حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُؤَمَّلِ بْنِ الصَّبَّاحِ وَعَبَّادُ بْنُ الْوَلِيدِ قَالاَ حَدَّثَنَا بَكْرُ بْنُ يَحْيَى بْنِ زَبَّانَ حَدَّثَنَا حِبَّانُ بْنُ عَلِىٍّ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِى زِيَادٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَقِيلِ بْنِ أَبِى طَالِبٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "يُجْزِئُ مِنَ الْوُضُوءِ مُدٌّ وَمِنَ الْغُسْلِ صَاعٌ." فَقَالَ رَجُلٌ: ’لاَ يُجْزِئُنَا.’ فَقَالَ: ’قَدْ كَانَ يُجْزِئُ مَنْ هُوَ خَيْرٌ مِنْكَ وَأَكْثَرُ شَعَرًا’؛ يَعْنِى النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم.

Bize Muhammed b. Müemmel b. Sabbâh ve Abbad b. Velid, o ikisine Bekr b. Yahya b. Zebbân, ona Hibbân b. Ali ona Yezid b. Ebu Ziyâd, ona Abdullah b. Muhammed b. Akîl b. Ebû Tâlib, ona babası (Muhammed b. Akîl), ona da dedesi (Akîl b. Ebû Talib), Rasulullah'ın şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Abdest için bir müdd (miktarı su), gusül için ise bir sâ' (miktarı su) yeterlidir." (Akîl'in bu hadisi rivayet etmesi üzerine) Bir adam: 'Bu miktar bize yetmez' dedi. Bunun üzerine Akîl: 'Bu miktar, senden daha hayırlı ve saçı daha çok olan zata yetiyordu.' karşılığını verdi. Akîl (bu sözüyle) Rasulullah'ı (sav) kastediyordu.

Açıklama: Müdd: Bir hacim ölçüsü biçimidir. İmam-ı A'zam ve Irak fıkıhçıları, bir müdd miktarını 2 Bağdat rıtılına eş değer saymışlardır. Bir Bağdat rıtılı ise 130 dirhem etmektedir. Bu durumda mercimek gibi bir mahsulün 260 dirhemini tartan ölçeğe bir müdd denilmektedir. Sa': Dört müdd miktarına denk gelen ölçüdür.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 1, /57

حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بَزِيعٍ حَدَّثَنَا يَزِيدُ - يَعْنِى ابْنَ زُرَيْعٍ - حَدَّثَنَا حُمَيْدٌ الطَّوِيلُ حَدَّثَنَا بَكْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْمُزَنِىُّ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: تَخَلَّفَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَتَخَلَّفْتُ مَعَهُ. فَلَمَّا قَضَى حَاجَتَهُ قَالَ: ’أَمَعَكَ مَاءٌ؟’ فَأَتَيْتُهُ بِمَطْهَرَةٍ، فَغَسَلَ كَفَّيْهِ، وَوَجْهَهُ، ثُمَّ ذَهَبَ يَحْسِرُ عَنْ ذِرَاعَيْهِ، فَضَاقَ كُمُّ الْجُبَّةِ، فَأَخْرَجَ يَدَهُ مِنْ تَحْتِ الْجُبَّةِ، وَأَلْقَى الْجُبَّةَ عَلَى مَنْكِبَيْهِ، وَغَسَلَ ذِرَاعَيْهِ، وَمَسَحَ بِنَاصِيَتِهِ، وَعَلَى الْعِمَامَةِ، وَعَلَى خُفَّيْهِ. ثُمَّ رَكِبَ، وَرَكِبْتُ، فَانْتَهَيْنَا إِلَى الْقَوْمِ. وَقَدْ قَامُوا فِى الصَّلاَةِ، يُصَلِّى بِهِمْ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَوْفٍ. وَقَدْ رَكَعَ بِهِمْ رَكْعَةً. فَلَمَّا أَحَسَّ بِالنَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم، ذَهَبَ يَتَأَخَّرُ. فَأَوْمَأَ إِلَيْهِ، فَصَلَّى بِهِمْ. فَلَمَّا سَلَّمَ، قَامَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم، وَقُمْتُ، فَرَكَعْنَا الرَّكْعَةَ الَّتِى سَبَقَتْنَا.

