حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ قَالَ أَخْبَرَنَا يُونُسُ عَنِ الزُّهْرِىِّ قَالَ أَخْبَرَنَا سَالِمُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ عُمَرَ - رضى الله عنهما - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ « كُلُّكُمْ رَاعٍ » . وَزَادَ اللَّيْثُ قَالَ يُونُسُ كَتَبَ رُزَيْقُ بْنُ حُكَيْمٍ إِلَى ابْنِ شِهَابٍ - وَأَنَا مَعَهُ يَوْمَئِذٍ بِوَادِى الْقُرَى - هَلْ تَرَى أَنْ أُجَمِّعَ . وَرُزَيْقٌ عَامِلٌ عَلَى أَرْضٍ يَعْمَلُهَا ، وَفِيهَا جَمَاعَةٌ مِنَ السُّودَانِ وَغَيْرِهِمْ ، وَرُزَيْقٌ يَوْمَئِذٍ عَلَى أَيْلَةَ ، فَكَتَبَ ابْنُ شِهَابٍ - وَأَنَا أَسْمَعُ - يَأْمُرُهُ أَنْ يُجَمِّعَ ، يُخْبِرُهُ أَنَّ سَالِمًا حَدَّثَهُ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ يَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ « كُلُّكُمْ رَاعٍ ، وَكُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ ، الإِمَامُ رَاعٍ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ ، وَالرَّجُلُ رَاعٍ فِى أَهْلِهِ وَهْوَ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ ، وَالْمَرْأَةُ رَاعِيَةٌ فِى بَيْتِ زَوْجِهَا وَمَسْئُولَةٌ عَنْ رَعِيَّتِهَا ، وَالْخَادِمُ رَاعٍ فِى مَالِ سَيِّدِهِ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ - قَالَ وَحَسِبْتُ أَنْ قَدْ قَالَ - وَالرَّجُلُ رَاعٍ فِى مَالِ أَبِيهِ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ وَكُلُّكُمْ رَاعٍ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ » .

Bize Bişr b. Muhammed, ona Abdullah, ona Yunus, ona Zührî, ona Sâlim b. Abdullah, ona da İbn Ömer'İn (r.anhuma) rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Hepiniz çobansınız" Leys'in ek olarak verdiği (isnad bilgisine göre) Yunus şöyle demiştir: Ben Vâdi'l-Kurâ'da İbn Şihâb'ın yanındayken, Eyle Valisi Ruzeyk b. Hukeym, İbn Şihâb'a bir mektup yazarak "cuma namazını kıldırtayım mı?" diye sordu. O sırada Ruzeyk'in, valilik yaptığı yerde Sudanlı ve başka yerlerden işçiler vardı. İbn Şihâb, Ruzeyk'a cuma namazı kıldırmasını emreden bir mektup yazdı ve ona, Sâlim'in Abdullah b. Ömer'den, onun da Hz. Peygamber'den (sav) rivayet ettiği şu hadisi aktardı: "Hepiniz çobansınız ve elinizin altındaki kişilerden sorumlusunuz. Devlet adamı da bir çobandır, halkından sorumludur, erkek, ailesinin çobanıdır ve ailesinden sorumludur, kadın, kocasının evinde bir çobandır ve ailesinden sorumludur, Hizmetçi, efendisinin parasının çobanıdır ve onun tasarrufundan sorumludur" Ravi der ki: Zannediyorum Hz. Peygamber şunu da söyledi. "Evlat, babasının parasının çobanıdır ve yaptığı harcamadan sorumludur. Hepiniz çobansınız ve hepiniz yaptığınız çobanlıktan hesaba çekileceksiniz."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cumua 11, 1/365

