حَدَّثَنِى يَحْيَى عَنْ مَالِكٍ عَنْ نَافِعٍ عَنْ سَالِمٍ وَعُبَيْدِ اللَّهِ ابْنَىْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ أَنَّ أَبَاهُمَا عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ: "كَانَ يُقَدِّمُ أَهْلَهُ وَصِبْيَانَهُ مِنَ الْمُزْدَلِفَةِ إِلَى مِنًى حَتَّى يُصَلُّوا الصُّبْحَ بِمِنًى وَيَرْمُوا قَبْلَ أَنْ يَأْتِىَ النَّاسُ ."

Bana Yahyâ, ona Mâlik, ona Nâfi', ona Abdullah b. Ömer’in oğulları Sâlim ve Ubeydullah’ın rivayet ettiklerine göre, babaları Abdullah b. Ömer, ailesini (hanımları) ve küçük çocuklarını, sabah namazını Minâ’da kılıp (kalabalığa yakalanmamak için diğer) insanlar gelmeden önce (Akabe Cemresinde) şeytanı taşlayabilsinler diye Müzdelife’den Minâ’ya önceden gönderirdi.

Açıklama: Aslında sünnet olan, Müzdelife'de gecelemek, sabah namazını orada kılmak ve peşinden vakfeye durmaktır. Ardından şeytanı taşlamak için Minâ'ya hareket etmektir. Ancak izdiham riskinden ötürü kadınlar ve küçük çocuklar için rivayetteki ruhsat Hz. Peygamber (sav) tarafından verilmiştir. (bk. Buhârî, "Hac", 97.) Günümüzde aşırı kalabalıktan dolayı bu ruhsat diğer hacılar için de uygulanmaktadır.

• İmam Mâlik Muvatta' Hac 880, 1/142

حَدَّثَنَا عَبْدُ بْنُ حُمَيْدٍ أَخْبَرَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عَطَاءٍ مَوْلَى سِبَاعٍ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ أَنَّهُ "كَانَ رَدِيفَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ أَفَاضَ مِنْ عَرَفَةَ فَلَمَّا جَاءَ الشِّعْبَ أَنَاخَ رَاحِلَتَهُ ثُمَّ ذَهَبَ إِلَى الْغَائِطِ فَلَمَّا رَجَعَ صَبَبْتُ عَلَيْهِ مِنَ الإِدَاوَةِ فَتَوَضَّأَ ثُمَّ رَكِبَ ثُمَّ أَتَى الْمُزْدَلِفَةَ فَجَمَعَ بِهَا بَيْنَ الْمَغْرِبِ وَالْعِشَاءِ."

Bize Abd b. Humeyd, ona Abdürrezzak, ona Mamer, ona ez-Zührî, ona Sibâ'ın azatlısı Ata ona da Üsame b. Zeyd şöyle demiştir: "Hz. Peygamber (sav) Arafat'tan inerken onun terkisindeydim. Rasulullah (sav), vadiye inince bineğini çökertti ve def-i hacet için ayrıldı. Dönünce kendisine kaptan su döktüm o da abdest aldı. Sonra bineğine binip Müzdelife'ye geldi. Akşam ve yatsı namazlarını orada cemetti."

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 3104, /514

وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ عَنْ حُصَيْنٍ عَنْ كَثِيرِ بْنِ مُدْرِكٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ يَزِيدَ قَالَ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ وَنَحْنُ بِجَمْعٍ سَمِعْتُ الَّذِى أُنْزِلَتْ عَلَيْهِ سُورَةُ الْبَقَرَةِ يَقُولُ فِى هَذَا الْمَقَامِ "لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ."

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 3091, /512

وَحَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى قَالَ قَرَأْتُ عَلَى مَالِكٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى بَكْرٍ الثَّقَفِىِّ أَنَّهُ "سَأَلَ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ وَهُمَا غَادِيَانِ مِنْ مِنًى إِلَى عَرَفَةَ كَيْفَ كُنْتُمْ تَصْنَعُونَ فِى هَذَا الْيَوْمِ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ كَانَ يُهِلُّ الْمُهِلُّ مِنَّا فَلاَ يُنْكَرُ عَلَيْهِ وَيُكَبِّرُ الْمُكَبِّرُ مِنَّا فَلاَ يُنْكَرُ عَلَيْهِ."