Bana Muhammed b. Abdullah b. Bezî', ona Yezid -b. Zürey'-, ona Humeyd et-Tavîl, ona Bekir b. Abdullah el-Müzenî, ona da Urve b. Mugire b. Şube, babasının (Mugîre b. Şu'be) şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) bir yolculuğu sırasında kafileden geri kaldı. Ben de onunla kalmıştım. Tuvalet ihtiyacını giderdikten sonra bana 'Yanında su var mı?' diye sordu. Ona su dolu bir kap getirdim. (O suyla) Ellerini ve yüzünü yıkadı. Sonra kollarını sıvamaya çalıştı ama elbisesinin yenleri dar geldiği için bunu başaramadı ve kollarını cübbenin altından çıkardı. Cübbeyi omuzlarına attı ve kollarını yıkadı. Perçemini (başının ön tarafını), sarığının üzerini ve mestlerinin üzerini mesh etti. Sonra bineğine bindi. Ben de bindim ve kafileye yetiştik. (Vardığımızda) Namaza durmuşlardı. Onlara Abdurrahman b. Avf imamlık yapıyordu. Birinci rekâtı tamamlamışlardı. Abdurrahman b. Avf Hz. Peygamber'in (sav) geldiğini hissedince geriye doğru çekilmeye yeltendi. Hz. Peygamber (sav) namazı kıldırmaya devam etmesi için ona işaret edince namaz kıldırmaya devam etti. (İmam olan Abdurrahman) selam verince Hz. Peygamber (sav) (kaçırdığımız rekâtı kılmak için) kalktı. Ben de onunla kalktım ve kaçırdığımız rekâtı kıldık.

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 633, /129

وَحَدَّثَنِى عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ بِشْرٍ وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ هَاشِمٍ الْعَبْدِىُّ قَالاَ حَدَّثَنَا بَهْزٌ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ النُّعْمَانُ بْنُ سَالِمٍ أَخْبَرَنِى قَالَ سَمِعْتُ عَمْرَو بْنَ أَوْسٍ يُحَدِّثُ عَنْ عَنْبَسَةَ عَنْ أُمِّ حَبِيبَةَ قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "مَا مِنْ عَبْدٍ مُسْلِمٍ تَوَضَّأَ، فَأَسْبَغَ الْوُضُوءَ، ثُمَّ صَلَّى لِلَّهِ كُلَّ يَوْمٍ." فَذَكَرَ بِمِثْلِهِ.

Bize Abdurrahman b. Bişr ve Abdulah b. Haşim el-Abdî, o ikisine Behz, ona Şu'be, ona Numan b. Salim, ona Amr b. Evs, ona Anbese, ona da Ümmü Habibe, Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Müslüman bir kul abdest alır, bunu (güzelce) tam olarak yaparsa, sonra Allah için her gün namaz kılarsa..." (cümlesini söyleyerek) yukarıdaki hadisin benzerini zikretmiştir.

• Müslim Sahîh-i Müslim Salâtu'l-müsâfirîn ve Kasruhâ 1697, /287

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ يَحْيَى التَّوْأَمِ عَنِ ابْنِ أَبِى مُلَيْكَةَ عَنْ أُمِّهِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتِ: انْطَلَقَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَبُولُ، فَاتَّبَعَهُ عُمَرُ بِمَاءٍ، فَقَالَ: ’مَا هَذَا يَا عُمَر؟’ قَالَ: ’مَاءٌ.’ قَالَ: "مَا أُمِرْتُ كُلَّمَا بُلْتُ أَنْ أَتَوَضَّأَ. وَلَوْ فَعَلْتُ، لَكَانَتْ سُنَّةً."

