فَصَدَّقَتْ يَعْنِى عَائِشَةَ أَبَا هُرَيْرَةَ وَقَالَتْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُهُ. فَقَالَ ابْنُ عُمَرَ رضى الله عنهما لَقَدْ فَرَّطْنَا فِى قَرَارِيطَ كَثِيرَةٍ. [فَرَّطْتُ، ضَيَّعْتُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ.]

Hz. Âişe, Ebu Hureyre'yi tasdik etti ve 'Rasulullah'ı (sav) böyle söylerken duydum' dedi. İbn Ömer (r. anhumâ) da 'Biz pek çok kırat sevabı kaçırmışız' dedi. [(Buhari) hadiste geçen (فَرَّطْتُ) fiilinin 'Allah'ın emrini zayi ettim, o konuda ihmalkar davrandım' anlamına geldiğini belirtmiştir.]

Açıklama: Söz konusu rivayet için bkz. B001323 numaralı hadis.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 57, 1/447

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الْوَهَّابِ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أُمِّ عَطِيَّةَ رضى الله عنها قَالَتْ: "أَخَذَ عَلَيْنَا النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عِنْدَ الْبَيْعَةِ أَنْ لاَ نَنُوحَ. فَمَا وَفَتْ مِنَّا امْرَأَةٌ غَيْرَ خَمْسِ نِسْوَةٍ؛ أُمِّ سُلَيْمٍ وَأُمِّ الْعَلاَءِ وَابْنَةِ أَبِى سَبْرَةَ امْرَأَةِ مُعَاذٍ وَامْرَأَتَيْنِ أَوِ ابْنَةِ أَبِى سَبْرَةَ وَامْرَأَةِ مُعَاذٍ وَامْرَأَةٍ أُخْرَى."

Bize Abdullah b. Abdülvehhab, ona Hammâd b. Zeyd, ona Eyyüb, ona Muhammed, ona da Ümmü Atiyye şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) bizden biat alırken, ölünün arkasından feryat figan edip ağıt yakmayacağımıza dair de söz almıştı. Fakat beş kadın hariç içimizden hiç biri bu sözüne sadık kalamadı. Bunlar; Ümmü Süleym, Ümmü Alâ, Muaz'ın karısı Binti Ebu Sebra veya Binti Ebu Sebra ile Muaz'ın karısı ve diğer başka bir kadındı."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 45, 1/444

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ حَدَّثَنَا الزُّهْرِىُّ عَنْ سَالِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَامِرِ بْنِ رَبِيعَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِذَا رَأَيْتُمُ الْجَنَازَةَ فَقُومُوا حَتَّى تُخَلِّفَكُمْ." [قَالَ سُفْيَانُ قَالَ الزُّهْرِىُّ أَخْبَرَنِى سَالِمٌ عَنْ أَبِيهِ قَالَ أَخْبَرَنَا عَامِرُ بْنُ رَبِيعَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم. زَادَ الْحُمَيْدِىُّ حَتَّى تُخَلِّفَكُمْ أَوْ تُوضَعَ.]

Bize Ali b. Abdullah, ona Süfyân, ona Zührî, ona Sâlim, ona babası (İbn Ömer), ona da Âmir b. Rabîa, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Cenazeyi gördüğünüzde, yanınızdan geçip gidinceye dek ayakta bekleyin." [Bu rivayeti Süfyân, ona Zührî, ona Sâlim, ona babası (İbn Ömer), ona da Âmir b. Rabîa, Nebî'den (sav) nakletmiştir. Humeydî 'Cenaze sizi geride bırakana ya da yere konulana dek' ilavesinde bulunmuştur.]

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 46, 1/444

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ حَدَّثَنَا سَعِيدٌ عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا سَعِيدٍ الْخُدْرِىَّ رضى الله عنه قَالَ كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "ذَا وُضِعَتِ الْجِنَازَةُ فَاحْتَمَلَهَا الرِّجَالُ عَلَى أَعْنَاقِهِمْ، فَإِنْ كَانَتْ صَالِحَةً قَالَتْ قَدِّمُونِى. وَإِنْ كَانَتْ غَيْرَ صَالِحَةٍ قَالَتْ لأَهْلِهَا يَا وَيْلَهَا أَيْنَ يَذْهَبُونَ بِهَا؟ يَسْمَعُ صَوْتَهَا كُلُّ شَىْءٍ إِلاَّ الإِنْسَانَ، وَلَوْ سَمِعَ الإِنْسَانُ لَصَعِقَ."