أَخْبَرَنَا زَكَرِيَّا بْنُ يَحْيَى قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى بْنُ حَمَّادٍ قَالَ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ السَّرِىِّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ عَنْ مَعْمَرٍ ح وَأَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَلِىِّ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مَعِينٍ قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ يُوسُفَ وَعَبْدُ الرَّزَّاقِ عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ سَالِمٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ بَعَثَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم خَالِدَ بْنَ الْوَلِيدِ إِلَى بَنِى جَذِيمَةَ فَدَعَاهُمْ إِلَى الإِسْلاَمِ فَلَمْ يُحْسِنُوا أَنْ يَقُولُوا أَسْلَمْنَا فَجَعَلُوا يَقُولُونَ صَبَأْنَا وَجَعَلَ خَالِدٌ قَتْلاً وَأَسْرًا - قَالَ - فَدَفَعَ إِلَى كُلِّ رَجُلٍ أَسِيرَهُ حَتَّى إِذَا أَصْبَحَ يَوْمُنَا أَمَرَ خَالِدُ بْنُ الْوَلِيدِ أَنْ يَقْتُلَ كُلُّ رَجُلٍ مِنَّا أَسِيرَهُ . قَالَ ابْنُ عُمَرَ فَقُلْتُ وَاللَّهِ لاَ أَقْتُلُ أَسِيرِى وَلاَ يَقْتُلُ أَحَدٌ - وَقَالَ بِشْرٌ - مِنْ أَصْحَابِى أَسِيرَهُ - قَالَ - فَقَدِمْنَا عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَذُكِرَ لَهُ صُنْعُ خَالِدٍ فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم وَرَفَعَ يَدَيْهِ « اللَّهُمَّ إِنِّى أَبْرَأُ إِلَيْكَ مِمَّا صَنَعَ خَالِدٌ » . قَالَ زَكَرِيَّا فِى حَدِيثِهِ فَذُكِرَ وَفِى حَدِيثِ بِشْرٍ فَقَالَ « اللَّهُمَّ إِنِّى أَبْرَأُ إِلَيْكَ مِمَّا صَنَعَ خَالِدٌ » . مَرَّتَيْنِ .

Bize Zekeriya b. Yahya, ona, Abdüla'lâ b. Hammâd, ona, Bişr b. Sirrî, ona Abdullah b. Mübarek, ona Ma'mer (T); Ahmed b. Ali b. Saîd, ona Yahya b. Maîn, ona Hişâm b. Yusuf ve Abdurrezzak, ona Ma'mer, ona Zührî, ona Salim, ona da babası (Abdullah b. Ömer) şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (sav), Halid b. Velid'i Cezîme Oğulları üzerine gönderdi, Halid onları İslâm'a davet etti. Fakat onlar "eslemnâ (biz İslâm'a girdik)" diyemediler, bunun yerine "saba'nâ (Şirkten vazgeçtik)" demeğe başladılar. Bunun üzerine Halid, bunlardan bir kıs­mını öldürmeye, bir kısmını da esir almaya başladı ve her bir kişiye de kendi esirini verdi. Ertesi gün olunca Ha­lid, bizden herkesin kendi esirini öldürmesini emretti. İbn Ömer der ki: Ben "vallahi ne ben ne de herhangi bir kimse esirini öldürmeyecek" dedim. Bişr der ki: (İbn Ömer "arkadaşlarım­dan hiçbirisi de esirini öldürmeyecektir" dedi. Râvî der ki: Hz. Peygamber'in (sav) huzuruna geldik ve Halid'in yaptığı kendisine anlatıldı. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) elini kaldırdı ve "Allah'ım, ben, Halid'in yaptığı bu işten uzak olduğumu sana arz ederim." dedi. Zekeriya rivayetinde der ki: Bişr'in rivayetinde -olay kendisine anlatılınca, Hz. Peygamber (sav) "Allah'ım, ben, Halid'in yaptığı bu işten uzak olduğumu sana arz ederim." ifadesini iki defa söyledi.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Âdâbu'l-kadâ 17, /2433

وَاتَّقُوا فِتْنَةً لاَّ تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنكُمْ خَآصَّةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ

Bir de öyle bir fitneden sakının ki o, içinizden sadece zulmedenlere erişmekle kalmaz (umuma sirayet ve hepsini perişan eder). Biliniz ki, Allah'ın azabı şiddetlidir.

