حَدَّثَنَا أَبُو بَدْرٍ عَبَّادُ بْنُ الْوَلِيدِ حَدَّثَنَا مُطَهَّرُ بْنُ الْهَيْثَمِ حَدَّثَنَا عَلْقَمَةُ بْنُ أَبِى جَمْرَةَ الضُّبَعِىُّ عَنْ أَبِيهِ أَبِى جَمْرَةَ الضُّبَعِىِّ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لاَ يَكِلُ طُهُورَهُ إِلَى أَحَدٍ وَلاَ صَدَقَتَهُ الَّتِى يَتَصَدَّقُ بِهَا يَكُونُ هُوَ الَّذِى يَتَوَلاَّهَا بِنَفْسِهِ .

Bize Ebu Bedr Abbâd b. Velid, ona Mutahhar b. Heysem, ona Alkame b. Ebu Cemre ed-Dubaî, ona babası Ebu Cemre ed-Dubaî ona da İbn Abbas şöyle demiştir: Hz. Peygamber (sav), abdest alma ve sadaka verme konusunda kimseden yardım almaz, bu işleri bizzat kendisi yapardı.

Açıklama: Hadiste geçen "tuhûr/طهور" kelimesi Hz. Peygamber'in abdest de dâhil genel olarak temizlik için yardım almadığı şeklinde de anlaşılabilir. Bununla birlikte hadis zayıftır, zira hem isnadında biri mechûl, diğeri metrûk iki râvi yer almakta hem de sahih rivayetlerde yer alan, bazı sahâbenin abdest alırken Hz. Peygamber'e su dökerek yardım ettiği bilgisi ile örtüşmemektedir.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 30, /71

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى حَدَّثَنَا الْهَيْثَمُ بْنُ جَمِيلٍ حَدَّثَنَا شَرِيكٌ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَقِيلٍ عَنِ الرُّبَيِّعِ بِنْتِ مُعَوِّذٍ قَالَتْ : أَتَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم بِمِيضَأَةٍ فَقَالَ " اسْكُبِى " . فَسَكَبْتُ فَغَسَلَ وَجْهَهُ وَذِرَاعَيْهِ وَأَخَذَ مَاءً جَدِيدًا فَمَسَحَ بِهِ رَأْسَهُ مُقَدَّمَهُ وَمُؤَخَّرَهُ وَغَسَلَ قَدَمَيْهِ ثَلاَثًا ثَلاَثًا .

Bize Muhammed b. Yahya, ona Heysem b. Cemil, ona Şerîk, ona Abdullah b. Muhammed b. Akîl ona da Rubeyyi' bt. Muavviz şöyle demiştir: Hz. Peygamber'e (sav) bir ibrik getirdim, "[Suyu] dök" dedi. Suyu döktüm, yüzünü ve kollarını yıkadı. Tekrar su aldı, başının önünü ve arkasını meshetti. Ayaklarını da üçer defa yıkadı.

Açıklama: Çeşitli hadislerde Hz. Peygamber'in abdest azalarını ikişer veya üçer kez yıkadığına dair bilgiler yer almaktadır. Hz. Peygamber'in bu farklı uygulamalarının tamamı sünnettir.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 39, /75

حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ آدَمَ حَدَّثَنَا زَيْدُ بْنُ الْحُبَابِ حَدَّثَنِى الْوَلِيدُ بْنُ عُقْبَةَ حَدَّثَنِى حُذَيْفَةُ بْنُ أَبِى حُذَيْفَةَ الأَزْدِىُّ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ عَسَّالٍ قَالَ : صَبَبْتُ عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم الْمَاءَ فِى السَّفَرِ وَالْحَضَرِ فِى الْوُضُوءِ .

Bize Bişr b. Âdem, ona Zeyd b. Hubâb, ona Velid b. Ukbe, ona Huzeyfe b. Ebu Huzeyfe el-Ezdî ona da Safvan b. Assâl şöyle demiştir: Ben, hem yolculuk hâlinde hem de mukim iken Hz. Peygamber'e (sav) abdest alması için su döktüm.

