حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ مُسْهِرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ: "مُرَّ عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِجِنَازَةٍ، فَأُثْنِىَ عَلَيْهَا خَيْرًا فِى مَنَاقِبِ الْخَيْرِ، فَقَالَ وَجَبَتْ. ثُمَّ مَرُّوا عَلَيْهِ بِأُخْرَى، فَأُثْنِىَ عَلَيْهَا شَرًّا فِى مَنَاقِبِ الشَّرِّ، فَقَالَ وَجَبَتْ، إِنَّكُمْ شُهَدَاءُ اللَّهِ فِى الأَرْضِ."

Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe, ona Ali b. Müshir, ona Muhammed b. Amr, ona Ebu Seleme, ona da Ebu Hureyre şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah'ın (sav) yanından bir cenaze geçti. Orada bulunanlar onu hayırla andılar. Hz. Peygamber (sav) de 'Vacip oldu' buyurdu. Daha sonra başka bir cenaze geçti. Bu sefer oradakiler onun kötülüğünden bahsettiler. Rasulullah (sav) tekrar 'Vacip oldu' buyurdu ve 'Siz Allah'ın yeryüzündeki şahitlerisiniz' diye ekledi."

Açıklama: Hadis-i şerifte kastedilen, iyi dediğiniz ölüye cennet, kötü dediğinize de cehenneme girmek vacip oldu şeklinde anlaşılmalıdır.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mâ câe fi'-cenâiz 20, /241

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُصَفَّى الْحِمْصِىُّ حَدَّثَنَا بَقِيَّةُ بْنُ الْوَلِيدِ عَنْ مُبَشِّرِ بْنِ عُبَيْدٍ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "لِيُغَسِّلْ مَوْتَاكُمُ الْمَأْمُونُونَ."

Bize Muhammed b. Musaffâ el-Hımsî, ona Bakiyye b. Velid, ona Mübeşşir b. Ubeyd, ona Zeyd b. Eslem, ona da Abdullah b. Ömer, Rasûlullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet emiştir: "Ölülerinizi güvenilir kimselere yıkatın."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mâ câe fi'-cenâiz 8, /236

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدَةَ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ: "مُرَّ عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِجِنَازَةٍ فَأُثْنِىَ عَلَيْهَا خَيْرًا فَقَالَ وَجَبَتْ. ثُمَّ مُرَّ عَلَيْهِ بِجِنَازَةٍ فَأُثْنِىَ عَلَيْهَا شَرًّا فَقَالَ وَجَبَتْ. فَقِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قُلْتَ لِهَذِهِ وَجَبَتْ وَلِهَذِهِ وَجَبَتْ، فَقَالَ شَهَادَةُ الْقَوْمِ وَالْمُؤْمِنُونَ شُهُودُ اللَّهِ فِى الأَرْضِ."

Bize Ahmed b. Abde, ona Hammâd b. Zeyd, ona da Sâbit, Enes b. Malik'in şöyle dediğini nakletmiştir: "Rasulullah'ın (sav) yanından bir cenaze geçti ve orada bulunanlar tarafından hakkında hayırlı şeyler söylendi. Hz. Peygamber (sav) de 'Vacip oldu' dedi. Sonra başka bir cenaze daha geçti. O da kötülüğüyle anıldı. Rasulullah (sav) yine 'Vacip oldu' dedi. Bunun üzerine 'Ey Allah'ın Rasulü! Bunun için de diğeri için de vacip oldu buyurdun' denilince, 'İnsanların şahitliği sebebiyle (dedim). Zira müminler Allah'ın yeryüzündeki şahitleridir' buyurdu."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mâ câe fi'-cenâiz 20, /240

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الصَّبَّاحِ أَنْبَأَنَا يَحْيَى بْنُ الْيَمَانِ عَنْ مِنْهَالِ بْنِ خَلِيفَةَ عَنْ عَطَاءٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ: "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَدْخَلَ رَجُلاً قَبْرَهُ لَيْلاً وَأَسْرَجَ فِى قَبْرِهِ."

Bize Muhammed b. Sabbâh, ona Yahya b. Yemân, ona Minhâl b. Halife, ona Atâ (b. Ebu Rabâh), ona da İbn Abbas şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav), ölen bir adamı kabrine geceleyin defnetti ve (bu esnada) kabrinin yanında bir lamba yaktı."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mâ câe fi'-cenâiz 30, /245

حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الأَوْدِىُّ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ يَزِيدَ الْمَكِّىِّ عَنْ أَبِى الزُّبَيْرِ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "لاَ تَدْفِنُوا مَوْتَاكُمْ بِاللَّيْلِ إِلاَّ أَنْ تُضْطَرُّوا."

Bize Amr b. Abdullah el-Evdî, ona Vekî (b. Cerrâh), ona İbrahim b. Yezid el-Mekkî, ona Ebu Zübeyr, ona da Cabir b. Abdullah, Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Mecbur kalmadıkça, ölülerinizi geceleyin defnetmeyin."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mâ câe fi'-cenâiz 30, /245

حَدَّثَنَا أَبُو بِشْرٍ بَكْرُ بْنُ خَلَفٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ: "لَمَّا تُوُفِّىَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أُبَىٍّ جَاءَ ابْنُهُ إِلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَعْطِنِى قَمِيصَكَ أُكَفِّنْهُ فِيهِ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم آذِنُونِى بِهِ. فَلَمَّا أَرَادَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم أَنْ يُصَلِّىَ عَلَيْهِ قَالَ لَهُ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ مَا ذَاكَ لَكَ. فَصَلَّى عَلَيْهِ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم، فَقَالَ لَهُ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم أَنَا بَيْنَ خِيرَتَيْنِ (اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لاَ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ)، فَأَنْزَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ (وَلاَ تُصَلِّ عَلَى أَحَدٍ مِنْهُمْ مَاتَ أَبَدًا وَلاَ تَقُمْ عَلَى قَبْرِهِ)."