• Kur'an Kur'an-ı Kerim Enfâl 8/25, /

حدثنا قتيبة حدثنا الليث عن نافع عن ابن عمر : عن النبي صلى الله عليه وسلم قال: " أَلاَ كُلّكم راعٍ وكلكم مسؤُولٌ عن رعِيَّتِهِ فالأميرُ الذيِ على الناسِ راعٍ ومسئولٌ عن رعيته والرجلُ راعٍ على أهلِ بيتهِ وهو مسؤولٌ عنهم والمرأةٌ راعيةٌ على بيتِ بعلِها وهي مسئولةٌ عنه والعبدُ راع على مالِ سيدِهِ وهو مسئولٌ عنه ألا فكلكم راع وكلكم مسئول عن رعيته. " [ قال أبو عيسى: وفي الباب عن ابي هريرة و أنس و أبي موسى وحديث أبي موسى غير محفوظ وحديث أنس غير محفوظ وحديث ابن عمر حديث حسن صحيح قال حكاه إبراهيم بن بشار الرمادي عن سفيان بن عيينة عن بريد بن عبد الله بن أبي بردة عن أبي بردة عن أبي موسى عن النبي صلى الله عليه وسلم أخبرني بذلك ابن بشار قال وروى غير واحد عن سفيان عن بريد عن ابي بردة عن النبي صلى الله عليه وسلم مرسلا. وهذا أصح قال محمد وروى إسحق بن إبراهيم عن معاذ بن هشام عن أبيه عن قتادة عن أنس عن النبي صلى الله عليه وسلم ' إن الله سائل كل راع عما استرعاه' قال سمعت محمدا يقول هذا غير محفوظ وإنما الصحيح عن معاذ بن هشام عن ابيه عن قتادة عن الحسن عن النبي صلى الله عليه وسلم مرسلا]

Bize Kuteybe, ona Leys, ona Nâfi'i, ona da İbn Ömer, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Dikkat edin! Hepiniz yöneticisiniz! Hepiniz sorumlu olduklarınızdan mesulsunüz. Emir, sorumluluğundakilerin yöneticisidir ve onlardan mesuldür. Aile reisi, ev halkının yöneticisidir ve onlardan mesuldür. Kadın, kocasının evinin yöneticisidir ve ondan mesuldür. Köle, efendisinin malının yöneticisidir ve ondan mesuldür. Dikkat edin! Hepiniz yöneticisiniz ve hepiniz sorumluluğunuzdakilerden mesulsünüz." [Ebu İsa şöyle demiştir: Bu konuda Ebu Hureyre, Enes ve Ebu Musa'dan da hadis rivayet edilmiştir. Ebu Musa ve Enes hadisleri mahfuz değildir. İbn Ömer hadisi ise hasen-sahih bir hadistir. Bu hadisi İbrahim b. Beşşâr er-Ramâdî, ona Süfyân b. Uyeyne, ona Büreyd b. Abdullah b. Ebu Bürde, ona Ebu Bürde, ona da Ebu Musa, Hz. Peygamber'den (sav) rivayet etmiştir. Bana bu hadisi böylece İbn Beşşâr nakledip "Pek çok râvi Süfyân'dan, o Büreyd'den, o da İbn Bürde vasıtasıyla Nebî'den mürsel olarak aktarmıştır" dedi. Bu rivayet daha sahihtir. Muhammed, "İshak b. İbrahim, Muâz b. Hişâm'dan, o babasından, o Katâde'den, o da Enes'ten, Hz. Peygamber'in (sav), 'Allah, sorumluluğundaki herkesin hakkını yöneticiden soracaktır' buyurduğunu rivayet etti" demiştir. Muhammed'in, "Bu, mahfuz değildir. Sahih olan, Muâz b. Hişâm vasıtasıyla babasından, ona Katâde'den, ona da Hasan kanalıyla Hz. Peygamber'den (sav) rivayet edilen mürsel hadistir" dediğini işittim.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Cihâd 27, 4/208

حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ قَالَ أَخْبَرَنَا يُونُسُ عَنِ الزُّهْرِىِّ قَالَ أَخْبَرَنَا سَالِمُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ عُمَرَ - رضى الله عنهما - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ « كُلُّكُمْ رَاعٍ » . وَزَادَ اللَّيْثُ قَالَ يُونُسُ كَتَبَ رُزَيْقُ بْنُ حُكَيْمٍ إِلَى ابْنِ شِهَابٍ - وَأَنَا مَعَهُ يَوْمَئِذٍ بِوَادِى الْقُرَى - هَلْ تَرَى أَنْ أُجَمِّعَ . وَرُزَيْقٌ عَامِلٌ عَلَى أَرْضٍ يَعْمَلُهَا ، وَفِيهَا جَمَاعَةٌ مِنَ السُّودَانِ وَغَيْرِهِمْ ، وَرُزَيْقٌ يَوْمَئِذٍ عَلَى أَيْلَةَ ، فَكَتَبَ ابْنُ شِهَابٍ - وَأَنَا أَسْمَعُ - يَأْمُرُهُ أَنْ يُجَمِّعَ ، يُخْبِرُهُ أَنَّ سَالِمًا حَدَّثَهُ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ يَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ « كُلُّكُمْ رَاعٍ ، وَكُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ ، الإِمَامُ رَاعٍ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ ، وَالرَّجُلُ رَاعٍ فِى أَهْلِهِ وَهْوَ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ ، وَالْمَرْأَةُ رَاعِيَةٌ فِى بَيْتِ زَوْجِهَا وَمَسْئُولَةٌ عَنْ رَعِيَّتِهَا ، وَالْخَادِمُ رَاعٍ فِى مَالِ سَيِّدِهِ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ - قَالَ وَحَسِبْتُ أَنْ قَدْ قَالَ - وَالرَّجُلُ رَاعٍ فِى مَالِ أَبِيهِ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ وَكُلُّكُمْ رَاعٍ وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ » .

