حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ وَمُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالاَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ ح وَحَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ - وَهَذَا لَفْظُ حَفْصٍ - عَنْ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ "أَتَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم سُبَاطَةَ قَوْمٍ فَبَالَ قَائِمًا ثُمَّ دَعَا بِمَاءٍ فَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ قَالَ مُسَدَّدٌ قَالَ فَذَهَبْتُ أَتَبَاعَدُ فَدَعَانِى حَتَّى كُنْتُ عِنْدَ عَقِبِهِ.]

Bize Hafs b. Ömer ve Müslim b. İbrahim, onlara Şube (T) Bize Müsedded, ona Ebu Avane -hadisin lafzı Hafs'a aittir- Şube ve Ebu Avane'ye Süleyman, ona Ebu Vâil, ona da Huzeyfe şöyle demiştir: "Hz. Peygamber (sav) bir kavmin çöplüğüne geldi, ayakta durarak küçük abdest bozdu ve su istedi. Bu suyla mestlerinin üzerine mesh yaptı." [Ebû Davud şöyle dedi: Müsedded'in bildirdiğine göre Huzeyfe şöyle demiştir: Hz. Peygamberin (sav) abdest bozarken yalnız kalmak isteyeceğini düşünerek oradan uzaklaşmak istedim. Rasulullah (sav) beni çağırdı. Ben de hemen arkasında durdum.]

Açıklama: Huzeyfe'den (ra) rivayet edilen bu hadisin arka planı ile ilgili Ebu Hüreyre'nin (ra) naklettiği, "Hz. Peygamber (sav), dizinin iç tarafındaki bir yara nedeniyle ayakta bevletmiştir." (Bkz. Hâkim en-Neysaburi, el-Müstedrek, I, 290) hadisi önemlidir. Diğer taraftan Şâfiî de ayakta bevletmenin istisnai bir durum olduğu görüşünü kabul etmiş olmalı ki, Araplar bel ağrısından kurtulmak için ayakta bevletmekten şifa umardı, görüşünü dile getirmiştir. Bu tespiti yorumlayan Zerkeşî'ye göre Şâfiî'nin kanaati rivayetler arasında cem' fikrini desteklemektedir. Dolayısıyla Hz. Peygamber'in ayakta bevletme fiili söz konusu rahatsızlıklardan birine hamledilmelidir. (Bkz. Zerkeşi, Hz. Aişe'nin Sahabe'ye Yönelttiği Eleştiriler, s. 54.)

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 12, /15

حَدَّثَنَا آدَمُ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ: "أَتَى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم سُبَاطَةَ قَوْمٍ، فَبَالَ قَائِمًا. ثُمَّ دَعَا بِمَاءٍ، فَجِئْتُهُ بِمَاءٍ؛ فَتَوَضَّأَ ."

Bize Adem, ona Şu'be, ona A'meş, ona Ebu Vâil, Huzeyfe'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Peygamber (sav) bir mahallenin çöplüğüne gitti ve (orada) ayakta durarak küçük abdestini bozdu. Sonra su istedi. Ben de O'na (sav) su götürdüm; onun­la abdest aldı."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Vudû 60, 1/241

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى التَّمِيمِىُّ أَخْبَرَنَا أَبُو خَيْثَمَةَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ: "كُنْتُ مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم، فَانْتَهَى إِلَى سُبَاطَةِ قَوْمٍ، فَبَالَ. قَائِمًا فَتَنَحَّيْتُ فَقَالَ : ’ادْنُهْ’. فَدَنَوْتُ، حَتَّى قُمْتُ عِنْدَ عَقِبَيْهِ. فَتَوَضَّأَ، فَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ."

Bize Yahya b. Yahya et-Teymî, ona Ebu Hayseme, ona A'meş, ona Şakîk, ona da Huzeyfe şöyle rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber (sav) ile birlikteydim. Bir mahallenin çöplüğüne doğru çekildi ve (orada) ayakta durarak küçük abdestini bozdu. Ben biraz kenara çekilmiştim. Bana 'yaklaş' dedi. O'na yaklaştım ve hemen arkasında ayakta durdum. Sonra abdest aldı ve mestlerinin üzerine mesh etti."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 624, /128

وَحَدَّثَنَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ قَالَ سَمِعْتُ يَحْيَى بْنَ سَعِيدٍ بِهَذَا الإِسْنَادِ، وَقَالَ: "فَغَسَلَ وَجْهَهُ وَيَدَيْهِ، وَمَسَحَ بِرَأْسِهِ، ثُمَّ مَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ."

