حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ حَدَّثَنَا مَعْمَرٌ عَنْ هَمَّامِ بْنِ مُنَبِّهٍ قَالَ هَذَا مَا حَدَّثَنَا أَبُو هُرَيْرَةَ عَنْ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَذَكَرَ أَحَادِيثَ مِنْهَا وَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "لاَ تَصُمِ الْمَرْأَةُ وَبَعْلُهَا شَاهِدٌ إِلاَّ بِإِذْنِهِ وَلاَ تَأْذَنْ فِى بَيْتِهِ وَهُوَ شَاهِدٌ إِلاَّ بِإِذْنِهِ وَمَا أَنْفَقَتْ مِنْ كَسْبِهِ مِنْ غَيْرِ أَمْرِهِ فَإِنَّ نِصْفَ أَجْرِهِ لَهُ."

Bize Muhammed b. Râfi', ona Abdürrezzak, ona Ma'mer, ona Hemmâm b. Münebbih, ona da Ebu Hüreyre, Rasulullah Muhammed'den (sav) rivayette bulundu ve bazı hadisler nakletti. Onlardan birine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Kadın kocası yanında iken onun izni (rızası) olmaksızın (nafile) oruç tutmasın! Kocası yanında (mukim) iken onun izni (rızası) dışında evine (kimsenin girmesine) izin vermesin! Kocasının izni (rızası) olmaksızın onun kazancından ne infak ederse, sevabının yarısı onun (kocasının) olur."

Açıklama: Hadiste “izin” diye belirtilen ifadenin “eşin rızası” şeklinde değerlendirilmesi daha uygundur. Hadisin son kısmındaki “izni (rızası) olmaksızın onun kazancından infak ederse” ifadesini kadının infâk ettiklerinin yarı ecri kocaya verilir anlamındadır. Yoksa zaten kadının kocasının malından onun rızası olmadan infakta bulunması kadın için ecir sağlamaz.

• Müslim Sahîh-i Müslim Zekât 2370, /397

وَقَالَ يَحْيَى حَدَّثَنَا سُفْيَانُ حَدَّثَنِى مَنْصُورٌ وَقَالَ زَائِدَةُ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ طَلْحَةَ حَدَّثَنَا أَنَسٌ . وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُقَاتِلٍ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ عَنْ هَمَّامِ بْنِ مُنَبِّهٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنه - عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ " إِنِّى لأَنْقَلِبُ إِلَى أَهْلِى ، فَأَجِدُ التَّمْرَةَ سَاقِطَةً عَلَى فِرَاشِى فَأَرْفَعُهَا لآكُلَهَا ، ثُمَّ أَخْشَى أَنْ تَكُونَ صَدَقَةً فَأُلْفِيَهَا " .

Bize Yahya, ona Süfyân, ona Mansûr; (T) Bize Zâide, ona Mansûr, onlara Talha, ona da Enes; (T) Bize Muhammed b. Mukâtîl, ona Abdullah, ona Ma'mer, ona Hemmâm b. Münebbih, ona da Ebu Hureyre (ra), Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Bazen aileme döndüğümde yatağımın üzerine düşmüş bir hurma buluyorum. Ancak yemek için aldığımda zekat (malı) olmasından endişe edip onu atıveriyorum."

Açıklama: Rivayet muallaktır; Buhari ile Yahya b. Said el-Kattân arasında inkıta vardır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Lukata 6, 1/673

أَخْبَرَنِى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْهَيْثَمِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِىٍّ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ بُرَيْدِ بْنِ أَبِى بُرْدَةَ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أَبِى مُوسَى قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " الْمُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِ كَالْبُنْيَانِ يَشُدُّ بَعْضُهُ بَعْضًا" . وَقَالَ " الْخَازِنُ الأَمِينُ الَّذِى يُعْطِى مَا أُمِرَ بِهِ طَيِّبًا بِهَا نَفْسُهُ أَحَدُ الْمُتَصَدِّقَيْنِ " .

Bana Abdullah b. Heysem b. Osman (el-Abdî), ona Abdurrahman b. Mehdî (el-Anberî), ona Süfyan (es-Sevrî), ona Büreyd (b. Abdullah) b. Ebu Bürde, ona dedesi (Ebu Bürde b. Ebu Musa el-Eş'arî), ona da Ebu Musa'nın (Eş'arî) rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Mü'minin mü'minle olan ilişkisi, kenetlenip birbirlerine destek olan bina gibidir" Ayrıca şöyle buyurmuştur: "Kendisine emredileni gönül hoşluğu içerisinde veren görevli, sadaka veren iki kişiden biri sayılır."

