حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ غَيْلاَنَ حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ يُونُسَ حَدَّثَنَا عِكْرِمَةُ بْنُ عَمَّارٍ حَدَّثَنِى أَبُو زُمَيْلٍ حَدَّثَنِى ابْنُ عَبَّاسٍ حَدَّثَنِى عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ قَالَ :اسْتَأْذَنْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ثَلاَثًا فَأَذِنَ لِى . قَالَ أَبُو عِيسَى: هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ غَرِيبٌ وَأَبُو زُمَيْلٍ اسْمُهُ سِمَاكٌ الْحَنَفِىُّ . وَإِنَّمَا أَنْكَرَ عُمَرُ عِنْدَنَا عَلَى أَبِى مُوسَى حَيْثُ رَوَى عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ قَالَ :« الاِسْتِئْذَانُ ثَلاَثٌ فَإِنْ أُذِنَ لَكَ وَإِلاَّ فَارْجِعْ » . وَقَدْ كَانَ عُمَرُ اسْتَأْذَنَ عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم ثَلاَثًا فَأَذِنَ لَهُ وَلَمْ يَكُنْ عَلِمَ هَذَا الَّذِى رَوَاهُ أَبُو مُوسَى عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ قَالَ فَإِنْ أُذِنَ لَكَ وَإِلاَّ فَارْجِعْ .

Bize Mahmud b. Gaylan, ona Ömer b. Yunus, ona İkrime b. Ammar, ona Ebu Zümeyl, ona da İbn Abbas Ömer b. Hattab'ın şöyle dediğini rivayet etti: "Hz. Peygamber'in yanına girmek için üç defa izin istedim, bana izin verdi." Ebu İsa şöyle dedi: "Bu hasen-garib bir hadistir. Ebu Sümeyl'in adı Simak el-Hanefî'dir. Bize göre, Hz. Ömer'in Hz. Peygamber'den üç defa izin isteyip yanına girmesine rağmen Ebu Musa'nın rivayet ettiği 'İzin üç defa istenir, verilirse gir, verilmezse de dön' hadisine itiraz etmesinin sebebi, Hz. Ömer'in Ebu Musa'nın Hz. Peygamber'den rivayet ettiği 'İzin verilirse gir, verilmezse dön.' ifadesini bilmemesinden dolayıdır."

Açıklama: Tirmizî, burada metin tenkdinde bulunmaktadır. Maruf olanın Hz. Ömer'in Hz. Peygamber'den rivayet edilen "İzin üç defadır ..." hadisini bilmemesidir. Elbânî de, rivayetin senedinin zayıf, metnin ise münker olduğunu söyler.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İsti'zân ve'l-edeb 3, 5/54

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا عَفَّانُ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ زِيَادٍ حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ حَكِيمٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى طَلْحَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ قَالَ أَبُو طَلْحَةَ كُنَّا قُعُودًا بِالأَفْنِيَةِ نَتَحَدَّثُ فَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَامَ عَلَيْنَا فَقَالَ « مَا لَكُمْ وَلِمَجَالِسِ الصُّعُدَاتِ اجْتَنِبُوا مَجَالِسَ الصُّعُدَاتِ » . فَقُلْنَا إِنَّمَا قَعَدْنَا لِغَيْرِ مَا بَاسٍ قَعَدْنَا نَتَذَاكَرُ وَنَتَحَدَّثُ . قَالَ « إِمَّا لاَ فَأَدُّوا حَقَّهَا غَضُّ الْبَصَرِ وَرَدُّ السَّلاَمِ وَحُسْنُ الْكَلاَمِ » .

Bize Ebu Bekir İbn Ebu Şeybe ona Affan ona Abdülvahid b. Ziyad ona Osman b. Hakim ona İshak b. Abdullah b. Ebu Talha, ona da babası Abdullah, Ebu Talha'ın şöyle dediğini rivayet etti: "Biz evlerin önünde oturmuş konuşuyorduk. Derken Resulullah (sav) çıkageldi, başımızda durdu ve 'Niçin yollarda oturup konuşuyorsunuz? Yollarda oturup konuşmaktan kaçının!' buyurdular. Biz de 'Burada kimseye zarar vermeksizin oturduk. Oturup müzakere ediyor ve konuşuyoruz' dedik. Resulullah (sav) 'Burada oturmayı bırakmayacaksanız o zaman yolda oturmanın hakkını verin! Yolda oturmanın hakkı gözü sakınmak, selamı almak ve güzel söz söylemektir.' buyurdular."

• Müslim Sahîh-i Müslim Selâm 5647, /918

حَدَّثَنَا سُوَيْدُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ مَيْسَرَةَ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ « إِيَّاكُمْ وَالْجُلُوسَ بِالطُّرُقَاتِ » . قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا لَنَا بُدٌّ مِنْ مَجَالِسِنَا نَتَحَدَّثُ فِيهَا . قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « إِذَا أَبَيْتُمْ إِلاَّ الْمَجْلِسَ فَأَعْطُوا الطَّرِيقَ حَقَّهُ » . قَالُوا وَمَا حَقُّهُ قَالَ « غَضُّ الْبَصَرِ وَكَفُّ الأَذَى وَرَدُّ السَّلاَمِ وَالأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْىُ عَنِ الْمُنْكَرِ » .

