حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نُمَيْرٍ حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ عُبَيْدٍ الطَّنَافِسِىُّ حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ الْمُثَنَّى عَنْ عَطَاءٍ الْخُرَاسَانِىِّ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ: كُنْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ فَقَالَ: ’هَلْ مِنْ مَاءٍ؟’ فَتَوَضَّأَ، وَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ. ثُمَّ لَحِقَ بِالْجَيْشِ، فَأَمَّهُمْ .

Bize Muhammed b. Abdullah b. Nümeyr, ona Ömer b. Ubeyd et-Tanafisî, ona da Ömer b. Müsenna, ona Ata el-Horasanî, Enes b. Malik'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: Bir seferde Hz. Peygamberle (sav) beraberdim. 'Su var mı?' diye sordu. Sonra abdest aldı ve mestlerinin üzerine mesh etti. Sonra orduya yetişerek onlara namaz kıldırdı.

Açıklama: Enes b. Malik ve Ata' b. Ebu Müslim arasında inkıta bulunmaktadır.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 84, /96

وَحَدَّثَنِى الْقَاسِمُ بْنُ زَكَرِيَّاءَ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ مَخْلَدٍ عَنْ سُلَيْمَانَ - هُوَ ابْنُ بِلاَلٍ - عَنْ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى بِهَذَا الإِسْنَادِ نَحْوَهُ، وَلَمْ يَذْكُرِ: ’الْكَعْبَيْنِ’.

Bize Kasım b. Zekeriyya, ona Halid b. Mahled, ona Süleyman -b. Bilal-, ona da Amr b. Yahya hadisin bir benzerini bu isnadla bu rivayet etmiş ancak 'topukları' kelimesini zikretmemiştir.

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 556, /119

وَحَدَّثَنِى إِسْحَاقُ بْنُ مُوسَى الأَنْصَارِىُّ حَدَّثَنَا مَعْنٌ حَدَّثَنَا مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى بِهَذَا الإِسْنَادِ. وَقَالَ: ’مَضْمَضَ وَاسْتَنْثَرَ ثَلاَثًا’. وَلَمْ يَقُلْ: ’مِنْ كَفٍّ وَاحِدَةٍ’. وَزَادَ بَعْدَ قَوْلِهِ: ’فَأَقْبَلَ بِهِمَا وَأَدْبَرَ’، ’بَدَأَ بِمُقَدَّمِ رَأْسِهِ، ثُمَّ ذَهَبَ بِهِمَا إِلَى قَفَاهُ، ثُمَّ رَدَّهُمَا؛ حَتَّى رَجَعَ إِلَى الْمَكَانِ الَّذِى بَدَأَ مِنْهُ. وَغَسَلَ رِجْلَيْهِ.’

Bize İshak b. Musa el-Ensarî, ona Ma'n, ona Malik b. Enes, ona da Amr b. Yahya (hadisi) bu isnatla rivayet etmiştir. (Hadisi naklederken), 'ağzına ve burnuna üç kere su aldı' demiş, fakat 'tek avuçtan' ifadesini kullanmamıştır. 'Ellerini önden arkaya, arkadan da öne doğru çekti' cümlesinden sonra 'başının ön tarafından başlayıp ellerini ensesine doğru götürdü. Daha sonra tekrar başladığı yere döndü ve ayaklarını yıkadı.' kısmını ilave etmiştir."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 557, /119

حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ الصَّبَّاحِ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى بْنِ عُمَارَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدِ بْنِ عَاصِمٍ الأَنْصَارِىِّ - وَكَانَتْ لَهُ صُحْبَةٌ - قَالَ: قِيلَ لَهُ: ’تَوَضَّأْ لَنَا وُضُوءَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم’. فَدَعَا بِإِنَاءٍ، فَأَكْفَأَ مِنْهَا عَلَى يَدَيْهِ، فَغَسَلَهُمَا ثَلاَثًا. ثُمَّ أَدْخَلَ يَدَهُ فَاسْتَخْرَجَهَا، فَمَضْمَضَ وَاسْتَنْشَقَ مِنْ كَفٍّ وَاحِدَةٍ، فَفَعَلَ ذَلِكَ ثَلاَثًا. ثُمَّ أَدْخَلَ يَدَهُ فَاسْتَخْرَجَهَا، فَغَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثًا. ثُمَّ أَدْخَلَ يَدَهُ فَاسْتَخْرَجَهَا، فَغَسَلَ يَدَيْهِ إِلَى الْمِرْفَقَيْنِ مَرَّتَيْنِ مَرَّتَيْنِ. ثُمَّ أَدْخَلَ يَدَهُ فَاسْتَخْرَجَهَا، فَمَسَحَ بِرَأْسِهِ؛ فَأَقْبَلَ بِيَدَيْهِ وَأَدْبَرَ. ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَيْهِ إِلَى الْكَعْبَيْنِ. ثُمَّ قَالَ: ’هَكَذَا كَانَ وُضُوءُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم’.

