حَدَّثَنَا أَبُو سَعِيدٍ الأَشَجُّ حَدَّثَنَا عُقْبَةُ بْنُ خَالِدٍ عَنِ ابْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ قَالَ: "كَانَ أَذَانُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم شَفْعًا شَفْعًا، فِى الأَذَانِ، وَالإِقَامَةِ." [قَالَ أَبُو عِيسَى: حَدِيثُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ، رَوَاهُ وَكِيعٌ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى قَالَ: حَدَّثَنَا أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه وسلم -أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ زَيْدٍ رَأَى الأَذَانَ فِى الْمَنَامِ-. وَقَالَ شُعْبَةُ عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى -أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ زَيْدٍ رَأَى الأَذَانَ فِى الْمَنَامِ-. وَهَذَا أَصَحُّ مِنْ حَدِيثِ ابْنِ أَبِى لَيْلَى. وَعَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ أَبِى لَيْلَى، لَمْ يَسْمَعْ مِنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ. وَقَالَ بَعْضُ أَهْلِ الْعِلْمِ: الأَذَانُ، مَثْنَى مَثْنَى؛ وَالإِقَامَةُ، مَثْنَى مَثْنَى. وَبِهِ يَقُولُ سُفْيَانُ الثَّوْرِىُّ، وَابْنُ الْمُبَارَكِ، وَأَهْلُ الْكُوفَةِ. قَالَ أَبُو عِيسَى: ابْنُ أَبِى لَيْلَى، هُوَ -مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى- كَانَ قَاضِىَ الْكُوفَةِ. وَلَمْ يَسْمَعْ مِنْ أَبِيهِ شَيْئًا، إِلاَّ أَنَّهُ يَرْوِى عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِيهِ.]

Bize Ebu Said el-Eşec, ona Ukbe b. Halid, ona İbn Ebu Leyla, ona Amr b. Mürre, ona da Abdurrahman b. Ebu Leyla, Abdullah b. Zeyd'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah'ın (sav) ezandaki tatbikatı, ezanda da kamette de (lafızları) ikişer ikişer (okumaktı)." [Ebu İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: Abdullah b. Zeyd'in bu hadisi, (Bize) Vekî', ona A'meş, ona Amr b. Mürre, ona da Abdurrahman b. Ebu Leyla, 'Muhammed'in (sav) ashabı, bizlere, -Abdullah b. Zeyd'in, ezanı rüyada (şöyle şöyle) gördüğünü- anlattılar' diyerek rivayet etmiştir. (Yine bu hadisi bize) Şu'be, ona Amr b. Mürre, ona da Abdurrahman b. Ebu Leyla: 'Abdullah b. Zeyd, ezanı, rüyada görmüştür' diye nakletmiştir. Bu rivayet, İbn Ebû Leyla'nın hadisinden daha sahihtir. Abdurrahman b. Ebu Leyla, Abdullah b. Zeyd'den hadis işitmemiştir. Bazı âlimler, ezanın da kametin de ikişer kez okunacağı söylemiştir. Şâfi'î, Sevrî, İbn Mübârek ve Kûfeli âlimler bunu benimsemiştir. Ebu İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: İbn Ebu Leyla -Muhammed b. Abdurrahman b. Ebu Leyla-, Kûfe kadısı idi. O, babasından hadis işitmemiştir. O, ancak bir başka kişi aracılığıyla babasından rivayette bulunmuştur.]

Açıklama: ''أَذَانُ رَسُولِ اللَّهِ'' ifadesi, kasten, ''Rasulullah (sav)'ın (tatbikatı)'' olarak tercümeye yansıtılmıştır. Rivayet munkatıdır. Abdurrahman b. Ebu Leyla ile Abdullah b. Zeyd arasında inkıta' vardır.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Salât 28, 1/370

حَدَّثَنَا أَبُو سَلَمَةَ يَحْيَى بْنُ خَلَفٍ الْبَصْرِىُّ حَدَّثَنَا الْمُعْتَمِرُ بْنُ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حَنَشٍ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "مَنْ جَمَعَ بَيْنَ الصَّلاَتَيْنِ مِنْ غَيْرِ عُذْرٍ، فَقَدْ أَتَى بَابًا مِنْ أَبْوَابِ الْكَبَائِرِ." [قَالَ أَبُو عِيسَى: وَحَنَشٌ هَذَا، هُوَ -أَبُو عَلِىٍّ الرَّحَبِىُّ- وَهُوَ حُسَيْنُ بْنُ قَيْسٍ. وَهُوَ ضَعِيفٌ عِنْدَ أَهْلِ الْحَدِيثِ؛ ضَعَّفَهُ أَحْمَدُ وَغَيْرُهُ. وَالْعَمَلُ عَلَى هَذَا عِنْدَ أَهْلِ الْعِلْمِ، أَنْ لاَ يَجْمَعَ بَيْنَ الصَّلاَتَيْنِ إِلاَّ فِى السَّفَرِ أَوْ بِعَرَفَةَ. وَرَخَّصَ بَعْضُ أَهْلِ الْعِلْمِ مِنَ التَّابِعِينَ، فِى الْجَمْعِ بَيْنَ الصَّلاَتَيْنِ لِلْمَرِيضِ. وَبِهِ يَقُولُ أَحْمَدُ، وَإِسْحَاقُ. وَقَالَ بَعْضُ أَهْلِ الْعِلْمِ يَجْمَعُ بَيْنَ الصَّلاَتَيْنِ فِى الْمَطَرِ. وَبِهِ يَقُولُ الشَّافِعِىُّ، وَأَحْمَدُ، وَإِسْحَاقُ. وَلَمْ يَرَ الشَّافِعِىُّ لِلْمَرِيضِ، أَنْ يَجْمَعَ بَيْنَ الصَّلاَتَيْنِ.]

Bize Ebu Seleme Yahya b. Halef el-Basrî, ona Mu'temir b. Süleyman, ona babası (Süleyman), ona Haneş, ona İkrime, ona da İbn Abbas, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Herhangi bir özür olmaksızın iki namazı cem eden kimse, büyük günah kapılarından birine girmiş olur." [Ebu İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: Senetteki Haneş -Ebu Ali er-Rahabî-, Hüseyin b. Kaystır. Hadis âlimleri nezdinde zayıftır; Ahmed ve başkaları onu zayıf saymışlardır. Âlimlerin ameli (verdikleri hüküm ve uygulaması) bu yöndedir; namazlar sadece yolculukta ve Arafat'ta cem edilebileceği şeklindedir. Tabiînden bazı âlimler hastanın da namazlarını cem etmesine ruhsat tanımışlardır. Ahmed ve İshak bu görüştedir. İlim ehlinden bazı kimseler de yağmur (yağması) sebebiyle namazların cem edilebileceğini söylemiştir. Şâfi'î, Ahmed (b. Hanbel) ve İshak bu görüştedir. Şâfi'î, hastanın namazları cem etmesi görüşünü benimsememiştir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Salât 24, 1/356