حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ بِشْرٍ الْعَبْدِىُّ حَدَّثَنَا بَهْزٌ حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ يَحْيَى بِمِثْلِ إِسْنَادِهِمْ وَاقْتَصَّ الْحَدِيثَ. وَقَالَ فيهِ: "فَمَضْمَضَ، وَاسْتَنْشَقَ، وَاسْتَنْثَرَ مِنْ ثَلاَثِ غَرَفَاتٍ". وَقَالَ أَيْضًا: "فَمَسَحَ بِرَأْسِهِ، فَأَقْبَلَ بِهِ وَأَدْبَرَ مَرَّةً وَاحِدَةً." [قَالَ بَهْزٌ: ’أَمْلَى عَلَىَّ وُهَيْبٌ هَذَا الْحَدِيثَ’. وَقَالَ وُهَيْبٌ: ’أَمْلَى عَلَىَّ عَمْرُو بْنُ يَحْيَى هَذَا الْحَدِيثَ مَرَّتَيْنِ’.]

Bize Abdurrahman b. Bişr el-Abdî, ona Behz, ona Vüheyb, ona da Amr b. Yahya (yukarıdaki) diğer ravilerin isnadına benzer bir isnatla naklederek hadisi rivayet etti. Rivayetinde; "Üç avuçtan ağzına ve burnuna su verdi ve sümkürdü" ifadesini dile getirdi. Ayrıca "Elini bir kere öne ve arkaya doğru hareket ettirerek başını mesh etti" cümlesini zikretmiştir. [Behz şöyle demiştir: 'Bu hadisi bana Vüheyb imla ettirdi (yazdırdı).' Vüheyb de: 'Bu hadisi bana Amr b. Yahya iki defa imla ettirdi' demiştir.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 558, /119

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ قَالَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ عُقَيْلٍ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ قَالَ أَخْبَرَنِى جَعْفَرُ بْنُ عَمْرِو بْنِ أُمَيَّةَ أَنَّ أَبَاهُ أَخْبَرَهُ: "أَنَّهُ رَأَى رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَحْتَزُّ مِنْ كَتِفِ شَاةٍ. فَدُعِىَ إِلَى الصَّلاَةِ، فَأَلْقَى السِّكِّينَ، فَصَلَّى؛ وَلَمْ يَتَوَضَّأْ."

Bize Yahya b. Bükeyr, ona Leys, ona Ukayl, ona İbn Şihab, ona da Cafer b. Amr b. Ümeyye, babasının (Amr b. Ümeyye) şöyle anlattığını rivayet etti: "Amr b. Ümeyye, Rasulullah'ı (sav) bir koyunun kürek kemiğinden et keserek yerken gördü. Bu arada ezan okunmuştu. Rasulullah (sav) bıçağı bıraktı ve abdest almadan namaz kıldı."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Vudû 50, 1/238

وَحَدَّثَنِيهِ سُوَيْدُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا عَلِىٌّ - يَعْنِى ابْنَ مُسْهِرٍ - عَنِ الأَعْمَشِ بِهَذَا الإِسْنَادِ. وَقَالَ: ’فِى الْحَدِيثِ: ’رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم’.’

Bu hadisi bana Süveyd b. Said, ona Ali -b. Müshir-, ona da A'meş bu isnatla rivayet etti. Bilal: 'Bu hadiste 'Rasulullah'ı gördüm' ifadesi vardır' demiştir."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 638, /130

وَحَدَّثَنَا إِسْحَاقُ أَخْبَرَنَا زَكَرِيَّاءُ بْنُ عَدِىٍّ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ زَيْدِ بْنِ أَبِى أُنَيْسَةَ عَنِ الْحَكَمِ بِهَذَا الإِسْنَادِ مِثْلَهُ.

Bize İshak, ona Zerekiyya b. Adî, ona Ubeydullah b. Amr, ona Zeyd b. Ebu Üneyse, ona da Hakem bu isnadla bu hadisin benzerini rivayet etmiştir.

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 640, /130

وَحَدَّثَنَا أَبُو كَامِلٍ الْجَحْدَرِىُّ وَعَمْرُو بْنُ عَلِىٍّ كِلاَهُمَا عَنْ بِشْرِ بْنِ الْمُفَضَّلِ - قَالَ أَبُو كَامِلٍ حَدَّثَنَا بِشْرٌ - حَدَّثَنَا أَبُو رَيْحَانَةَ عَنْ سَفِينَةَ قَالَ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُغَسِّلُهُ الصَّاعُ مِنَ الْمَاءِ مِنَ الْجَنَابَةِ، وَيُوَضِّؤُهُ الْمُدُّ."

Bize Ebu Kâmil el-Cahderî ve Amr b. Ali, o ikisine Bişr b. Mufaddal, -Ebu Kâmil hocasıyla rivayet ilişkisini ifade etmek için 'Haddesena' lafzını kullanmıştır- ona da Ebu Reyhâne, Sefine'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav), cünüplükten (temizlenmek için) bir sâ' su ile yıkanırdı (gusül abdesti alırdı). Bir müdd (su) ile de abdest alırdı."