Bize Abdullah b. Yusuf, ona Leys, ona Said, ona babası, ona da Ebu Said el-Hudrî (ra), Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Cenaze tabuta konup erkekler onu omuzlarına aldıklarında, eğer o cenaze iyi biri ise 'Beni, bir an önce kabrime götürün' der. Şayet iyi biri değilse, cenazeye katılan yakınlarına hitaben 'Vah, yazık bu cenazeye! Onu nereye götürüyorlar?' diye feryat eder. İnsanlar dışında onun bu feryadını da her şey duyar. İnsanlar o feryadı duysaydı, kesinlikle düşüp bayılırlardı."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 52, 1/445

حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ حَدَّثَنَا جَرِيرُ بْنُ حَازِمٍ قَالَ سَمِعْتُ نَافِعًا يَقُولُ: "حُدِّثَ ابْنُ عُمَرَ أَنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ رضى الله عنهم يَقُولُ مَنْ تَبِعَ جَنَازَةً فَلَهُ قِيرَاطٌ. فَقَالَ أَكْثَرَ أَبُو هُرَيْرَةَ عَلَيْنَا."

Bize Ebu Numan, ona Cerîr b. Hâzim, ona Nâfi şöyle rivayet etmiştir: "İbn Ömer'e Ebu Hureyre'nin 'Kim bir cenazeye katılırsa ona bir kırat sevap vardır' şeklinde söylediği nakledildiğinde, İbn Ömer 'Ebu Hureyre sevap konusunda bize oldukça cömert davranmış' diyerek, o söylediğini yadırgadı."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 57, 1/447

حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ سُلَيْمَانَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ حَدَّثَنَا ابْنُ شِهَابٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَعْبٍ أَنَّ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ رضى الله عنهما أَخْبَرَهُ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ يَجْمَعُ بَيْنَ الرَّجُلَيْنِ مِنْ قَتْلَى أُحُدٍ.

Bize Said b. Süleyman, ona Leys, ona İbn Şihâb, ona Abdurrahman b. Ka'b, ona da Câbir b. Abdullah’ın (r.anhumâ) naklettiğine göre Nebi (sav) Uhud’da şehit olanları, kabirlerine ikişer ikişer defnettirmiştir.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 73, 1/451

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِى سَعِيدٍ عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا سَعِيدٍ الْخُدْرِىَّ رضى الله عنه يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "إِذَا وُضِعَتِ الْجَنَازَةُ فَاحْتَمَلَهَا الرِّجَالُ عَلَى أَعْنَاقِهِمْ، فَإِنْ كَانَتْ صَالِحَةً قَالَتْ قَدِّمُونِى قَدِّمُونِى. وَإِنْ كَانَتْ غَيْرَ صَالِحَةٍ قَالَتْ يَا وَيْلَهَا أَيْنَ يَذْهَبُونَ بِهَا؟ يَسْمَعُ صَوْتَهَا كُلُّ شَىْءٍ إِلاَّ الإِنْسَانَ، وَلَوْ سَمِعَهَا الإِنْسَانُ لَصَعِقَ."

Bize Kuteybe, ona Leys, ona Said b. Ebu Said, ona babası (Ebu Said el-Makburî), ona da Ebu Said el-Hudrî (ra) Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Cenaze tabuta konup da erkekler onu omuzlarında taşımaya başladığında, eğer o cenaze iyi biri ise 'Beni bir an önce kabrime götürün! Beni bir an önce kabrime götürün!' der. Eğer iyi biri değilse, cenazeye katılanlara hitaben 'Vah bu cenazeye! Onu nereye götürüyorlar?' diye feryat eder. Onun bu sesini insanlar dışında her şey duyar. Şayet insanlar o feryadı duysaydı, kesinlikle düşüp bayılırlardı."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 90, 1/459

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ حَدَّثَنَا فُلَيْحُ بْنُ سُلَيْمَانَ حَدَّثَنَا هِلاَلُ بْنُ عَلِىٍّ عَنْ أَنَسٍ رضى الله عنه قَالَ: "شَهِدْنَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم، وَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم جَالِسٌ عَلَى الْقَبْرِ، فَرَأَيْتُ عَيْنَيْهِ تَدْمَعَانِ فَقَالَ هَلْ فِيكُمْ مِنْ أَحَدٍ لَمْ يُقَارِفِ اللَّيْلَةَ؟ فَقَالَ أَبُو طَلْحَةَ أَنَا. قَالَ فَانْزِلْ فِى قَبْرِهَا. فَنَزَلَ فِى قَبْرِهَا فَقَبَرَهَا." [قَالَ ابْنُ الْمُبَارَكِ قَالَ فُلَيْحٌ أُرَاهُ يَعْنِى الذَّنْبَ. قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (لِيَقْتَرِفُوا) أَىْ لِيَكْتَسِبُوا.]