Açıklama: Hadis, isnadındaki mechûl yani kimliği ve hadis rivayetine ehliyeti konusunda yeterli bilgi bulunmayan Velid b. Ukbe el-Ansî nedeniyle zayıftır.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 39, /75

حَدَّثَنَا كُرْدُوسُ بْنُ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ الْوَاسِطِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْكَرِيمِ بْنُ رَوْحٍ حَدَّثَنَا أَبِى رَوْحُ بْنُ عَنْبَسَةَ بْنِ سَعِيدِ بْنِ أَبِى عَيَّاشٍ مَوْلَى عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ عَنْ أَبِيهِ عَنْبَسَةَ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ جَدَّتِهِ أُمِّ أَبِيهِ أُمِّ عَيَّاشٍ وَكَانَتْ أَمَةً لِرُقَيَّةَ بِنْتِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَتْ: كُنْتُ أُوَضِّئُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنَا قَائِمَةٌ وَهُوَ قَاعِدٌ .

Bize Kurdûs b. Ebu Abdullah el-Vâsıtî, ona Abdülkerim b. Ravh, ona Hz. Osman'ın (ra) azatlısı olan babası Ravh b. Anbese b. Said b. Ebu Ayyaş, ona babası Anbese b. Said ona da -Hz. Peygamber'in (sav) kızı Rukiyye'nin cariyesi olan- babaannesi Ümmü Ayyâş şöyle demiştir: Ben ayakta, Hz. Peygamber (sav) ise oturur haldeyken, abdest alması için O'na (sav) su döktüm.

Açıklama: Hadis, isnadında mechûl râvilerin yani kimliği ve hadis rivayetine ehliyeti konusunda yeterli bilgi bulunmayan Anbese b. Said ve oğlu Ravh'ın yanı sıra zayıf bir râvi olan Abdülkerim b. Ravh'ın yer alması nedeniyle zayıftır.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 39, /75

أَخْبَرَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُدَ وَالْحَارِثُ بْنُ مِسْكِينٍ قِرَاءَةً عَلَيْهِ وَأَنَا أَسْمَعُ - وَاللَّفْظُ لَهُ - عَنِ ابْنِ وَهْبٍ عَنْ مَالِكٍ وَيُونُسَ وَعَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ أَنَّ ابْنَ شِهَابٍ أَخْبَرَهُمْ عَنْ عَبَّادِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الْمُغِيرَةِ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَاهُ يَقُولُ سَكَبْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ تَوَضَّأَ فِى غَزْوَةِ تَبُوكَ فَمَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ . قَالَ أَبُو عَبْدِ الرَّحْمَنِ لَمْ يَذْكُرْ مَالِكٌ عُرْوَةَ بْنَ الْمُغِيرَةِ .

Bize Süleyman b. Davud ve Haris b. Miskin, o ikisine İbn Vehb -hadisin lafzı da ona aittir-, ona Malik, Yunus ve Amr b. Haris, o üçüne İbn Şihâb, ona Abbâd b. Ziyad, ona Urve b. Muğîre ona da babası [Muğîre b. Şu'be] şöyle demiştir: Tebük Gazvesi'nde Hz. Peygamber (sav) abdest alırken ona su döktüm, o da mestlerine meshetti. Ebu Abdurrahman (Nesâî) şöyle demiştir: [Bu rivayette] İmam Malik, Urve b. Muğire'yi [isnadda] zikretmemiştir.