• Müslim Sahîh-i Müslim Hayz 738, /145

وَحَدَّثَنَا عَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ شُعَيْبِ بْنِ اللَّيْثِ قَالَ حَدَّثَنِى أَبِى عَنْ جَدِّى حَدَّثَنِى عُقَيْلُ بْنُ خَالِدٍ قَالَ قَالَ ابْنُ شِهَابٍ أَخْبَرَنِى عَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ أَبِى بَكْرِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَارِثِ بْنِ هِشَامٍ أَنَّ خَارِجَةَ بْنَ زَيْدٍ الأَنْصَارِىَّ أَخْبَرَهُ أَنَّ أَبَاهُ زَيْدَ بْنَ ثَابِتٍ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "الْوُضُوءُ مِمَّا مَسَّتِ النَّارُ."

Bize Abdülmelik b. Şuayb b. Leys, ona babası (Şuayb b. Leys), ona babası (Leys b. Sa'd), ona Ukayl b. Halid, ona İbn Şihab, ona Abdülmelik b. Ebu Bekir b. Abdurrahman b. Haris b. Hişam, ona Harice b. Zeyd el-Ensârî, ona da babası Zeyd b. Sabit Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Ateşte pişen şeyler (yemek) sebebiyle abdest gerekir."

• Müslim Sahîh-i Müslim Hayz 787, /153

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ عَنْ هَمَّامٍ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ صَفِيَّةَ بِنْتِ شَيْبَةَ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَتَوَضَّأُ بِالْمُدِّ، وَيَغْتَسِلُ بِالصَّاعِ."

Bize Ebû Bekr b. Ebu Şeybe, ona Yezid b. Harun, ona Hemmam, ona Katâde, ona da Safiyye bint Şeybe, Âişe'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) bir müd miktarı (su) ile abdest alır; bir sa' miktarı (su) ile de yıkanırdı (gusül abdesti alırdı)."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 1, /57

حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ حَدَّثَنَا الرَّبِيعُ بْنُ بَدْرٍ حَدَّثَنَا أَبُو الزُّبَيْرِ عَنْ جَابِرٍ: "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يَتَوَضَّأُ بِالْمُدِّ، وَيَغْتَسِلُ بِالصَّاعِ."

Bize Hişam b. Ammar, ona Rabi' b. Bedr, ona da Ebu Zubeyr, Câbir'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) bir müd miktarı (su) ile abdest alır; bir sa' miktarı (su) ile de yıkanırdı (gusül abdesti alırdı)."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 1, /57

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ مِسْعَرٍ عَنِ ابْنِ جَبْرٍ عَنْ أَنَسِ قَالَ: "كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَتَوَضَّأُ بِالْمُدِّ، وَيَغْتَسِلُ بِالصَّاعِ إِلَى خَمْسَةِ أَمْدَادٍ."

Bize Kuteybe b. Said, ona Veki', ona Mis'ar, ona de İbn Cebr, Enes'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber bir müd miktarı (su) ile abdest alır; bir sâ'dan beş müddde kadar miktar (su) ile de gusül abdesti alırdı."

Açıklama: Müd ve sâ' Hz. Peygamber döneminde kullanılan ölçü birimleri olup bunlar hakkında tafsilatlı bilgi için bkz. CENGİZ KALLEK, "S‘", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/sa--olcek (30.03.2019). CENGİZ KALLEK, "MÜD", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/mud (30.03.2019).

• Müslim Sahîh-i Müslim Hayz 737, /145

وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ غِيَاثٍ؛ (ح) وَحَدَّثَنَا أَبُو كُرَيْبٍ أَخْبَرَنَا ابْنُ أَبِى زَائِدَةَ؛ (ح) وَحَدَّثَنِى عَمْرٌو النَّاقِدُ وَابْنُ نُمَيْرٍ قَالاَ حَدَّثَنَا مَرْوَانُ بْنُ مُعَاوِيَةَ الْفَزَارِىُّ كُلُّهُمْ عَنْ عَاصِمٍ عَنْ أَبِى الْمُتَوَكِّلِ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "إِذَا أَتَى أَحَدُكُمْ أَهْلَهُ ثُمَّ أَرَادَ أَنْ يَعُودَ، فَلْيَتَوَضَّأْ." [زَادَ أَبُو بَكْرٍ فِى حَدِيثِهِ: ’بَيْنَهُمَا وُضُوءًا’. وَقَالَ: ’ثُمَّ أَرَادَ أَنْ يُعَاوِدَ’.]

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Hafs b. Gıyas; (T) Bize Ebu Küreyb, ona İbn Ebu Zâide; (T) Bize Amr en-Nakıd ve İbn Nümeyr, o ikisine Mervan b. Muaviye el-Fezârî, onların hepsine Asım, ona Ebu Mütevekkil, ona da Ebu Said el-Hudrî, Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Sizden biriniz eşiyle ilişkiye girdikten sonra tekrar birlikte olmak isterse (arada) abdest alsın." [Ebu Bekir rivayetinde, 'iki ilişkinin arasında abdest alsın' ifadesini ilave etmiş ve ('sonra tekrar birlikte olmak isterse' cümlesinde يَعُودَ kelimesi yerine) يُعَاوِدَ fiilini/kelimesini kullanmıştır.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Hayz 707, /140