حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نُمَيْرٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُنْكَدِرِ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ أَتَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فَدَعَوْتُ فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم "مَنْ هَذَا." قُلْتُ أَنَا. قَالَ فَخَرَجَ وَهُوَ يَقُولُ: "أَنَا أَنَا."

Bize Muhammed b. Abdullah b. Nümeyr, ona Abdullah b. İdris, ona Şube, ona da Muhammed b. Münkedir, Cabir b. Abdullah'ın şöyle dediğini rivayet etti: Hz. Peygamber'e geldim ve ona seslendim. Hz. Peygam­ber; "kim o" dedi. Ben de benim dedim. Ardından Hz. Peygamber; "Benim benim" diyerek dışarı çıktı.

Açıklama: Hz. Peygamber (sav)'in "ben ben" diye verilen cevabı tekrarı, bu cevap şeklinden hoşlanmadığını [DM002672, D005187] göstermektedir. Zira bu ifade, kapıyı çalanın kim olduğunu anlatmamaktadır. Dolayısıyla kapıyı çalan kişinin, ev sahibinin anlayacağı şekilde kendisini tanıtan bir cevap vermesi beklenmektedir.

• Müslim Sahîh-i Müslim Âdâb 5635, /916

حَدَّثَنَا أَبُو كَامِلٍ الْجَحْدَرِىُّ وَقُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ كِلاَهُمَا عَنْ عَبْدِ الْوَاحِدِ - وَاللَّفْظُ لِقُتَيْبَةَ - حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ زِيَادٍ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ سُوَيْدٍ قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ يَزِيدَ قَالَ سَمِعْتُ ابْنَ مَسْعُودٍ يَقُولُ قَالَ لِى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "إِذْنُكَ عَلَىَّ أَنْ يُرْفَعَ الْحِجَابُ وَأَنْ تَسْتَمِعَ سِوَادِى حَتَّى أَنْهَاكَ."

Bize Ebu Kamil ve Kuteybe b. Said -hadis Kuteybe'nin lafızları ile aktarılmıştır-, onlara Abdülvahid, ona Hasan b. Ubeydullah, ona İbrahim b. Süveyd, ona da Abdurrahman b. Yezid, İbn Mesud'un şöyle dediğini rivayet etti: Rasulullah (sav) bana; "yanıma girmek için iznin, aramızdaki perdenin kaldırılması ve fısıltımı duymandır. Seni menedinceye kadar bu şekildeki izin usulü devam edecektir" dedi.

Açıklama: Hadislerde izin alınmadan bir mesken ve benzeri yerlere girmek yasaklanmıştır. Bu rivayetten ise iznin sadece sözlü olmadığı, yerine göre bir takım işaret ve uygulamaların da iznin yerine geçebileceği anlaşılmaktadır. (Muhyeddin en-Nevevî, el-Minhâc şerh Sahîh-i Müslim, Dâr ihayi't-turâsi'l-Arabî, 14/150)

• Müslim Sahîh-i Müslim Selâm 5666, /920

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى وَأَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ - وَاللَّفْظُ لأَبِى بَكْرٍ - قَالَ يَحْيَى أَخْبَرَنَا وَقَالَ أَبُو بَكْرٍ حَدَّثَنَا - وَكِيعٌ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُنْكَدِرِ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ اسْتَأْذَنْتُ عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ: "مَنْ هَذَا. " فَقُلْتُ أَنَا. فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم "أَنَا أَنَا."

Bize Yahya b. Yahya ve Ebu Bekr b. Ebu Şeybe -hadis Ebu Bekr'in lafızları ile aktarılmıştır.-, onlara Veki', ona Şube, ona da Muhammed b. Münkedir, Cabir b. Abdullah'ın şöyle dediğini rivayet etti: Hz. Peygamber'in yanına girmek için izin istedim. "Kim o" dedi. Benim diye cevap verdim. Bunun üzerine Hz. Peygamber de "Benim, benim" diyerek cevabımı tekrarladı.

• Müslim Sahîh-i Müslim Âdâb 5636, /916

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا عَفَّانُ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ زِيَادٍ حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ حَكِيمٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى طَلْحَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ قَالَ أَبُو طَلْحَةَ كُنَّا قُعُودًا بِالأَفْنِيَةِ نَتَحَدَّثُ فَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَامَ عَلَيْنَا فَقَالَ: "مَا لَكُمْ وَلِمَجَالِسِ الصُّعُدَاتِ اجْتَنِبُوا مَجَالِسَ الصُّعُدَاتِ." فَقُلْنَا إِنَّمَا قَعَدْنَا لِغَيْرِ مَا بَاسٍ قَعَدْنَا نَتَذَاكَرُ وَنَتَحَدَّثُ. قَالَ: "إِمَّا لاَ فَأَدُّوا حَقَّهَا غَضُّ الْبَصَرِ وَرَدُّ السَّلاَمِ وَحُسْنُ الْكَلاَمِ."