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Üsame, ona Abdullah b. Yahyâ et-Tev'em, ona İbn Ebu Müleyke, ona da annesi (Meymune bt. Velid), Âişe'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: Nebî (sav) küçük abdestini yapmak üzere harekete geçti. Hz. Ömer (elinde) su ile On'u (sav) takip etti. Rasulullah (sav) 'Ey Ömer, bu nedir?" diye sordu. Ömer, 'Su' diye cevap verdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav): "Bana her küçük abdestimi yaptığımda su ile taharetlenmem emredilmedi. Eğer böyle yapsaydım bu, sünnet olurdu." buyurmuştur.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 20, /66

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى حَدَّثَنَا دَاوُدُ بْنُ شَبِيبٍ حَدَّثَنَا حَبِيبُ بْنُ أَبِى حَبِيبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ هَرَمٍ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنْ عَائِشَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم: أَنَّهُمَا كَانَا يَتَوَضَّآنِ جَمِيعًا لِلصَّلاَةِ.

Bize Muhammed b. Yahya, ona Davud b. Şebib, ona Habib b. Ebu Habib, ona Amr b. Herem, ona da İkrime, Âişe'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) ile Aişe, namaz için birlikte abdest alırlardı.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 36, /73

حَدَّثَنَا نَصْرُ بْنُ عَلِىٍّ الْجَهْضَمِىُّ وَبِشْرُ بْنُ مُعَاذٍ الْعَقَدِىُّ قَالاَ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ الْمُفَضَّلِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ حَرْمَلَةَ عَنْ أَبِى ثِفَالٍ الْمُرِّىِّ عَنْ رَبَاحِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى سُفْيَانَ بْنِ حُوَيْطِبٍ عَنْ جَدَّتِهِ عَنْ أَبِيهَا قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "لاَ وُضُوءَ لِمَنْ لَمْ يَذْكُرِ اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهِ." [قَالَ: ’وَفِى الْبَابِ عَنْ عَائِشَةَ، وَأَبِى سَعِيدٍ، وَأَبِى هُرَيْرَةَ، وَسَهْلِ بْنِ سَعْدٍ، وَأَنَسٍ.’ قَالَ أَبُو عِيسَى: قَالَ أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ: لاَ أَعْلَمُ فِى هَذَا الْبَابِ حَدِيثًا لَهُ إِسْنَادٌ جَيِّدٌ. وَقَالَ إِسْحَاقُ: إِنْ تَرَكَ التَّسْمِيَةَ عَامِدًا، أَعَادَ الْوُضُوءَ، وَإِنْ كَانَ نَاسِيًا أَوْ مُتَأَوِّلاً، أَجْزَأَهُ. قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ: أَحْسَنُ شَىْءٍ فِى هَذَا الْبَابِ، حَدِيثُ رَبَاحِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ. قَالَ أَبُو عِيسَى: وَرَبَاحُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، عَنْ جَدَّتِهِ عَنْ أَبِيهَا. وَأَبُوهَا سَعِيدُ بْنُ زَيْدِ بْنِ عَمْرِو بْنِ نُفَيْلٍ. وَأَبُو ثِفَالٍ الْمُرِّىُّ، اسْمُهُ ثُمَامَةُ بْنُ حُصَيْنٍ. وَرَبَاحُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، هُوَ أَبُو بَكْرِ بْنُ حُوَيْطِبٍ. مِنْهُمْ مَنْ رَوَى هَذَا الْحَدِيثَ فَقَالَ: عَنْ أَبِى بَكْرِ بْنِ حُوَيْطِبٍ، فَنَسَبَهُ إِلَى جَدِّهِ.]