Bize Bişr b. Muhammed, ona Abdullah, ona Yunus, ona Zührî, ona Sâlim b. Abdullah, ona da İbn Ömer'İn (r.anhuma) rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Hepiniz çobansınız" Leys'in ek olarak verdiği (isnad bilgisine göre) Yunus şöyle demiştir: Ben Vâdi'l-Kurâ'da İbn Şihâb'ın yanındayken, Eyle Valisi Ruzeyk b. Hukeym, İbn Şihâb'a bir mektup yazarak "cuma namazını kıldırtayım mı?" diye sordu. O sırada Ruzeyk'in, valilik yaptığı yerde Sudanlı ve başka yerlerden işçiler vardı. İbn Şihâb, Ruzeyk'a cuma namazı kıldırmasını emreden bir mektup yazdı ve ona, Sâlim'in Abdullah b. Ömer'den, onun da Hz. Peygamber'den (sav) rivayet ettiği şu hadisi aktardı: "Hepiniz çobansınız ve elinizin altındaki kişilerden sorumlusunuz. Devlet adamı da bir çobandır, halkından sorumludur, erkek, ailesinin çobanıdır ve ailesinden sorumludur, kadın, kocasının evinde bir çobandır ve ailesinden sorumludur, Hizmetçi, efendisinin parasının çobanıdır ve onun tasarrufundan sorumludur" Ravi der ki: Zannediyorum Hz. Peygamber şunu da söyledi. "Evlat, babasının parasının çobanıdır ve yaptığı harcamadan sorumludur. Hepiniz çobansınız ve hepiniz yaptığınız çobanlıktan hesaba çekileceksiniz."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cumua 11, 1/365

أَخْبَرَنَا زَكَرِيَّا بْنُ يَحْيَى قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى بْنُ حَمَّادٍ قَالَ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ السَّرِىِّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ عَنْ مَعْمَرٍ ح وَأَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَلِىِّ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مَعِينٍ قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ يُوسُفَ وَعَبْدُ الرَّزَّاقِ عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ سَالِمٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ بَعَثَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم خَالِدَ بْنَ الْوَلِيدِ إِلَى بَنِى جَذِيمَةَ فَدَعَاهُمْ إِلَى الإِسْلاَمِ فَلَمْ يُحْسِنُوا أَنْ يَقُولُوا أَسْلَمْنَا فَجَعَلُوا يَقُولُونَ صَبَأْنَا وَجَعَلَ خَالِدٌ قَتْلاً وَأَسْرًا - قَالَ - فَدَفَعَ إِلَى كُلِّ رَجُلٍ أَسِيرَهُ حَتَّى إِذَا أَصْبَحَ يَوْمُنَا أَمَرَ خَالِدُ بْنُ الْوَلِيدِ أَنْ يَقْتُلَ كُلُّ رَجُلٍ مِنَّا أَسِيرَهُ . قَالَ ابْنُ عُمَرَ فَقُلْتُ وَاللَّهِ لاَ أَقْتُلُ أَسِيرِى وَلاَ يَقْتُلُ أَحَدٌ - وَقَالَ بِشْرٌ - مِنْ أَصْحَابِى أَسِيرَهُ - قَالَ - فَقَدِمْنَا عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَذُكِرَ لَهُ صُنْعُ خَالِدٍ فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم وَرَفَعَ يَدَيْهِ « اللَّهُمَّ إِنِّى أَبْرَأُ إِلَيْكَ مِمَّا صَنَعَ خَالِدٌ » . قَالَ زَكَرِيَّا فِى حَدِيثِهِ فَذُكِرَ وَفِى حَدِيثِ بِشْرٍ فَقَالَ « اللَّهُمَّ إِنِّى أَبْرَأُ إِلَيْكَ مِمَّا صَنَعَ خَالِدٌ » . مَرَّتَيْنِ .

