n-Nuzûr 3, /758

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُعَاذٍ حَدَّثَنَا أَبِى حَدَّثَنَا عَوْفٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِيرِينَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "لاَ تَحْلِفُوا بِآبَائِكُمْ وَلاَ بِأُمَّهَاتِكُمْ وَلاَ بِالأَنْدَادِ وَلاَ تَحْلِفُوا إِلاَّ بِاللَّهِ وَلاَ تَحْلِفُوا بِاللَّهِ إِلاَّ وَأَنْتُمْ صَادِقُونَ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Eymân ve'n-Nuzûr 5, /758

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَأَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَهَنَّادُ بْنُ السَّرِىِّ وَأَبُو عَاصِمٍ الْحَنَفِىُّ - وَاللَّفْظُ لِقُتَيْبَةَ - قَالُوا حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ عَنْ سِمَاكٍ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ وَائِلٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ مِنْ حَضْرَمَوْتَ وَرَجُلٌ مِنْ كِنْدَةَ إِلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ الْحَضْرَمِىُّ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ هَذَا قَدْ غَلَبَنِى عَلَى أَرْضٍ لِى كَانَتْ لأَبِى. فَقَالَ الْكِنْدِىُّ هِىَ أَرْضِى فِى يَدِى أَزْرَعُهَا لَيْسَ لَهُ فِيهَا حَقٌّ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لِلْحَضْرَمِىِّ "أَلَكَ بَيِّنَةٌ." قَالَ لاَ. قَالَ "فَلَكَ يَمِينُهُ." قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ الرَّجُلَ فَاجِرٌ لاَ يُبَالِى عَلَى مَا حَلَفَ عَلَيْهِ وَلَيْسَ يَتَوَرَّعُ مِنْ شَىْءٍ. فَقَالَ "لَيْسَ لَكَ مِنْهُ إِلاَّ ذَلِكَ." فَانْطَلَقَ لِيَحْلِفَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَمَّا أَدْبَرَ "أَمَا لَئِنْ حَلَفَ عَلَى مَالِهِ لِيَأْكُلَهُ ظُلْمًا لَيَلْقَيَنَّ اللَّهَ وَهُوَ عَنْهُ مُعْرِضٌ."

Bize Kuteybe b. Said, Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, Hennâd b. es-Serî ve Ebu Asım el-Hanefî -lafız Kuteybe'ye aittir-, onlara Ebu Ahvas, ona Simâk, ona Alkame b. Vâil, ona babası (Vail b. Hucr) şöyle rivayet etmiştir: Hadramevt'ten ve Kinde'den iki kişi Hz. Peygamber'e (sav) geldiler. Hadramevtli kişi; ey Allah'ın Rasulü! Bu adam önceden babama ait olan arazimi zorla ele geçirdi dedi. Kindeli ise orası benim arazim. Orayı ekip biçiyorum. Onun orada bir hakkı yok diye karşılık verdi. Rasulullah (sav) Hadramevtliye; "delilin var mı?" diye sordu. Adam hayır delilim yok diye cevap verdi. Rasulullah (sav); "öyleyse hasmın yemin edecek" buyurdu. Adam ey Allah'ın Rasulü! Bu günahkâr bir adam, ne için yemin ettiğini umursamaz hiçbir şeyin günahından da sakınmaz dedi. Hz. Peygamber (sav); "senin için bundan başka yapabileceğimiz bir şey yok" buyurdu. Kindeli yemin etmek için geldi. Adam dönüp gideceği sırada Hz. Peygamber (sav); "dikkat ediniz! Eğer haksız olarak o adamın malını yemek için yalan yere yemin ederse Allah'ın huzuruna çıktığında kendisinden yüz çevrilecektir" buyurdu.

• Müslim Sahîh-i Müslim İmân 358, /77

حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا الْفِرْيَابِىُّ حَدَّثَنَا الْحَارِثُ بْنُ سُلَيْمَانَ حَدَّثَنِى كُرْدُوسٌ عَنِ الأَشْعَثِ بْنِ قَيْسٍ أَنَّ رَجُلاً مِنْ كِنْدَةَ وَرَجُلاً مِنْ حَضْرَمَوْتَ اخْتَصَمَا إِلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فِى أَرْضٍ مِنَ الْيَمَنِ فَقَالَ الْحَضْرَمِىُّ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ أَرْضِى اغْتَصَبَنِيهَا أَبُو هَذَا وَهِىَ فِى يَدِهِ. قَالَ "هَلْ لَكَ بَيِّنَةٌ." قَالَ لاَ وَلَكِنْ أُحَلِّفُهُ وَاللَّهِ مَا يَعْلَمُ أَنَّهَا أَرْضِى اغْتَصَبَنِيهَا أَبُوهُ فَتَهَيَّأَ الْكِنْدِىُّ لِلْيَمِينِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "لاَ يَقْتَطِعُ أَحَدٌ مَالاً بِيَمِينٍ إِلاَّ لَقِىَ اللَّهَ وَهُوَ أَجْذَمُ." فَقَالَ الْكِنْدِىُّ هِىَ أَرْضُهُ .