Bize Muhammed b. Sinan, o Füleyh b. Süleyman, ona Hilal b. Ali, ona da Enes (ra) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah’ın (sav) kızının cenazesine katılmıştık. Rasulullah (sav) kabrin başında oturuyordu. Gözlerinden yaş aktığını gördüm. O esnada 'Aranızda bu gece eşine yaklaşmamış kimse var mı?' buyurdu. Ebu Talha 'Ben varım' dedi. Hz. Peygamber (sav) 'O halde kabre sen in' buyurdu. Ebu Talha da kabre inip Hz. Peygamber'in (sav) kızını defnetti." [İbnü’l-Mübarek, Füleyh'ın 'Zannımca Hz. Peygamber (sav) bu sözüyle günah işlemeyen kimseyi kast etmişti. Buhârî de (En’âm, 6 /113) ayetinde geçen 'Liyektarifû' lafzının 'günah işlediler' anlamına geldiğini söylemiştir.]

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 71, 1/450

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ أَخْبَرَنَا بِشْرُ بْنُ الْمُفَضَّلِ حَدَّثَنَا حُسَيْنٌ الْمُعَلِّمُ عَنْ عَطَاءٍ عَنْ جَابِرٍ رضى الله عنه قَالَ: "لَمَّا حَضَرَ أُحُدٌ دَعَانِى أَبِى مِنَ اللَّيْلِ فَقَالَ مَا أُرَانِى إِلاَّ مَقْتُولاً فِى أَوَّلِ مَنْ يُقْتَلُ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم، وَإِنِّى لاَ أَتْرُكُ بَعْدِى أَعَزَّ عَلَىَّ مِنْكَ، غَيْرَ نَفْسِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم، فَإِنَّ عَلَىَّ دَيْنًا فَاقْضِ، وَاسْتَوْصِ بِأَخَوَاتِكَ خَيْرًا. فَأَصْبَحْنَا فَكَانَ أَوَّلَ قَتِيلٍ، وَدُفِنَ مَعَهُ آخَرُ فِى قَبْرٍ، ثُمَّ لَمْ تَطِبْ نَفْسِى أَنْ أَتْرُكَهُ مَعَ الآخَرِ فَاسْتَخْرَجْتُهُ بَعْدَ سِتَّةِ أَشْهُرٍ، فَإِذَا هُوَ كَيَوْمِ وَضَعْتُهُ هُنَيَّةً غَيْرَ أُذُنِهِ."

Bize Müsedded, ona Bişr b. Mufaddal, ona Hüseyin el-Muallim, ona da Atâ, Cabir'in (ra) şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Uhud Savaşı gelip çatınca, babam beni geceden çağırdı ve 'Kendimi, Hz. Peygamber'in (sav) ashabı içerisinde ilk öldürülecek kişiler arasında görüyorum. Şüphesiz ben, benden sonrasına Rasulullah'ın (sav) zatı dışında, benim için senden daha değerli birini bırakmıyorum. Benim bir borcum var, onu öde. Kız kardeşlerine karşı da iyi davran' dedi. Nihayet sabahladık ve babam ilk öldürülen kişi oldu. Onunla birlikte aynı kabre bir başkası daha defnedildi. Gönlüm onu bir başkası ile aynı kabirde bırakmaya razı olmadı. Bunun üzerine altı ay sonra babamın cenazesini çıkardım. Bir de ne göreyim! Kulağı hariç olmak üzere koyduğum gündeki gibi öylece duruyordu."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 77, 1/453

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ عَامِرٍ عَنْ شُعْبَةَ عَنِ ابْنِ أَبِى نَجِيحٍ عَنْ عَطَاءٍ عَنْ جَابِرٍ رضى الله عنه قَالَ: "دُفِنَ مَعَ أَبِى رَجُلٌ، فَلَمْ تَطِبْ نَفْسِى. حَتَّى أَخْرَجْتُهُ، فَجَعَلْتُهُ فِى قَبْرٍ عَلَى حِدَةٍ."

Bize Ali b. Abdullah, ona Said b. Âmir, ona Şu'be, ona İbn Ebu Necîh, ona da Ataâ, Câbir'in (ra) şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Babamla birlikte aynı kabre bir kişi daha defnedilmişti. Ancak benim içim rahat etmedi. Sonunda babamı o kabirden çıkardım ve tek başına ayrı bir kabre koydum."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cenâiz 77, 1/453