Bize Zekeriya b. Yahya, ona, Abdüla'lâ b. Hammâd, ona, Bişr b. Sirrî, ona Abdullah b. Mübarek, ona Ma'mer (T); Ahmed b. Ali b. Saîd, ona Yahya b. Maîn, ona Hişâm b. Yusuf ve Abdurrezzak, ona Ma'mer, ona Zührî, ona Salim, ona da babası (Abdullah b. Ömer) şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (sav), Halid b. Velid'i Cezîme Oğulları üzerine gönderdi, Halid onları İslâm'a davet etti. Fakat onlar "eslemnâ (biz İslâm'a girdik)" diyemediler, bunun yerine "saba'nâ (Şirkten vazgeçtik)" demeğe başladılar. Bunun üzerine Halid, bunlardan bir kıs­mını öldürmeye, bir kısmını da esir almaya başladı ve her bir kişiye de kendi esirini verdi. Ertesi gün olunca Ha­lid, bizden herkesin kendi esirini öldürmesini emretti. İbn Ömer der ki: Ben "vallahi ne ben ne de herhangi bir kimse esirini öldürmeyecek" dedim. Bişr der ki: (İbn Ömer "arkadaşlarım­dan hiçbirisi de esirini öldürmeyecektir" dedi. Râvî der ki: Hz. Peygamber'in (sav) huzuruna geldik ve Halid'in yaptığı kendisine anlatıldı. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) elini kaldırdı ve "Allah'ım, ben, Halid'in yaptığı bu işten uzak olduğumu sana arz ederim." dedi. Zekeriya rivayetinde der ki: Bişr'in rivayetinde -olay kendisine anlatılınca, Hz. Peygamber (sav) "Allah'ım, ben, Halid'in yaptığı bu işten uzak olduğumu sana arz ederim." ifadesini iki defa söyledi.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Âdâbu'l-kadâ 17, /2433

أَخْبَرَنَا زَكَرِيَّا بْنُ يَحْيَى قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى بْنُ حَمَّادٍ قَالَ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ السَّرِىِّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ عَنْ مَعْمَرٍ ح وَأَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَلِىِّ بْنِ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مَعِينٍ قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ يُوسُفَ وَعَبْدُ الرَّزَّاقِ عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ سَالِمٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ بَعَثَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم خَالِدَ بْنَ الْوَلِيدِ إِلَى بَنِى جَذِيمَةَ فَدَعَاهُمْ إِلَى الإِسْلاَمِ فَلَمْ يُحْسِنُوا أَنْ يَقُولُوا أَسْلَمْنَا فَجَعَلُوا يَقُولُونَ صَبَأْنَا وَجَعَلَ خَالِدٌ قَتْلاً وَأَسْرًا - قَالَ - فَدَفَعَ إِلَى كُلِّ رَجُلٍ أَسِيرَهُ حَتَّى إِذَا أَصْبَحَ يَوْمُنَا أَمَرَ خَالِدُ بْنُ الْوَلِيدِ أَنْ يَقْتُلَ كُلُّ رَجُلٍ مِنَّا أَسِيرَهُ . قَالَ ابْنُ عُمَرَ فَقُلْتُ وَاللَّهِ لاَ أَقْتُلُ أَسِيرِى وَلاَ يَقْتُلُ أَحَدٌ - وَقَالَ بِشْرٌ - مِنْ أَصْحَابِى أَسِيرَهُ - قَالَ - فَقَدِمْنَا عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَذُكِرَ لَهُ صُنْعُ خَالِدٍ فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم وَرَفَعَ يَدَيْهِ « اللَّهُمَّ إِنِّى أَبْرَأُ إِلَيْكَ مِمَّا صَنَعَ خَالِدٌ » . قَالَ زَكَرِيَّا فِى حَدِيثِهِ فَذُكِرَ وَفِى حَدِيثِ بِشْرٍ فَقَالَ « اللَّهُمَّ إِنِّى أَبْرَأُ إِلَيْكَ مِمَّا صَنَعَ خَالِدٌ » . مَرَّتَيْنِ .