Bize Mahmud b. Halid, ona el-Firyabî, ona Haris b. Süleyman, ona Kürdûs, ona da Eş'as b. Kays şöyle haber vermiştir: Biri Kindeli diğeri Hadramevtli iki adam Hz. Peygamber'e (sav) Yemen'deki bir arazi konusundaki ihtilaflarını arz ettiler. Hadramevtli adam “ey Allah'ın Rasulü, benim arazimi bu adamın babası gasp etti ve şu an bu adamın elinde bulunuyor” dedi. Hz. Peygamber (sav) "delilin var mı?" buyurdu. Adam “hayır fakat bu adam arazinin benim olduğunu ve babasının benim arazimi gasp ettiğini bilmediği konusunda yemin etsin” dedi. Kindeli adam yemin etmeye hazırlanınca Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurdu: "(Kendisine ait olmayan) Bir malı, yemin ederek elde eden kimse elleri kesilmiş olarak Allah'a kavuşur." Bunun üzerine Kindeli adam “arazi onundur” dedi.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Eymân ve'n-Nuzûr 2, /757

حَدَّثَنَا هَنَّادُ بْنُ السَّرِىِّ حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ عَنْ سِمَاكٍ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ وَائِلِ بْنِ حُجْرٍ الْحَضْرَمِىِّ عَنْ أَبِيهِ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ مِنْ حَضْرَمَوْتَ وَرَجُلٌ مِنْ كِنْدَةَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ الْحَضْرَمِىُّ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ هَذَا غَلَبَنِى عَلَى أَرْضٍ كَانَتْ لأَبِى. فَقَالَ الْكِنْدِىُّ هِىَ أَرْضِى فِى يَدِى أَزْرَعُهَا لَيْسَ لَهُ فِيهَا حَقٌّ . قَالَ فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم لِلْحَضْرَمِىِّ "أَلَكَ بَيِّنَةٌ." قَالَ لاَ . قَالَ "فَلَكَ يَمِينُهُ." قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّهُ فَاجِرٌ لاَ يُبَالِى مَا حَلَفَ عَلَيْهِ لَيْسَ يَتَوَرَّعُ مِنْ شَىْءٍ . فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم "لَيْسَ لَكَ مِنْهُ إِلاَّ ذَاكَ." فَانْطَلَقَ لِيَحْلِفَ لَهُ فَلَمَّا أَدْبَرَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "أَمَا لَئِنْ حَلَفَ عَلَى مَالٍ لِيَأْكُلَهُ ظَالِمًا لَيَلْقَيَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَهُوَ عَنْهُ مُعْرِضٌ ."

Bize Hennâd b. Serî, ona Ebu Ahvas, ona Simak, ona Alkame b. Vail b. Hucr, ona da babası (Vail b. Hucr), şöyle haber vermiştir: Biri Hadramevtli diğeri Kindeli iki adam Hz. Peygamber'e (sav) geldiler. Hadramevtli adam “ey Allah'ın Rasulü, bu adam babamın arazisine el koydu” dedi. Kindeli adam da “bu elimdeki benim arazimdir. Onu ekip biçerim, onun o arazide bir hakkı yok” dedi. Hz. Peygamber (sav), Hadramevtli adama "delilin var mı?" buyurdu. Adam “hayır” dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) "sana karşı o yemin eder" dedi. Adam da “ey Allah'ın Rasulü, O (facir) günahkâr bir adamdır. Ne üzerine yemin ettiğine aldırış etmez. Onun günahtan ve haksızlıktan herhangi bir çekincesi de yoktur” dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) "senin ancak bu kadar hakkın var" buyurdu. Kindeli adam yemin etmek için harekete geçip arkasını dönünce Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurdu: "O haksız yere bir malı yemek üzere yemin etse, Allah (cc) ile, o kendisinden yüz çevirmiş olduğu bir halde kavuşacaktır."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Eymân ve'n-Nuzûr 2, /758

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الصَّبَّاحِ الْبَزَّازُ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ أَخْبَرَنَا هِشَامُ بْنُ حَسَّانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِيرِينَ عَنْ عِمْرَانَ بْنِ حُصَيْنٍ قَالَ قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم "مَنْ حَلَفَ عَلَى يَمِينٍ مَصْبُورَةٍ كَاذِبًا فَلْيَتَبَوَّأْ بِوَجْهِهِ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ."

Açıklama: Hadiste geçen masbura yemini; kişinin herhangi bir hüküm gereği yemin etmesi gerekliliği ve yapmadığı zaman hapse gireceği yemindir. Hadiste herhangi bir olayda yemin ederse yükümlülükten kurtulacak kişinin yalan yere yemin ederek olayın sorumluluğundan kurtulmasının vebali anlatılmıştır. (Hattabi, Meâlimü's-sünen, IV, 44; Aliyyü'l-Kârî, Mirkâtü'l-mefâtîh, VI, 2241; Azîmâbâdî, Avnu'l-mabud, IX, 48)

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Eymân ve'n-Nuzûr 1, /757

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَخْبَرَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ مَنْ حَلَفَ عَلَى يَمِينٍ يَسْتَحِقُّ بِهَا مَالاً هُوَ فِيهَا فَاجِرٌ لَقِىَ اللَّهَ وَهُوَ عَلَيْهِ غَضْبَانُ. ثُمَّ ذَكَرَ نَحْوَ حَدِيثِ الأَعْمَشِ غَيْرَ أَنَّهُ قَالَ كَانَتْ بَيْنِى وَبَيْنَ رَجُلٍ خُصُومَةٌ فِى بِئْرٍ فَاخْتَصَمْنَا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ "شَاهِدَاكَ أَوْ يَمِينُهُ."

• Müslim Sahîh-i Müslim İmân 356, /77