• Müslim Sahîh-i Müslim Hac, 3097, /513

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِىٍّ حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ عَطَاءٍ قَالَ حَدَّثَنِى جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ "كُلُّ عَرَفَةَ مَوْقِفٌ وَكُلُّ مِنًى مَنْحَرٌ وَكُلُّ الْمُزْدَلِفَةِ مَوْقِفٌ وَكُلُّ فِجَاجِ مَكَّةَ طَرِيقٌ وَمَنْحَرٌ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 65, /452

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ حَدَّثَنِى أَبُو الزُّبَيْرِ عَنْ جَابِرٍ قَالَ "أَفَاضَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَعَلَيْهِ السَّكِينَةُ وَأَمَرَهُمْ أَنْ يَرْمُوا بِمِثْلِ حَصَى الْخَذْفِ وَأَوْضَعَ فِى وَادِى مُحَسِّرٍ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 66, /453

حَدَّثَنَا ابْنُ كَثِيرٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ عَمْرِو بْنِ مَيْمُونٍ قَالَ قَالَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ "كَانَ أَهْلُ الْجَاهِلِيَّةِ لاَ يُفِيضُونَ حَتَّى يَرَوُا الشَّمْسَ عَلَى ثَبِيرٍ فَخَالَفَهُمُ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَدَفَعَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ."

Bize İbn Kesîr, ona Süfyan, ona Ebu İshak, ona da Amr b. Meymun'un rivayet ettiğine göre Ömer b. el-Hattab (ra) şöyle demiştir: "Cahiliye döneminde halk, Sebir dağı üzerine güneşin doğduğunu görünceye kadar (Müzdelife'den) dağılmazlardı. Hz. Peygamber (sav) onlara muhalefet ederek güneş doğmadan önce oradan ayrıldı."

Açıklama: Sebîr; Müzdelife’de bir dağ adıdır. Mekke’nin büyük dağlarından biridir. Mina’ya giderken sol tarafta kalır. Müşrikler, ancak güneş doğduktan sonra Müzdelife’den dağılırlardı. Bir an önce dağılmak için de güneşin doğmasını sabırsızlıkla beklerler, hatta; “Ey Sebîr dağı, artık ağar ki, gidip kurbanlarımızı keselim” diye söylenirlerdi. Hz. Peygamber, genellikle gayri müslimlerin âdetlerine muhalefet ederdi. Bunun pek çok örneği vardır. İşte burada da müşriklere muhalefet ediyor ve Müzdelife’den, güneş doğmadan, ama fecr-i sadıktan sonra ayrılıyordu; Kasvâ adlı devesine biner, Meş’ar-i Haram’a gelir, kıbleye döner, Allah’a dua eder, tekbir-tehlil getirir, ufukta sarılık iyice kendini gösterinceye kadar vakfe yapar, sonra da güneş doğmadan orayı terk ederdi. Özürsüz Müzdelife vakfesini terk edenin ceza olarak bir kurban kesmesi gerekir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 65, /452

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ أَخْبَرَنِى عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِى يَزِيدَ أَنَّهُ سَمِعَ ابْنَ عَبَّاسٍ يَقُولُ "أَنَا مِمَّنْ قَدَّمَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَيْلَةَ الْمُزْدَلِفَةِ فِى ضَعَفَةِ أَهْلِهِ."

Bize Ahmed b. Hanbel, ona Süfyan, ona Ubeydullah b. Ebu Yezid'in rivayet ettiğine göre; o, İbn Abbas'ın (ra) şöyle dediğini bizzat duymuş: "Ben Rasulullah'ın (sav) Müzdelife gecesinde, ailesinin zayıf olan efradı ile önden gönderdiği kişilerdendim."

Açıklama: Kadınları, çocukları ve yaşlıları Müzdelife’den sabahleyin erkence Mina’ya göndermek câizdir. Zira onlar hem yavaş yol alırlar hem de izdiham sıkıntısına dayanamazlar.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 66, /452

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ قَالَ حَدَّثَنِى سَلَمَةُ بْنُ كُهَيْلٍ عَنِ الْحَسَنِ الْعُرَنِىِّ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَدَّمَنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَيْلَةَ الْمُزْدَلِفَةِ أُغَيْلِمَةَ بَنِى عَبْدِ الْمُطَّلِبِ عَلَى حُمُرَاتٍ فَجَعَلَ يَلْطَحُ أَفْخَاذَنَا وَيَقُولُ "أُبَيْنِىَّ لاَ تَرْمُوا الْجَمْرَةَ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ اللَّطْحُ الضَّرْبُ اللَّيِّنُ.]

Bize Muhammed b. Kesir, ona Süfyan, ona Seleme b. Küheyl, ona el-Hasan el-Urani ona da İbn Abbas (ra) şöyle demiştir: Müzdelife gecesinde Rasulullah (sav) biz Abdulmuttalib çocuklarını merkeplerle önden yola koydu. Bu sırada uyluklarımıza vuruyor ve şöyle diyordu: "Yavrularım, güneş doğmadan cemreleri atmayınız." [Ebû Davud dedi ki: Hadisteki letaha fiili hafifçe vurmak demektir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 66, /452

حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ عَنِ الزُّهْرِيِّ عَنْ سَالِمٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَذِنَ لِضَعَفَةِ النَّاسِ مِنْ الْمُزْدَلِفَةِ بِلَيْلٍ

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Abdullah b. Ömer b. el-Hattab 4892, 2/298