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: الْمُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِ كَالْبُنْيَانِ يَشُدُّ بَعْضُهُ بَعْضًا

• Nesâî Sünen-i Nesâî Zekât 67, /2253

حدثنا إسحاق بن يزيد، أخبرنا شعيب بن إسحاق، قال الأوزاعي، أخبرني يحيى بن أبي كثير، أن عمرو بن يحيى بن عمارة أخبره، عن أبيه يحيى بن عمارة بن أبي الحسن: أنه سمع أبا سعيد رضي الله عنه، يقول: قال النبي صلى الله عليه وسلم: «ليس فيما دون خمس أواق صدقة، وليس فيما دون خمس ذود صدقة، وليس فيما دون خمس أوسق صدقة»

Bize İshak b. Yezîd, ona Şuayb b. İshak, ona el-Evzâî, ona Yahya b. Ebu Kesir, ona Amr b. Yahya b. Umâre, ona babası Yahya b. Umâre b. Ebu Hasan, ona da Ebu Saîd'in (ra) rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurdu: "Beş okkadan az gümüş için zekât yoktur. En aşağı üçer yaşında beş deveden aşağısının da zekatı yoktur. Beş veskten az toprak ürünü için de zekât yoktur."

Açıklama: Beş okkadan yani 200 dirhemden (595 gr.) daha az gümüşte zekât yükümlülüğü yoktur. Beş devenin altında da zekât olmayacağı kaidesi de develer için nisab miktarıdır. Hadiste geçen vesk, 165 litrelik bir hacim ölçüsü birimi olup yaklaşık 132 kg. buğdaya tekabül etmektedir. Bu durumda toprak ürünlerinin nisabı, ağırlık ölçüsüne göre 660 kg.’dır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Zekât 4, 1/466

حَدَّثَنِى هَارُونُ بْنُ سَعِيدٍ الأَيْلِىُّ حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ أَخْبَرَنِى عَمْرٌو أَنَّ أَبَا يُونُسَ مَوْلَى أَبِى هُرَيْرَةَ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ قَالَ "إِنِّى لأَنْقَلِبُ إِلَى أَهْلِى فَأَجِدُ التَّمْرَةَ سَاقِطَةً عَلَى فِرَاشِى ثُمَّ أَرْفَعُهَا لآكُلَهَا ثُمَّ أَخْشَى أَنْ تَكُونَ صَدَقَةً فَأُلْقِيهَا."

Bana Harun b. Said el-Eylî, ona (Abdullah) b. Vehb, ona Amr (b. Haris), ona Süleym b. Cübeyr, ona da Ebu Hureyre (Aburrahman b. Sahr), Rasulullah'tan (sav) rivayet etmiştir: "Bazen aileme döndüğümde yatağımın üzerine düşmüş bir hurma bulurum ve onu alırım. Fakat sadaka malı olduğundan endişe ederek onu atarım."

• Müslim Sahîh-i Müslim Zekât 2476, /416

وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ بْنُ هَمَّامٍ حَدَّثَنَا مَعْمَرٌ عَنْ هَمَّامِ بْنِ مُنَبِّهٍ قَالَ هَذَا مَا حَدَّثَنَا أَبُو هُرَيْرَةَ عَنْ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَذَكَرَ أَحَادِيثَ مِنْهَا وَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "وَاللَّهِ إِنِّى لأَنْقَلِبُ إِلَى أَهْلِى فَأَجِدُ التَّمْرَةَ سَاقِطَةً عَلَى فِرَاشِى - أَوْ فِى بَيْتِى - فَأَرْفَعُهَا لآكُلَهَا ثُمَّ أَخْشَى أَنْ تَكُونَ صَدَقَةً - أَوْ مِنَ الصَّدَقَةِ - فَأُلْقِيهَا."

Bize Muhammed b. Râfi', ona Abdürrezzak b. Hemmam, ona Mamer (b. Raşid), ona Hemmâm b. Münebbih, ona da Ebu Hureyre (Abdurrahman b. Sahr) Rasulullah'tan (sav) rivayet etmiştir: "Allah'a yemin olsun ki bazen aileme döndüğümde yatağımın üzerinde veya evimde düşmüş bir hurma buluyorum. Yemek için elime alıyorum. Ancak sadaka malı olması endişesiyle onu atıyorum."