Bize Muhammed b. Müsenna, ona Abdülvehhab, ona da Yahya b. Said hadisi bu isnatla rivayet etmiş ve şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) yüzünü ve kollarını yıkadı, başını mesh etti, sonra da mestleri üzerine mesh etti."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 627, /129

حَدَّثَنَا أُمَيَّةُ بْنُ بِسْطَامَ وَمُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الأَعْلَى قَالاَ حَدَّثَنَا الْمُعْتَمِرُ عَنْ أَبِيهِ قَالَ حَدَّثَنِى بَكْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ ابْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِيهِ : "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم مَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ، وَمُقَدَّمِ رَأْسِهِ، وَعَلَى عِمَامَتِهِ."

Bize Ümeyye b. Bistam ve Muhammed b. Abdüla'lâ, o ikisine Mu'temir, ona babası (Süleyman b. Tarhân et-Teymî), ona Bekir b. Abdullah, ona İbn Muğire, ona da babası (Mugîre b. Şu'be) şöyle rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber (sav) mestlerinin üzerine, başının ön tarafına (alnına, perçemine) ve sarığının üzerine mesh etmiştir."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 634, /130

وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الأَعْلَى حَدَّثَنَا الْمُعْتَمِرُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَكْرٍ عَنِ الْحَسَنِ عَنِ ابْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِمِثْلِهِ.

Bize Muhammed b. Abdüla'la, ona Mu'temir, ona babası (Süleyman b. Tarhân et-Teymî), ona Bekir, ona Hasan, ona İbn Muğîre, ona da babası (Muğîre b. Şu'be) Hz. Peygamber'den (sav) bu hadisin benzerini nakletmiştir.

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 635, /130

وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ وَمُحَمَّدُ بْنُ حَاتِمٍ جَمِيعًا عَنْ يَحْيَى الْقَطَّانِ قَالَ ابْنُ حَاتِمٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ عَنِ التَّيْمِىِّ عَنْ بَكْرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْحَسَنِ عَنِ ابْنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ عَنْ أَبِيهِ:- قَالَ بَكْرٌ وَقَدْ سَمِعْتُ مِنِ ابْنِ الْمُغِيرَةِ - "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ فَمَسَحَ بِنَاصِيَتِهِ وَعَلَى الْعِمَامَةِ وَعَلَى الْخُفَّيْنِ."

Bize Muhammed b. Beşşâr ve Muhammed b. Hatim, onlara Yahya (b. Said) el-Kattan, ona İbn Hatim, ona Yahya b. Said, ona (Süleyman) et-Teymî, ona Bekir b. Abdullah, ona Hasan, ona İbn Muğire b. Şube, ona da babası (Muğire b. Şube) şöyle rivayet etmiştir: -(Bir başka senedde) Bekir hadisi (Hasan'dan değil, direk olarak) İbn Muğîre'den işittiğini söylemiştir- "Hz. Peygamber (sav) abdest aldı; perçemine, sarığının ve mestlerinin üzerine mesh etti."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 636, /130

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُعَاذٍ حَدَّثَنَا أَبِى؛ (ح) وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى وَابْنُ بَشَّارٍ قَالاَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ؛ قَالاَ جَمِيعًا حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ جَامِعِ بْنِ شَدَّادٍ قَالَ: سَمِعْتُ حُمْرَانَ بْنَ أَبَانَ يُحَدِّثُ أَبَا بُرْدَةَ فِى هَذَا الْمَسْجِدِ، فِى إِمَارَةِ بِشْرٍ، أَنَّ عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "مَنْ أَتَمَّ الْوُضُوءَ كَمَا أَمَرَهُ اللَّهُ تَعَالَى فَالصَّلوَاتُ الْمَكْتُوبَاتُ كَفَّارَاتٌ لِمَا بَيْنَهُنَّ." [هَذَا حَدِيثُ ابْنِ مُعَاذٍ، وَلَيْسَ فِى حَدِيثِ غُنْدَرٍ ’فِى إِمَارَةِ بِشْرٍ’، وَلاَ ذِكْرُ ’الْمَكْتُوبَاتِ’.]