Bize Suveyd b. Said ona Hafs b. Meysere ona Zeyd b. Eslem ona Atâ b. Yesar, ona da Ebu Said el-Hudri Hz. Peygamber'den (sav) şunu rivayet etti: "Rasulullah, (sav) 'Yollarda oturmaktan sakının!' dedi. Bunun üzerine sahabiler, 'Ey Allah'ın resulü! Bu oturduğumuz yerleri bırakma imkanımız yoktur. Biz buralarda oturup konuşuyoruz' dediler. Bunun üzerine Resulullah (sav) 'Buralarda oturmaktan başka çareniz yoksa o halde yolun hakkını verin!' buyurdu. Sahabiler 'Yolun hakkı nedir?' diye sordular. Resulullah (sav) 'Gözü sakınmak, eziyet etmemek, verilen selamı almak, iyiliği emretmek, kötülükten sakındırmak' buyurdu."

• Müslim Sahîh-i Müslim Selâm 5648, /918

وَحَدَّثَنَاهُ إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَخْبَرَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ ح وَحَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى عُمَرَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ كِلاَهُمَا عَنِ الأَعْمَشِ بِهَذَا الإِسْنَادِ .

Bize bu hadisi (M005697) aynı zamanda İshak b. İbrahim, ona İsa b. Yunus; (T) Bize İbn Ebû Ömer, ona Süfyan, her ikisine de A'meş bu isnadla rivayet etti.

• Müslim Sahîh-i Müslim Selâm 5698, /926

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَعَلِىُّ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالاَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ هَانِئِ بْنِ هَانِئٍ عَنْ عَلِىِّ بْنِ أَبِى طَالِبٍ قَالَ كُنْتُ جَالِسًا عِنْدَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَاسْتَأْذَنَ عَمَّارُ بْنُ يَاسِرٍ فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « ائْذَنُوا لَهُ مَرْحَبًا بِالطَّيِّبِ الْمُطَيَّبِ » .

Bize Osman b. Ebu Şeybe ve Ali b. Muhammed, onlara Vekî', ona Süfyan, ona Ebu İshak, ona da Hâni b. Hâni, Ali b. Ebu Talib'in şöyle dediğini rivayet etti: "Hz. Peygamber'in (sav) yanında oturuyordum. Ammar b. Yasir, huzuruna girmek için izin istedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) 'Ona izin verin. Temiz, tertemiz olan Ammar hoş gelmiş' dedi."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mukaddime 11, /37

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَابْنُ أَبِى عُمَرَ قَالاَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ يَزِيدَ بْنِ خُصَيْفَةَ بِهَذَا الإِسْنَادِ. وَزَادَ ابْنُ أَبِى عُمَرَ فِى حَدِيثِهِ قَالَ أَبُو سَعِيدٍ فَقُمْتُ مَعَهُ فَذَهَبْتُ إِلَى عُمَرَ فَشَهِدْتُ .

Bize Kuteybe b. Said ve İbn Ebu Ömer, onlara Süfyan ona da Yezid b. Husayfe bu hadisi aynı isnad ile rivayet etti. İbn Ebu Ömer kendi rivayetinde şu ifadeyi de ekledi: "Ebu Said şöyle dedi: Ben de Ebu Musa ile beraber kalktım ve Ömer'e giderek şahitlik ettim."

• Müslim Sahîh-i Müslim Âdâb 5627, /914

حَدَّثَنَا نَصْرُ بْنُ عَلِىٍّ الْجَهْضَمِىُّ حَدَّثَنَا بِشْرٌ - يَعْنِى ابْنَ مُفَضَّلٍ - حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ يَزِيدَ عَنْ أَبِى نَضْرَةَ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ أَنَّ أَبَا مُوسَى أَتَى بَابَ عُمَرَ فَاسْتَأْذَنَ فَقَالَ عُمَرُ وَاحِدَةٌ . ثُمَّ اسْتَأْذَنَ الثَّانِيَةَ فَقَالَ عُمَرُ ثِنْتَانِ . ثُمَّ اسْتَأْذَنَ الثَّالِثَةَ فَقَالَ عُمَرُ ثَلاَثٌ . ثُمَّ انْصَرَفَ فَأَتْبَعَهُ فَرَدَّهُ فَقَالَ إِنْ كَانَ هَذَا شَيْئًا حَفِظْتَهُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَهَا وَإِلاَّ فَلأَجْعَلَنَّكَ عِظَةً . قَالَ أَبُو سَعِيدٍ فَأَتَانَا فَقَالَ أَلَمْ تَعْلَمُوا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ « الاِسْتِئْذَانُ ثَلاَثٌ » . قَالَ فَجَعَلُوا يَضْحَكُونَ - قَالَ - فَقُلْتُ أَتَاكُمْ أَخُوكُمُ الْمُسْلِمُ قَدْ أُفْزِعَ تَضْحَكُونَ انْطَلِقْ فَأَنَا شَرِيكُكَ فِى هَذِهِ الْعُقُوبَةِ . فَأَتَاهُ فَقَالَ هَذَا أَبُو سَعِيدٍ .