Bize Muhammed b. Sabbah, ona Halid b. Abdullah, ona Amr b. Yahya b. Umare, ona da babası (Yahya b. Umare), Abdullah b. Zeyd b. Asım el-Ensarî'nin -bu zat Hz. Peygamber'in ashabındandın- şöyle anlattığını rivayet etmiştir: (Bir gün) Abdullah b. Zeyd el-Ensarî'ye 'Bizim için Rasulullah'ın abdesti gibi abdest alabilir misin?' diye ricada bulunmuşlar. O da bir su kabı istemiş. (Kaba elini sokmadan eğerek) Ondan su döküp ellerini üç defa yıkamış. Sonra elini kaba sokup çıkarmak suretiyle tek avucuyla ağzına ve burnuna su vermiş ve bunu üç kere yapmış. Sonra yine elini kapa sokup çıkararak üç defa yüzünü yıkamış. Sonra tekrar elini kapa sokup çıkarmak suretiyle sağ ve sol kolunu dirseklere kadar ikişer defa yıkamış. Sonra elini kaba sokup ve çıkararak başını mesh etmiş; (bunu yaparken) ellerini (başının üzerinde) öne ve arkaya doğru hareket ettirmiş. Sonra topuklarıyla beraber ayaklarını yıkamış. En sonunda da 'işte Hz. Peygamber'in (sav) abdesti böyleydi' demiş.

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 555, /118

حَدَّثَنِى يَحْيَى عَنْ مَالِكٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ: أَنَّهُ رَأَى أَبَاهُ يَمْسَحُ عَلَى الْخُفَّيْنِ. قَالَ: ’وَكَانَ لاَ يَزِيدُ إِذَا مَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ عَلَى أَنْ يَمْسَحَ ظُهُورَهُمَا وَلاَ يَمْسَحُ بُطُونَهُمَا.’

Bana Yahya, ona Mâlik ona da Hişam b. Urve şöyle rivayet etmiştir: Hişam babasını (Urve b. Zübeyr), mestlerinin üzerine mesh ederken görmüştür. (Bu konuda) şöyle demiştir: '(Babam) Mestlerine mesh ederken, üzerini mesh etmekten başka bir şey yapmıyordu; mestlerinin altını mesh etmiyordu.'

• İmam Mâlik Muvatta' Tahâret 76, 1/13

حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ مَعْرُوفٍ؛ (ح) وَحَدَّثَنِى هَارُونُ بْنُ سَعِيدٍ الأَيْلِىُّ وَأَبُو الطَّاهِرِ قَالُوا: حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ أَخْبَرَنِى عَمْرُو بْنُ الْحَارِثِ أَنَّ حَبَّانَ بْنَ وَاسِعٍ حَدَّثَهُ أَنَّ أَبَاهُ حَدَّثَهُ أَنَّهُ سَمِعَ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ زَيْدِ بْنِ عَاصِمٍ الْمَازِنِىَّ يَذْكُرُ: أَنَّهُ رَأَى رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ، فَمَضْمَضَ ثُمَّ اسْتَنْثَرَ، ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثًا، وَيَدَهُ الْيُمْنَى ثَلاَثًا، وَالأُخْرَى ثَلاَثًا، وَمَسَحَ بِرَأْسِهِ بِمَاءٍ غَيْرِ فَضْلِ يَدِهِ، وَغَسَلَ رِجْلَيْهِ حَتَّى أَنْقَاهُمَا. [قَالَ أَبُو الطَّاهِرِ: ’حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ’.]