Açıklama: İbn Şihâb ez-Zührî'den hadisi Malik b. Enes, Amr b. Haris ve Yunus b. Yezid nakletmektedir. Nesâî'nin hadisin sonunda yaptığı açıklamanın gösterdiği üzere bu üç raviden Malik'in isnadında Abbâd'dan sonra Urve b. Muğîre yer almamaktadır. Dolayısıyla Malik b. Enes'in isnadı munkatı ise de hadisin diğer iki tariki muttasıldır.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 63, /2091

أَخْبَرَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُدَ وَالْحَارِثُ بْنُ مِسْكِينٍ قِرَاءَةً عَلَيْهِ وَأَنَا أَسْمَعُ - وَاللَّفْظُ لَهُ - عَنِ ابْنِ وَهْبٍ عَنْ مَالِكٍ وَيُونُسَ وَعَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ أَنَّ ابْنَ شِهَابٍ أَخْبَرَهُمْ عَنْ عَبَّادِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الْمُغِيرَةِ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَاهُ يَقُولُ سَكَبْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ تَوَضَّأَ فِى غَزْوَةِ تَبُوكَ فَمَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ . قَالَ أَبُو عَبْدِ الرَّحْمَنِ لَمْ يَذْكُرْ مَالِكٌ عُرْوَةَ بْنَ الْمُغِيرَةِ .

Bize Süleyman b. Davud ve Haris b. Miskin, o ikisine İbn Vehb -hadisin lafız da ona aittir, ona Malik, Yunus ve Amr b. Haris, o üçüne İbn Şihâb, ona Abbâd b. Ziyad, ona Urve b. Muğîre ona da babası [Muğîre b. Şu'be] şöyle demiştir: Tebük Gazvesi'nde Hz. Peygamber (sav) abdest alırken ona su döktüm, o da mestlerine meshetti. Ebu Abdurrahman (Nesâî) şöyle demiştir: [Bu rivayette İmam] Malik, Urve b. Muğîre'yi [isnadda] zikretmemiştir.

Açıklama: İbn Şihâb ez-Zührî'den hadisi Malik b. Enes, Amr b. Haris ve Yunus b. Yezid nakletmektedir. Nesâî'nin hadisin sonunda yaptığı açıklamanın gösterdiği üzere bu üç raviden Malik'in isnadında Abbâd'dan sonra Urve b. Muğîre yer almamaktadır. Dolayısıyla Malik b. Enes'in isnadı munkatı ise de hadisin diğer iki tariki muttasıldır.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 63, /2091

أَخْبَرَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُدَ وَالْحَارِثُ بْنُ مِسْكِينٍ قِرَاءَةً عَلَيْهِ وَأَنَا أَسْمَعُ - وَاللَّفْظُ لَهُ - عَنِ ابْنِ وَهْبٍ عَنْ مَالِكٍ وَيُونُسَ وَعَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ أَنَّ ابْنَ شِهَابٍ أَخْبَرَهُمْ عَنْ عَبَّادِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الْمُغِيرَةِ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَاهُ يَقُولُ : سَكَبْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ تَوَضَّأَ فِى غَزْوَةِ تَبُوكَ فَمَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ . قَالَ أَبُو عَبْدِ الرَّحْمَنِ لَمْ يَذْكُرْ مَالِكٌ عُرْوَةَ بْنَ الْمُغِيرَةِ .

Bize Süleyman b. Davud ve Haris b. Miskin, o ikisine İbn Vehb -hadisin lafzı da ona aittir-, ona Malik, Yunus ve Amr b. Haris, o üçüne İbn Şihâb, ona Abbâd b. Ziyad, ona Urve b. Muğîre ona da babası [Muğîre b. Şu'be] şöyle demiştir: Tebük Gazvesi'nde Hz. Peygamber (sav) abdest alırken ona su döktüm, o da mestlerine meshetti. Ebu Abdurrahman (Nesâî) şöyle demiştir: [Bu rivayette İmam] Malik, Urve b. Muğîre'yi [isnadda] zikretmemiştir.