Bize Ebu Bekir İbn Ebu Şeybe, ona Affan, ona Abdülvahid b. Ziyad, ona Osman b. Hakim, ona İshak b. Abdullah b. Ebu Talha, ona da babası Abdullah, Ebu Talha'ın şöyle dediğini rivayet etti: Biz evlerin önünde oturmuş konuşuyorduk. Derken Resulullah (sav) çıkageldi, başımızda durdu ve "niçin yollarda oturup konuşuyorsunuz? Yollarda oturup konuşmaktan kaçının" buyurdu. Biz de burada kimseye zarar vermeksizin oturduk. Oturup müzakere ediyor ve konuşuyoruz dedik. Rasulullah (sav); "burada oturmayı bırakmayacaksanız o zaman yolda oturmanın hakkını verin! Yolda oturmanın hakkı gözü sakınmak, selamı almak ve güzel söz söylemektir" buyurdu.

• Müslim Sahîh-i Müslim Selâm 5647, /918

وَحَدَّثَنَاهُ إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَخْبَرَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ ح وَحَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى عُمَرَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ كِلاَهُمَا عَنِ الأَعْمَشِ بِهَذَا الإِسْنَادِ.

Bize İshak b. İbrahim, ona İsa b. Yunus; (T) Bize İbn Ebu Ömer, ona Süfyan, o ikisine de A'meş bu isnadla rivayet etti.

• Müslim Sahîh-i Müslim Selâm 5698, /926

حدثنا أيوب بن سليمان قال حدثني أبو بكر بن أبي أويس عن سليمان عن كثير بن زيد عن الوليد بن رباح أن أبا هريرة قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : إذا دخل البصر فلا اذن

Bize Eyüb b. Süleyman, ona Ebu Bekir b. Ebu Üveys, ona Süleyman, ona Kesir b. Zeyd, ona Velid b. Rabah, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Göz evin içine muttali olduktan sonra, izne gerek kalmamıştır."

• Buhârî el-Edebü'l-Müfred 1089, /838

حَدَّثَنَا الْخُزَاعِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ بِلَالٍ عَنْ كَثِيرِ بْنِ زَيْدٍ عَنِ الْوَلِيدِ بْنِ رَبَاحٍ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " إِذَا دَخَلَ الْبَصَرُ فَلَا إِذْنَ"

Açıklama: İsnadın hasen olması Kesîr b. Zeyd el-Eslemî ve Velîd b. Rabâh dolayısıyladır.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Ebu Hureyre 8772, 3/361

حَدَّثَنَا حُسَيْنُ بْنُ حُرَيْثٍ أَبُو عَمَّارٍ حَدَّثَنَا الْفَضْلُ بْنُ مُوسَى أَخْبَرَنَا طَلْحَةُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَبِى بُرْدَةَ عَنْ أَبِى مُوسَى الأَشْعَرِىِّ قَالَ جَاءَ أَبُو مُوسَى إِلَى عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ فَقَالَ السَّلاَمُ عَلَيْكُمْ هَذَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ قَيْسٍ . فَلَمْ يَأْذَنْ لَهُ فَقَالَ السَّلاَمُ عَلَيْكُمْ هَذَا أَبُو مُوسَى السَّلاَمُ عَلَيْكُمْ هَذَا الأَشْعَرِىُّ. ثُمَّ انْصَرَفَ فَقَالَ رُدُّوا عَلَىَّ رُدُّوا عَلَىَّ. فَجَاءَ فَقَالَ يَا أَبَا مُوسَى مَا رَدَّكَ كُنَّا فِى شُغْلٍ. قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "الاِسْتِئْذَانُ ثَلاَثٌ فَإِنْ أُذِنَ لَكَ وَإِلاَّ فَارْجِعْ." قَالَ لَتَأْتِيَنِّى عَلَى هَذَا بِبَيِّنَةٍ وَإِلاَّ فَعَلْتُ وَفَعَلْتُ. فَذَهَبَ أَبُو مُوسَى قَالَ عُمَرُ إِنْ وَجَدَ بَيِّنَةً تَجِدُوهُ عِنْدَ الْمِنْبَرِ عَشِيَّةً وَإِنْ لَمْ يَجِدْ بَيِّنَةً فَلَمْ تَجِدُوهُ. فَلَمَّا أَنْ جَاءَ بِالْعَشِىِّ وَجَدُوهُ قَالَ يَا أَبَا مُوسَى مَا تَقُولُ أَقَدْ وَجَدْتَ قَالَ نَعَمْ أُبَىَّ بْنَ كَعْبٍ. قَالَ عَدْلٌ. قَالَ يَا أَبَا الطُّفَيْلِ مَا يَقُولُ هَذَا قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ ذَلِكَ يَا ابْنَ الْخَطَّابِ فَلاَ تَكُونَنَّ عَذَابًا عَلَى أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم. قَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ إِنَّمَا سَمِعْتُ شَيْئًا فَأَحْبَبْتُ أَنْ أَتَثَبَّتَ.