• Müslim Sahîh-i Müslim Zekât 2477, /416

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ الصَّبَّاحِ حَدَّثَنَا شَبَابَةُ عَنْ وَرْقَاءَ عَنْ أَبِى الزِّنَادِ عَنِ الأَعْرَجِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ بَعَثَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ عَلَى الصَّدَقَةِ فَمَنَعَ ابْنُ جَمِيلٍ وَخَالِدُ بْنُ الْوَلِيدِ وَالْعَبَّاسُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "مَا يَنْقِمُ ابْنُ جَمِيلٍ إِلاَّ أَنْ كَانَ فَقِيرًا فَأَغْنَاهُ اللَّهُ وَأَمَّا خَالِدُ بْنُ الْوَلِيدِ فَإِنَّكُمْ تَظْلِمُونَ خَالِدًا فَقَدِ احْتَبَسَ أَدْرَاعَهُ وَأَعْتُدَهُ فِى سَبِيلِ اللَّهِ وَأَمَّا الْعَبَّاسُ عَمُّ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَهِىَ عَلَىَّ وَمِثْلُهَا." ثُمَّ قَالَ "أَمَا شَعَرْتَ أَنَّ عَمَّ الرَّجُلِ صِنْوُ الأَبِ. أَوْ صِنْوُ أَبِيهِ."

Açıklama: Hadiste İbn Cemîl, Efendimiz (sav) tarafından yerilmiştir. Hadisin metninde dikkat çekilen "صنو الأب" ile "صنو أبيه" şeklindeki farklılık aynı anlama geldiği için tercümeye yansıtılmamıştır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Zekât 22, /380

عبد الرزاق عن ابن جريج قال : أخبرني عمرو بن دينار عن جبير بن محمد أن النبي صلى الله عليه وسلم لم يكن يقيل عنده مالا ولا يبيته ، قال : وقال عمرو بن دينار ، قال عمر بن الخطاب : إذا أعطيتم فأغنوا .

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Zekât 7286, 4/150

أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَافِظُ وَأَبُو زَكَرِيَّا بْنُ أَبِى إِسْحَاقَ قَالاَ أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ : مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ حَدَّثَنَا حُسَيْنُ بْنُ حَسَنِ بْنِ مُهَاجِرٍ حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ سَعِيدٍ الأَيْلِىُّ حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ حَدَّثَنِى عَمْرُو بْنُ الْحَارِثِ أَنَّ أَبَا يُونُسَ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- أَنَّهُ قَالَ :" إِنِّى لأَنْقَلِبُ إِلَى أَهْلِى فَأَجِدُ التَّمْرَةَ سَاقِطَةً عَلَى فِرَاشِى ثُمَّ أَرْفَعُهَا لآكُلَهَا ثُمَّ أَخْشَى أَنْ تَكُونَ صَدَقَةً فَأُلْقِيَهَا ". رَوَاهُ مُسْلِمٌ فِى الصَّحِيحِ عَنْ هَارُونَ بْنِ سَعِيدٍ الأَيْلِىِّ.

• Beyhakî Sünen-i Kebir Sadakât 13362, 13/439

وأخبرنا أبو علي الروذباري قال : أخبرنا أبو بكر بن داسة قال : حدثنا أبو داود قال : حدثنا مسلم بن إبراهيم قال : حدثنا أبان ، وهمام ، وشعبة ، قالوا : حدثنا قتادة ، عن سعيد بن المسيب ، عن ابن عباس ، عن النبي صلى الله عليه وسلم قال : « العائد في هبته كالعائد في قيئه » . قال همام : قال قتادة : ولا نعلم القيء إلا حراما . رواه البخاري في الصحيح عن مسلم بن إبراهيم ، عن شعبة . وأخرجه مسلم بن الحجاج من وجه آخر ، عن شعبة . وأخرجا حديث ابن طاوس ، عن أبيه . قال أحمد : وقوله : « لا يحل » ، يقطع بتحريم الرجوع فيها على غير من استثناه ، ومن كان في معناه ، ويمنع من حمله على الكراهية . وكذلك قوله في الصدقات : « لا تحل الصدقة لذي مرة سوي » . يقطع بتحريمها عليه بالمعنى الذي لو كان بخلافه كانت تحل له ، فيشبه من يسوي الأخبار على مذهبه هذا أنه في حمله على الكراهية تصحيح مذهبه بمذهبه من غير حجة

• Beyhakî Ma'rifetü's-sünen ve'l-âsâr Ahyâu'l Emvât 3806, 5/17