Bize Nasr b. Ali el-Cehdamî, ona Bişr b. Mufaddal, ona Said b. Yezid, ona da Ebu Nadra Ebu Said'in şöyle dediğini rivayet etti: "Ebu Musa, Hz. Ömer'in kapısına gelerek izin istedi. Ömer 'Bu bir' dedi. Ebu Musa ikinci defa izin istedi. Ömer 'Bu iki' dedi. Ebu Musa üçüncü defa izin istedi. Ömer de 'Bu üç' dedi. Daha sonra Ebu Musa geri dönüp gitti. Bunun üzerine Hz. Ömer arkasından gidip onu geri çevirdi ve 'Şayet bu yaptığın Hz. Peygamber'den ise bunun için şahit getir. Yoksa seni herkese ibret olacak hale getiririm.' dedi. Bunun üzerine Ebu Musa bize geldi ve 'Hz. Peygamber'in 'İzin üç defa istenir.' dediğini bilmiyor musunuz? dedi. Bunun üzerine cemaat gülmeye başladı. Bunun üzerine ben de 'Müslüman kardeşiniz korkmuş bil halde size gelmiş siz ise gülüyor musunuz? Ben sana bu cezada ortak olacağım.' dedim. Ebu Musa, Hz. Ömer'e geldi ve 'İşte Ebu Said.' dedi."

• Müslim Sahîh-i Müslim Âdâb 5629, /914

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى وَابْنُ بَشَّارٍ قَالاَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ أَبِى مَسْلَمَةَ عَنْ أَبِى نَضْرَةَ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ ح وَحَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ خِرَاشٍ حَدَّثَنَا شَبَابَةُ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنِ الْجُرَيْرِىِّ وَسَعِيدِ بْنِ يَزِيدَ كِلاَهُمَا عَنْ أَبِى نَضْرَةَ قَالاَ سَمِعْنَاهُ يُحَدِّثُ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ . بِمَعْنَى حَدِيثِ بِشْرِ بْنِ مُفَضَّلٍ عَنْ أَبِى مَسْلَمَةَ

Bize Muhammed b. Müsenna ve İbn Beşşar, onlara Muhammed b. Cafer, ona Şube, ona Ebu Mesleme, ona Ebu Nadra, ona Ebu Said; (T) Bize Ahmed b. Hasan b. Hirâş, ona Şebâbe, ona Şube, ona el-Cüreyrî ve Said b. Yezid, onlara da Ebu Nadra bu hadisi Ebu Said el-Hudrî rivayet etti. Bu senedlerle gelen rivayet Bişr b. Mufaddal'in Ebu Seleme'den naklettiği rivayetin manasındadır.

• Müslim Sahîh-i Müslim Âdâb 5630, /915

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ ح وَحَدَّثَنَا حُسَيْنُ بْنُ حُرَيْثٍ حَدَّثَنَا النَّضْرُ - يَعْنِى ابْنَ شُمَيْلٍ - قَالاَ جَمِيعًا حَدَّثَنَا ابْنُ جُرَيْجٍ بِهَذَا الإِسْنَادِ نَحْوَهُ وَلَمْ يَذْكُرْ فِى حَدِيثِ النَّضْرِ أَلْهَانِى عَنْهُ الصَّفْقُ بِالأَسْوَاقِ .

Bize Muhammed b. Beşşar, ona Ebu Asım; (T) Bize Hüseyin b. Hurays, ona Nadr b. Şümeyl, onlara İbn Cüreyc bu isnadla hadisin benzerini rivayet etti. Nadr'ın hadisinde "Beni ondan, pazarlarda ticaret alıkoydu." cümlesini zikretmedi.

• Müslim Sahîh-i Müslim Âdâb 5632, /915

وَحَدَّثَنَاهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبَانٍ حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ هَاشِمٍ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ يَحْيَى بِهَذَا الإِسْنَادِ غَيْرَ أَنَّهُ قَالَ فَقَالَ يَا أَبَا الْمُنْذِرِ آنْتَ سَمِعْتَ هَذَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ نَعَمْ فَلاَ تَكُنْ يَا ابْنَ الْخَطَّابِ عَذَابًا عَلَى أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم، وَلَمْ يَذْكُرْ مِنْ قَوْلِ عُمَرَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا بَعْدَهُ .

Bize bu hadisi (M005633) aynı zamanda Abdullah b. Ömer b. Muhammed b. Eban, ona Ali b. Haşim, ona Talha b. Yahya (M005633 numaralı) hadisin senediyle rivayet etti. Ancak bu senedle gelen rivayette şunlar yer almaktadır: "Ömer, 'Ey Ebu Münzir! Sen bunu Hz. Peygamber'den mi duydun?' diye sordu. O da 'Evet. Ey Hattaboğlu, Hz. Peygamber'in ashabına zorluk çıkarma.' dedi." Fakat ravi Talha b. Yahya, Ömer'in 'sübhanallah' demesini ve sonrasını zikretmedi.

• Müslim Sahîh-i Müslim Âdâb 5634, /915