Bize Nasr b. Ali el-Cehdamî ve Bişr b. Muaz el-Akadî, onlara Bişr b. Mufaddal, ona Abdurrahman b. Harmele, ona Ebu Sifal el-Mürrî, ona Rabah b. Abdurrahman b. Ebu Süfyan b. Huveytıb, ona ninesi (Esma bint Said), ona da babası (Said b. Zeyd b. Amr), Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: “(Abdeste başlarken) Allah'ın ismini anmayan (besmele çekmeyen) kimsenin abdesti yoktur”. [Tirmizi: 'Bu konuda Âişe, Ebu Said, Ebu Hureyre, Sehl b. Sa’d ve Enes’ten rivayet edilen hadisler de vardır. demiştir Ebu İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: Ahmed b. Hanbel: 'Bu konuda isnadı ceyyid (sahih) olan bir hadis bilmiyorum' demiştir. İshak ise: Abdest alan kişi besmeleyi bilerek terk ederse abdestini yenileyeceğini ama unutarak yahut tevile giderek (gerekli olmadığını düşünerek) terk ederse bu abdestin caiz olduğunu söylemiştir. Muhammed b. İsmail (Buharî) 'Bu konudaki rivayetlerin en iyisinin Rabah b. Abdurrahman’ın hadisi olduğunu dile getirmiştir. Tirmizî şöyle demiştir: 'Rabah b. Abdurrahman, bu hadisi ninesinden, o da babasından rivayet etmiştir. Babası, Said b. Zeyd b. Amr b. Nüfeyl’dir. Ebu Sifal el Mürrî’ye gelince, ismi Sümâme b. Husayn’dır. Rabah b. Abdurrahman ise, Ebu Bekir b. Huveytıb’dır. Bazıları bu hadisi dedesine nispet ederek, 'Bize Ebu Bekir b. Huveytıb (rivayet etti)' diyerek nakletmiştir.'] ________________________________________

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tahâret 20, 1/37

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَعَلِىُّ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالاَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ أَبِيهِ؛ (ح) وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ أَبِى فَزَارَةَ الْعَبْسِىِّ عَنْ أَبِى زَيْدٍ مَوْلَى عَمْرِو بْنِ حُرَيْثٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ لَهُ لَيْلَةَ الْجِنِّ: ’عِنْدَكَ طَهُورٌ؟’. قَالَ: ’لاَ، إِلاَّ شَىْءٌ مِنْ نَبِيذٍ فِى إِدَاوَةٍ.’ قَالَ: "تَمْرَةٌ طَيِّبَةٌ، وَمَاءٌ طَهُورٌ." فَتَوَضَّأَ. [هَذَا حَدِيثُ وَكِيعٍ .]

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, Ali b. Muhammed ve Veki' (b. Cerrah), ona babası (Cerrah er-Ruâsî); (T) Bize Muhammed b. Yahya, ona Abdürrezzak, ona Süfyan (es-Sevrî), ona Ebu Fezâra el-Absî, ona da Amr b. Hureys'in azatlı kölesi Ebu Zeyd, Abdullah b. Mesud'un şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) cin gecesinde ona (İbn Mesud'a): 'Yanında temiz su var mı?' diye sordu. Abdullah da 'Hayır, sadece bir kapta biraz nebiz (hurma şırası) var' cevabını verdi. Bunun üzerine Rasulullah( sav): "Hurma temizdir, (ondan çıkan) su da temizdir/temizleyicidir" buyurdu ve o suyla abdest aldı. [Bu, Veki'in rivayet etmiş olduğu bir hadistir.]

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 37, /74

حَدَّثَنَا الْعَبَّاسُ بْنُ الْوَلِيدِ الدِّمَشْقِىُّ حَدَّثَنَا مَرْوَانُ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا ابْنُ لَهِيعَةَ حَدَّثَنَا قَيْسُ بْنُ الْحَجَّاجِ عَنْ حَنَشٍ الصَّنْعَانِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ لاِبْنِ مَسْعُودٍ لَيْلَةَ الْجِنِّ: ’مَعَكَ مَاءٌ؟’ قَالَ: ’لاَ، إِلاَّ نَبِيذًا فِى سَطِيحَةٍ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "تَمْرَةٌ طَيِّبَةٌ، وَمَاءٌ طَهُورٌ؛ صُبَّ عَلَىَّ." قَالَ: ’فَصَبَبْتُ عَلَيْهِ، فَتَوَضَّأَ بِهِ.’