Bize Harun b. Maruf; (T) Bize Harun b. Said el-Eylî ve Ebu Tahir, onlara İbn Vehb, ona Amr b. Haris, ona Habban b. Vâsi', ona da babası (Vâsi' b. Habban el-Ensârî), Abdullah b. Zeyd b. Asım el-Mâzinî'nin şöyle anlattığını rivayet etmiştir: (Abdullah b. Zeyd) Rasulullah'ı (sav) abdest alırken görmüştü. Önce ağzına, sonra burnuna su verdi. Arından üç kere yüzünü, üç kere sağ kolunu, üç kere de sol kolunu yıkadı. Elinde kalan suyla değil de yeni bir suyla başını mesh etti, sonra tertemiz oluncaya kadar ayaklarını yıkadı." [(Ravilerden) Ebu't-Tahir: 'Bize İbn Vehb, ona Amr b. el-Hâris rivayet etti' demiştir.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 559, /119

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ عَمْرِو بْنِ قَيْسٍ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ عُتَيْبَةَ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُخَيْمِرَةَ عَنْ شُرَيْحِ بْنِ هَانِئٍ عَنْ عَلِىِّ بْنِ أَبِى طَالِبٍ قَالَ: "جَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ وَلَيَالِيَهُنَّ لِلْمُسَافِرِ، وَيَوْماً وَلَيْلَةً لِلْمُقِيمِ. يَعْنِى الْمَسْحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ."

Bize Muhammed b. Yusuf, ona Sufyân (es-Sevrî), ona Amr b. Kays, ona Hakem b. Uteybe, ona Kâsım b. Muhaymire, ona da Şureyh b. Hâni'nin rivayet ettiğine göre, Ali b. Ebi Tâlib (ra) şöyle demiştir: "Rasulullah (sav), mestler üzerine meshini süresini, seferî olan bir kimse için üç gün üç gece; yolcu olmayan (yaşadığı yerde bulunan) kimse için ise, bir gün bir gece olarak belirlemiştir."

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 42, 1/556

حَدَّثَنَا هَنَّادٌ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ هَمَّامِ بْنِ الْحَارِثِ قَالَ: بَالَ جَرِيرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ، ثُمَّ تَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ. فَقِيلَ لَهُ: ’أَتَفْعَلُ هَذَا؟’ قَالَ: ’وَمَا يَمْنَعُنِى؟ وَقَدْ رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَفْعَلُهُ.’ [قَالَ إِبْرَاهِيمُ: ’وَكَانَ يُعْجِبُهُمْ حَدِيثُ جَرِيرٍ، لأَنَّ إِسْلاَمَهُ كَانَ بَعْدَ نُزُولِ الْمَائِدَةِ.’ هَذَا قَوْلُ إِبْرَاهِيمَ، يَعْنِى ’كَانَ يُعْجِبُهُمْ’. قَالَ: وَفِى الْبَابِ عَنْ عُمَرَ، وَعَلِىٍّ، وَحُذَيْفَةَ، وَالْمُغِيرَةِ، وَبِلاَلٍ، وَسَعْدٍ، وَأَبِى أَيُّوبَ، وَسَلْمَانَ، وَبُرَيْدَةَ، وَعَمْرِو بْنِ أُمَيَّةَ، وَأَنَسٍ، وَسَهْلِ بْنِ سَعْدٍ، وَيَعْلَى بْنِ مُرَّةَ، وَعُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ، وَأُسَامَةَ بْنِ شَرِيكٍ، وَأَبِى أُمَامَةَ، وَجَابِرٍ، وَأُسَامَةَ بْنِ زَيْدٍ، وَابْنِ عُبَادَةَ - وَيُقَالُ ابْنُ عِمَارَةَ، وَأُبَىُّ بْنُ عِمَارَةَ-. قَالَ أَبُو عِيسَى وَحَدِيثُ جَرِيرٍ حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ .

Bize Hennnad (b. Serî), ona Veki , ona A’meş , ona da İbrahim (en-Nehaî), Hemmam b. Haris şöyle anlattığını rivayet etti: Cerir b. Abdullah küçük abdestini yaptı, sonra abdest aldı ve (bu esnada) mestleri üzerine mesh etti. Cerir'e, 'Sen böyle mi yapıyorsun? diye soruldu. O da, 'Böyle yapmama engel olan nedir ki? Ben Hz. Peygamber'i (sav) böyle yaparken gördüm' karşılığını verdi. [(Hadisin ravilerinden) İbrahim en-Nehaî, Cerir, Maide süresinin (abdest ayetinin) nüzulünden sonra Müslüman olduğu için, naklettiği (mestler üzerine mesh hakkındaki) bu hadisin hoşlarına gittiğini söylemiştir. Bu söz, yani 'hoşlarına giderdi' ifadesi, İbrahim’in sözüdür. Tirmizi şöyle demiştir: 'Bu konuda Ömer, Ali, Huzeyfe, Muğire, Bilal, Sa’d, Ebu Eyyub, Selman, Büreyde, Amr b. Ümeyye, Enes, Sehl b. Sa’d, Ya’la b. Mürre, Ubade b. es-Samit, Üsame b. Şerik, Ebu Ümame, Cabir, Üsame b. Zeyd ve İbn Ubade'den –kendisine İbn İmara - ve Übey b. Imara da denilir- (nakledilen) rivayetler vardır.' Ebu İsa (Tirmizî): 'Cerir’in bu hadisi, hasen-sahihtir' demiştir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tahâret 70, 1/155

حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ بُكَيْرٍ النَّاقِدُ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُنْكَدِرِ سَمِعَ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: مَرِضْتُ، فَأَتَانِى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَأَبُو بَكْرٍ يَعُودَانِى مَاشِيَيْنِ، فَأُغْمِىَ عَلَىَّ، فَتَوَضَّأَ، ثُمَّ صَبَّ عَلَىَّ مِنْ وَضُوئِهِ؛ فَأَفَقْتُ. قُلْتُ: ’يَا رَسُولَ اللَّهِ، كَيْفَ أَقْضِى فِى مَالِى؟’ فَلَمْ يَرُدَّ عَلَىَّ شَيْئًا، حَتَّى نَزَلَتْ آيَةُ الْمِيرَاثِ، "(يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِى الْكَلاَلَةِ)".

Bize Amr b. Muhammed b. Bükeyr en-Nakıd, ona Süfyan b. Uyeyne, ona da Muhammed b. Münkedir, Cabir b. Abdullah'ın şöyle anlattığını rivayet etmiştir: Hastalandım. Rasulullah (sav) Ebu Bekir'le birlikte yaya olarak beni ziyarete geldiler. Bir ara bayıldım. Hz. Peygamber abdest aldı sonra abdest suyundan bir miktar üzerime döktü. Böylece kendime geldim. (Ayılınca) 'Ey Allah'ın Elçisi, malım (miras taksimi) hususunda nasıl hüküm vereyim? diye sordum. Hz. Peygamber (sav) bana bir cevap vermedi. Nihayet "Senden fetva istiyorlar. De ki: 'Allah, kelâlenin (babası ve çocuğu olmayan kimsenin) mirası hakkındaki hükmü şöyle açıklıyor...' (Nisa, 4/176) şeklindeki miras ayeti nazil odu.

• Müslim Sahîh-i Müslim Ferâiz 4145, /671

حَدَّثَنَا عَبْدُ بْنُ حُمَيْدٍ وَحَجَّاجُ بْنُ الشَّاعِرِ كِلاَهُمَا عَنْ أَبِى الْوَلِيدِ - قَالَ عَبْدٌ: ’حَدَّثَنِى أَبُو الْوَلِيدِ’ - حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ سَعِيدِ بْنِ عَمْرِو بْنِ سَعِيدِ بْنِ الْعَاصِ حَدَّثَنِى أَبِى عَنْ أَبِيهِ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ عُثْمَانَ، فَدَعَا بِطَهُورٍ فَقَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "مَا مِنِ امْرِئٍ مُسْلِمٍ تَحْضُرُهُ صَلاَةٌ مَكْتُوبَةٌ، فَيُحْسِنُ وُضُوءَهَا، وَخُشُوعَهَا، وَرُكُوعَهَا؛ إِلاَّ كَانَتْ كَفَّارَةً لِمَا قَبْلَهَا مِنَ الذُّنُوبِ، مَا لَمْ يُؤْتِ كَبِيرَةً. وَذَلِكَ الدَّهْرَ كُلَّهُ."

Bize Ahmed b. Humeyd ve Haccac b. Şair, onlara Ebu Velid (Hişam b. Abdülmelik), -Abd b. Humeyd (hocasıyla rivayet ilişkisini ifade etmek için) 'haddesenî' lafznını kullanmıştır- ona İshak b. Said b. Amr b. Said b. As, ona da babası (Said b. Amr), babasının (Amr b. Said) şöyle anlattığını rivayet etmiştir: Hz. Osman'ın yanındaydım. Abdest suyu istedi ve şöyle dedi: 'Rasulullah'ı (sav) şöyle derken işittim: "Bir Müslüman farz bir namazın vakti geldiğinde abdestine, huşuuna ve rükûuna özen göstererek namaz kılarsa, büyük günah işlemediği müddetçe bu, kesinlikle onun geçmiş günahlarına kefaret olur. Bu durum her zaman için geçerlidir."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 543, /116