Bize Ebu Ammar Hüseyin b. Hureys Ebu Ammar, ona Fadl b. Musa, ona Talha b. Yahya, ona da Ebu Bürde Ebu Musa el-Eşarî'den şunu rivayet etti: Ebu Musa, Ömer b. Hattab'a gelerek; es-Selâmüaleyküm! Ben Ab­dullah b. Kays'ım dedi. Fakat Ömer ona izin vermedi. Yine es-Selâmü aleyküm! Ben Ebû Musa'yım. es-Selâmü aleyküm! Ben Eş'ari'yim dedi. Sonra çekti gitti. Ömer, onu bana geri getirin, onu bana geri getirin dedi. Bunun üzerine Ebu Musa geri geldi. Ömer, ey Ebu Musa! Seni geri çeviren ne oldu? Biz meşguldük dedi. Ebu Musa, ben Hz. Peygamber'in; "izin üç defa istenir. İzin verilirse (gir), izin verilmezse de geri dön" dediğini duydum dedi. Bunun üzerine Hz. Ömer, ya bana bununla alakalı şahit getirirsin ya da ben yapacağımı bilirim dedi. Ebu Musa oradan ayrıldı. Ömer, eğer şahit bulursa, onu akşam vakti minberin yanında bulursunuz. Şahit bulamazsa, onu orada bulamazsınız dedi. Akşam olunca onu minberin yanında buldular. Ömer, ey Ebu Musa! Ne yaptın, şahit buldun mu dedi. Ebu Musa; evet, Übey b. Ka'b'ı buldum dedi. Hz. Ömer,o adil birisidir. Ey Ebu Tufeyl! Bu ne diyor dedi. Übey, ben Hz. Peygamber'in bunu söylediğini duydum. Ey Hattaboğlu! Sakın Hz. Peygamber'in ashabına zorluk çıkarma dedi. Ömer, sübhanallah! Ben sadece duyduğum bir şeyin aslının olup olmadığını öğrenmek istedim dedi.

Açıklama: Hz. Ömer, hadîs naklinde hadîsçiler için tesebbüt yolunu açmıştır. O titizlik göstererek Hz. Peygamber hayatayken işitmediği bir hadisi rivayet edenlerden şahit getirmeyi talep etmiştir. Böylece hadisin dindeki önemini ortaya koymuştur.

• Müslim Sahîh-i Müslim Âdâb 5633, /915

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ ح وَحَدَّثَنَا حُسَيْنُ بْنُ حُرَيْثٍ حَدَّثَنَا النَّضْرُ - يَعْنِى ابْنَ شُمَيْلٍ - قَالاَ جَمِيعًا حَدَّثَنَا ابْنُ جُرَيْجٍ بِهَذَا الإِسْنَادِ نَحْوَهُ وَلَمْ يَذْكُرْ فِى حَدِيثِ النَّضْرِ أَلْهَانِى عَنْهُ الصَّفْقُ بِالأَسْوَاقِ.

Bize Muhammed b. Beşşâr, ona Ebu Asım; (T) Bize Hüseyin b. Hurays, ona Nadr b. Şümeyl, o ikisine de İbn Cüreyc bu isnadla hadisin benzerini rivayet etti. Nadr'ın hadisinde beni ondan, pazarlarda ticaret alıkoydu cümlesini zikretmedi.

• Müslim Sahîh-i Müslim Âdâb 5632, /915

وَحَدَّثَنَاهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبَانٍ حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ هَاشِمٍ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ يَحْيَى بِهَذَا الإِسْنَادِ غَيْرَ أَنَّهُ قَالَ فَقَالَ: "يَا أَبَا الْمُنْذِرِ آنْتَ سَمِعْتَ هَذَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ نَعَمْ فَلاَ تَكُنْ يَا ابْنَ الْخَطَّابِ عَذَابًا عَلَى أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم." [وَلَمْ يَذْكُرْ مِنْ قَوْلِ عُمَرَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا بَعْدَهُ.]

Bize Abdullah b. Ömer b. Muhammed b. Eban, ona Ali b. Haşim, ona da Talha b. Yahya (M005633 numaralı) hadisin senediyle rivayet etti. Ancak bu senedle gelen rivayette şunlar yer almaktadır: "Ömer, ey Ebu Münzir! Sen bunu Hz. Peygamber'den mi duydun diye sordu. O da evet. Ey Hattaboğlu, Hz. Peygamber'in ashabına zorluk çıkarma dedi." [Fakat ravi Talha b. Yahya, Ömer'in sübhanallah demesini ve sonrasını zikretmedi.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Âdâb 5634, /915