Bize Abbas b. Velid ed-Dımeşkî, ona Mervan b. Muhammed, ona İbn Lehîa, ona Kays b. Haccac, ona da Haneş (b. Abdullah) es-San'ânî, Abdullah b. Abbas'ın şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) cin gecesi İbn Mesud'a 'Yanında su var mı?' diye sordu. O da: "Hayır, Sadece tulum içinde nebiz var' cevabını verdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) : "Hurma temizdir, (ondan çıkan) su da temizdir/temizleyicidir. (Abdest almam için) Hadi dök elime" buyurdu. Abdullah b. Mesud: 'Ben de eline su döktüm ve o nebiz ile abdest aldı.' demiştir.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 37, /74

حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ حَدَّثَنَا مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ حَدَّثَنِى صَفْوَانُ بْنُ سُلَيْمٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ سَلَمَةَ - هُوَ مِنْ آلِ ابْنِ الأَزْرَقِ - أَنَّ الْمُغِيرَةَ بْنَ أَبِى بُرْدَةَ - وَهُوَ مِنْ بَنِى عَبْدِ الدَّارِ - حَدَّثَهُ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا هُرَيْرَةَ يَقُولُ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ: ’يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّا نَرْكَبُ الْبَحْرَ، وَنَحْمِلُ مَعَنَا الْقَلِيلَ مِنَ الْمَاءِ. فَإِنْ تَوَضَّأْنَا بِهِ عَطِشْنَا، أَفَنَتَوَضَّأُ مِنْ مَاءِ الْبَحْرِ؟’ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "هُوَ الطَّهُورُ مَاؤُهُ، الْحِلُّ مَيْتَتُهُ."

Bize Hişam b. Ammar, ona Malik b. Enes, ona Safvan b. Süleym, ona -İbn Ezrak ailesinden olan- Said b. Seleme ona da -Abdü'd-dâr oğullarından olan- Muğira b. Ebu Bürde,Ebu Hüreyre'nin şöyle dediğini nakletmiştir: Bir adam Rasulullah'a (sav) geldi ve: 'Ey Allah'ın Elçisi, biz denizde yolculuk yaparız. Yanımızda az miktarda su taşırız. Eğer bu suyla abdest alırsak susuz kalırız. Denizin suyuyla abdest alabilir miyiz?' diye sordu. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav): "Onun (denizin) suyu temiz/temizleyici, ölüsü de helaldir" buyurdu.

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: هُوَ الطَّهُورُ مَاؤُهُ الْحِلُّ مَيْتَتُهُ

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 38, /74

حَدَّثَنَا سَهْلُ بْنُ أَبِى سَهْلٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ بُكَيْرٍ حَدَّثَنِى اللَّيْثُ بْنُ سَعْدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ رَبِيعَةَ عَنْ بَكْرِ بْنِ سَوَادَةَ عَنْ مُسْلِمِ بْنِ مَخْشِىٍّ عَنِ ابْنِ الْفِرَاسِىِّ قَالَ: كُنْتُ أَصِيدُ، وَكَانَتْ لِى قِرْبَةٌ أَجْعَلُ فِيهَا مَاءً، وَإِنِّى تَوَضَّأْتُ بِمَاءِ الْبَحْرِ، فَذَكَرْتُ ذَلِكَ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ: "هُوَ الطَّهُورُ مَاؤُهُ، الْحِلُّ مَيْتَتُهُ."

Bize Sehl b. Ebu Sehl, ona Yahya b. Bükeyr, ona Leys b. Sa'd, ona Cafer b. Rabîa, ona Bekir b. Sevade, ona da Müslim b. Mahşi, İbn Firasî'nin şöyle dediğini nakletmiştir: Ben avcılık yapıyordum. (Ava çıktığımda) yanımda içine su koyduğum bir kırbam vardı. (Kırbamdaki su bitmesin diye) Deniz suyu ile abdest alırdım. Bu durumu Hz. Peygamber'e (sav) anlattım; şöyle buyurdu: "Denizin suyu temiz (temizleyici), ölüsü ise helaldir."

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: هُوَ الطَّهُورُ مَاؤُهُ الْحِلُّ مَيْتَتُهُ

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 38, /74