Açıklama: İbn Şihâb ez-Zührî'den hadisi Malik b. Enes, Amr b. Haris ve Yunus b. Yezid nakletmektedir. Nesâî'nin hadisin sonunda yaptığı açıklamanın gösterdiği üzere bu üç raviden Malik'in isnadında Abbâd'dan sonra Urve b. Muğîre yer almamaktadır. Dolayısıyla Malik b. Enes'in isnadı munkatı ise de hadisin diğer iki tariki muttasıldır.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 63, /2091

حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ حَدَّثَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ عَنْ مُسْلِمِ بْنِ صُبَيْحٍ عَنْ مَسْرُوقٍ عَنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ قَالَ خَرَجَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم لِبَعْضِ حَاجَتِهِ فَلَمَّا رَجَعَ تَلَقَّيْتُهُ بِالإِدَاوَةِ فَصَبَبْتُ عَلَيْهِ فَغَسَلَ يَدَيْهِ ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثُمَّ ذَهَبَ يَغْسِلُ ذِرَاعَيْهِ فَضَاقَتِ الْجُبَّةُ فَأَخْرَجَهُمَا مِنْ تَحْتِ الْجُبَّةِ فَغَسَلَهُمَا وَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ ثُمَّ صَلَّى بِنَا .

Bize Hişam b. Ammar, ona İsa b. Yunus, ona A'meş, ona Müslim b. Subeyh, ona Mesruk ona da Muğîre b. Şu'be şöyle demiştir: Hz. Peygamber (sav), ihtiyacını gidermek için uzaklaştı. Döndüğünde onu bir kapla karşıladım, suyu ona döktüm; önce ellerini yıkadı, sonra yüzünü yıkadı. Daha sonra kollarını yıkamaya yeltendi ama elbisesinin kolu dar idi. O da (sav) kollarını elbisesinin altından çıkarıp yıkadı. Sonra mestleri üzerine meshetti. Daha sonra da bize namaz kıldırdı.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 39, /74

أَخْبَرَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ بْنُ سَعْدٍ عَنْ يَحْيَى عَنْ سَعْدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ نَافِعِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِيهِ الْمُغِيرَةِ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ خَرَجَ لِحَاجَتِهِ فَاتَّبَعَهُ الْمُغِيرَةُ بِإِدَاوَةٍ فِيهَا مَاءٌ فَصَبَّ عَلَيْهِ حَتَّى فَرَغَ مِنْ حَاجَتِهِ فَتَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْه.

Bize Kuteybe b. Said, ona Leys b. Sa'd, ona Yahya, ona Sa'd b. İbrahim, ona Nâfi' b. Cübeyr ona da Urve b. Muğîre, babası Muğîre'den (ra) şunu nakletmiştir: Hz. Peygamber (sav) hacetini gidermek için gittiğinde Muğîre de su dolu bir kapla onu takip etti ve hacetini giderince [abdest alması için] O'na su döktü. Hz. Peygamber [sav] mestlerine mesh ederek abdest aldı.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 96, /2094

أَخْبَرَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ سَعِيدٍ وَهَارُونُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالاَ حَدَّثَنَا حَرَمِىٌّ - وَهُوَ ابْنُ عُمَارَةَ بْنِ أَبِى حَفْصَةَ - قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَمْرِو بْنِ دِينَارٍ قَالَ سَمِعْتُ يَحْيَى بْنَ جَعْدَةَ يُحَدِّثُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو الْقَارِىِّ عَنْ أَبِى طَلْحَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ « تَوَضَّئُوا مِمَّا غَيَّرَتِ النَّارُ » .

Bize Ubeydullah b. Said ve Harun b. Abdullah, onlara Haremî (İbn Umare b. Ebu Hafsa), ona Şu'be (b. Haccac el-Atekî), ona Amr b. Dinar, ona Yahya b. Ca'de (b. Hübeyre b. Ebu Vehb b. Amr), ona Abdullah b. Amr el-Karî, ona da Ebu Talha (Zeyd b. Sehl b. Esved b. Haram b. Amr)'ın rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Ateşte pişirilmiş olan bir şey yediğinizde abdest alınız."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 122, /2098