Bize Ubeydullah b. Muaz, ona babası (Muâz b. Muaz); (T) Bize Muhammed b. el-Müsenna ve İbn Beşşâr, onlara Muhammed b. Cafer, (Yurakıdaki senedin ravisi Muâz b. Muâz ile beraber) ikisine Şu'be, ona Cami b. Şeddad şöyle rivayet etmiştir: Bişr'in emir olduğu zamanlarda Humran b. Eban'ı, Ebu Burde'ye bu mescitte hadis naklederken işittim. Osman b. Affân'dan Rasulullah'ın (sav) şu hadisini naklediyordu: "Her kim Allah'ın emrettiği gibi abdestini (güzelce) tam alırsa, farz namazların arasındaki günahlara kefaret olur." [Bu, İbn Muaz'ın hadisidir. Gunder'in rivayetinde 'Bişr'in emir olduğu zamanlar' ve 'farz' ifadeleri bulunmamaktadır.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 547, /117

وَحَدَّثَنِى أَبُو الطَّاهِرِ وَيُونُسُ بْنُ عَبْدِ الأَعْلَى قَالاَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ وَهْبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ أَنَّ الْحُكَيْمَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ الْقُرَشِىَّ حَدَّثَهُ أَنَّ نَافِعَ بْنَ جُبَيْرٍ وَعَبْدَ اللَّهِ بْنَ أَبِى سَلَمَةَ حَدَّثَاهُ أَنَّ مُعَاذَ بْنَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ حَدَّثَهُمَا عَنْ حُمْرَانَ مَوْلَى عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "مَنْ تَوَضَّأَ لِلصَّلاَةِ فَأَسْبَغَ الْوُضُوءَ، ثُمَّ مَشَى إِلَى الصَّلاَةِ الْمَكْتُوبَةِ، فَصَلاَّهَا مَعَ النَّاسِ، أَوْ مَعَ الْجَمَاعَةِ، أَوْ فِى الْمَسْجِدِ، غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ."

وَحَدَّثَنِى أَبُو الطَّاهِرِ وَيُونُسُ بْنُ عَبْدِ الأَعْلَى قَالاَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ وَهْبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ أَنَّ الْحُكَيْمَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ الْقُرَشِىَّ حَدَّثَهُ أَنَّ نَافِعَ بْنَ جُبَيْرٍ وَعَبْدَ اللَّهِ بْنَ أَبِى سَلَمَةَ حَدَّثَاهُ أَنَّ مُعَاذَ بْنَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ حَدَّثَهُمَا عَنْ حُمْرَانَ مَوْلَى عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "مَنْ تَوَضَّأَ لِلصَّلاَةِ فَأَسْبَغَ الْوُضُوءَ، ثُمَّ مَشَى إِلَى الصَّلاَةِ الْمَكْتُوبَةِ، فَصَلاَّهَا مَعَ النَّاسِ، أَوْ مَعَ الْجَمَاعَةِ، أَوْ فِى الْمَسْجِدِ، غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 549, /117

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى أَخْبَرَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِى وَائِلٍ قَالَ: كَانَ أَبُو مُوسَى يُشَدِّدُ فِى الْبَوْلِ، وَيَبُولُ فِى قَارُورَةٍ، وَيَقُولُ: ’إِنَّ بَنِى إِسْرَائِيلَ كَانَ إِذَا أَصَابَ جِلْدَ أَحَدِهِمْ بَوْلٌ، قَرَضَهُ بِالْمَقَارِيضِ.’ فَقَالَ حُذَيْفَةُ: ’لَوَدِدْتُ أَنَّ صَاحِبَكُمْ لاَ يُشَدِّدُ هَذَا التَّشْدِيدَ. فَلَقَدْ رَأَيْتُنِى أَنَا وَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نَتَمَاشَى، فَأَتَى سُبَاطَةً خَلْفَ حَائِطٍ، فَقَامَ كَمَا يَقُومُ أَحَدُكُمْ، فَبَالَ. فَانْتَبَذْتُ مِنْهُ. فَأَشَارَ إِلَىَّ، فَجِئْتُ، فَقُمْتُ عِنْدَ عَقِبِهِ، حَتَّى فَرَغَ.’

Bize Yahya b. Yahya, ona Cerir, ona da Mansur, Ebu Vâil'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: Ebu Musa idrar konusunda çok titizdi; küçük abdestini bir şişeye yapardı. Şöyle derdi: 'Beni İsrail'den birinin cildine idrar bulaşırsa orayı makasla keserdi'. (Bunu duyan) Huzeyfe şunları söyledi: 'Arkadaşınızın bu dere­ce titiz davranmamasını umardım. Zira (bir keresinde) Rasulullah (sav) ile birlikte yürüdüğümüzü hatırlarım. Hz. Peygamber bir duvarın arkasında bulunan bir çöplüğe yöneldi, sizden birinin yaptığı gibi ayakta durarak küçük abdestini yaptı. Ben biraz kenara çekilmiştim. Fakat (yanına yaklaşmam için) bana işaret etti. Ben­ de yanına gelerek, ihtiyacını giderinceye kadar, hemen arkasında durdum (onu gölgeledim).'

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 625, /128