Bize Zekeriya b. Yahya, ona, Abdüla'lâ b. Hammâd, ona, Bişr b. Sirrî, ona Abdullah b. Mübarek, ona Ma'mer (T); Ahmed b. Ali b. Saîd, ona Yahya b. Maîn, ona Hişâm b. Yusuf ve Abdurrezzak, ona Ma'mer, ona Zührî, ona Salim, ona da babası (Abdullah b. Ömer) şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (sav), Halid b. Velid'i Cezîme Oğulları üzerine gönderdi, Halid onları İslâm'a davet etti. Fakat onlar "eslemnâ (biz İslâm'a girdik)" diyemediler, bunun yerine "saba'nâ (Şirkten vazgeçtik)" demeğe başladılar. Bunun üzerine Halid, bunlardan bir kıs­mını öldürmeye, bir kısmını da esir almaya başladı ve her bir kişiye de kendi esirini verdi. Ertesi gün olunca Ha­lid, bizden herkesin kendi esirini öldürmesini emretti. İbn Ömer der ki: Ben "vallahi ne ben ne de herhangi bir kimse esirini öldürmeyecek" dedim. Bişr der ki: (İbn Ömer) "arkadaşlarım­dan hiçbirisi de esirini öldürmeyecektir" dedi. Râvî der ki: Hz. Peygamber'in (sav) huzuruna geldik ve Halid'in yaptığı kendisine anlatıldı. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) elini kaldırdı ve "Allah'ım, ben, Halid'in yaptığı bu işten uzak olduğumu sana arz ederim." dedi. Zekeriya rivayetinde der ki: Bişr'in rivayetinde -olay kendisine anlatılınca, Hz. Peygamber (sav) "Allah'ım, ben, Halid'in yaptığı bu işten uzak olduğumu sana arz ederim." ifadesini iki defa söyledi.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Âdâbu'l-kadâ 17, /2433

كَفَى بِالْمَرْءِ إِثْمًا أَنْ يُضَيِّعَ مَنْ يَقُوتُ

• Kudâî Müsnedü'ş-Şihâb Hadisler , 2/303

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ مَنْصُورٍ قَالَ سَمِعْتُ رِبْعِيًّا يُحَدِّثُ عَنْ زَيْدِ بْنِ ظَبْيَانَ رَفَعَهُ إِلَى أَبِى ذَرٍّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: " ثَلاَثَةٌ يُحِبُّهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ وَثَلاَثَةٌ يُبْغِضُهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ أَمَّا الَّذِينَ يُحِبُّهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ فَرَجُلٌ أَتَى قَوْمًا فَسَأَلَهُمْ بِاللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ وَلَمْ يَسْأَلْهُمْ بِقَرَابَةٍ بَيْنَهُ وَبَيْنَهُمْ فَمَنَعُوهُ فَتَخَلَّفَهُ رَجُلٌ بِأَعْقَابِهِمْ فَأَعْطَاهُ سِرًّا لاَ يَعْلَمُ بِعَطِيَّتِهِ إِلاَّ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ وَالَّذِى أَعْطَاهُ وَقَوْمٌ سَارُوا لَيْلَتَهُمْ حَتَّى إِذَا كَانَ النَّوْمُ أَحَبَّ إِلَيْهِمْ مِمَّا يُعْدَلُ بِهِ نَزَلُوا فَوَضَعُوا رُءُوسَهُمْ فَقَامَ يَتَمَلَّقُنِى وَيَتْلُو آيَاتِى وَرَجُلٌ كَانَ فِى سَرِيَّةٍ فَلَقُوا الْعَدُوَّ فَهُزِمُوا فَأَقْبَلَ بِصَدْرِهِ حَتَّى يُقْتَلَ أَوْ يَفْتَحَ اللَّهُ لَهُ وَالثَّلاَثَةُ الَّذِينَ يُبْغِضُهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ الشَّيْخُ الزَّانِى وَالْفَقِيرُ الْمُخْتَالُ وَالْغَنِىُّ الظَّلُومُ "

• Nesâî Sünen-i Nesâî Zekât 75, /2254

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحِيمِ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ سُلَيْمَانَ حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ أَخْبَرَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِى بَكْرِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ أَنَسٍ - رضى الله عنه - قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « انْصُرْ أَخَاكَ ظَالِمًا أَوْ مَظْلُومًا » . فَقَالَ رَجُلٌ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَنْصُرُهُ إِذَا كَانَ مَظْلُومًا ، أَفَرَأَيْتَ إِذَا كَانَ ظَالِمًا كَيْفَ أَنْصُرُهُ قَالَ « تَحْجُزُهُ أَوْ تَمْنَعُهُ مِنَ الظُّلْمِ ، فَإِنَّ ذَلِكَ نَصْرُهُ » .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî İkrâh 7, 2/661