Bize Ebu Bişr Bekir b. Halef, ona Yahya b. Said, ona Ubeydullah (b. Ömer), ona Nâfi, ona da İbn Ömer şöyle rivayet etmiştir: "Abdullah bin Übey öldüğünde, oğlu Hz. Peygamber'e (sav) gelerek 'Ey Allah'ın Rasulü! Gömleğini bana versen de babamı onunla kefenlesem' diye ricada bulundu. Hz. Peygamber (sav) (gömleğini verdi ve) 'Cenaze hazır olunca bana haber verin' buyurdu. Hz. Peygamber (sav) cenaze namazını kıldırmak istediğinde, Ömer b. Hattâb 'Bunu yapmanın sana bir faydası olmaz' dedi. Hz. Peygamber (sav) yine de onun cenaze namazını kıldırdı ve Hz. Ömer'e '(Münafıklar için ister af dile, ister dileme) (Tevbe 9/80) ayetine binaen iki seçenek arasında muhayyerim' buyurdu. Bunun üzerine Yüce Allah (cc) (Münafıklardan ölen hiç biri üzerine asla namaz kılma. Kabri başında da durma) (Tevbe 9/84) ayetini indirdi."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mâ câe fi'-cenâiz 31, /245

حَدَّثَنَا عَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ مُحَمَّدٍ الرَّقَّاشِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ الْخَطَّابِ حَدَّثَنَا مِنْدَلُ بْنُ عَلِىٍّ أَخْبَرَنِى مُحَمَّدُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى رَافِعٍ عَنْ دَاوُدَ بْنِ الْحُصَيْنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى رَافِعٍ قَالَ: "سَلَّ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم سَعْدًا، وَرَشَّ عَلَى قَبْرِهِ مَاءً."

Bize Abdülmelik b. Muhammed er-Rekkâşî, ona Abdülaziz b. Hattâb, ona Mindel b. Ali, ona Muhammed b. Ubeydullah b. Ebu Râfi, ona Davud b. Husayn, ona babası, ona da Ebu Râfi şöyle rivayet etmiştir: "Rasûlullah (sav) Sa'd’ı (tabutundan) usulca çıkardı ve (yerleştirdikten sonra da) kabrinin üzerine su serpti."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mâ câe fi'-cenâiz 38, /249

حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى عُمَرَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ عَمْرِو بْنِ دِينَارٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: "كُنَّا مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ، فَرَأَى رَجُلاً قَدْ سَقَطَ عَنْ بَعِيرِهِ فَوُقِصَ فَمَاتَ وَهُوَ مُحْرِمٌ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم اغْسِلُوهُ بِمَاءٍ وَسِدْرٍ، وَكَفِّنُوهُ فِى ثَوْبَيْهِ، وَلاَ تُخَمِّرُوا رَأْسَهُ، فَإِنَّهُ يُبْعَثُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يُهِلُّ أَوْ يُلَبِّى." [قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ. وَالْعَمَلُ عَلَى هَذَا عِنْدَ بَعْضِ أَهْلِ الْعِلْمِ، وَهُوَ قَوْلُ سُفْيَانَ الثَّوْرِىِّ وَالشَّافِعِىِّ وَأَحْمَدَ وَإِسْحَاقَ. وَقَالَ بَعْضُ أَهْلِ الْعِلْمِ إِذَا مَاتَ الْمُحْرِمُ انْقَطَعَ إِحْرَامُهُ، وَيُصْنَعُ بِهِ كَمَا يُصْنَعُ بِغَيْرِ الْمُحْرِمِ.]

Bize İbn Ebu Ömer, ona Süfyan b. Uyeyne, ona Amr b. Dinar, ona Said b. Cübeyr, ona da İbn Abbas şöyle rivayet etmiştir: "Bir yolculukta Nebi (sav) ile birlikte idik. Bir adamın ihramlıyken devesinden düşerek boynu kırılıp öldüğünü gördü. Bunun üzerine Rasulullah (sav) 'Onu su ve sidr ile yıkayın. Üzerindeki iki ihram bezi ile kefenleyin, başını da örtmeyin. Çünkü o kıyamet gününde, tehlil ya da telbiye getirerek diriltilecektir' buyurdu." [Ebu İsa (Tirmizî) 'Bu, hasen-sahih bir hadistir. İlim ehlinden bazılarına göre uygulama bu hadise göredir. Süfyan es-Sevrî, Şâfiî, Ahmed ve İshak da bu görüştedir. İlim ehlinden bazısı da ihramlı kimse öldüğünde, ihramı artık sona ermiş sayılır. İhramlı olmayan kişiye yapılan uygulama neyse ona da aynen yapılır' demiştir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Hac 105, 3/286

حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ عَيَّاشٍ حَدَّثَنَا لَيْثُ بْنُ أَبِى سُلَيْمٍ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم (ح) وَحَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا أَبُو خَالِدٍ الأَحْمَرُ حَدَّثَنَا الْحَجَّاجُ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ: "كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم إِذَا أُدْخِلَ الْمَيِّتُ الْقَبْرَ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ وَعَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ." [وَقَالَ أَبُو خَالِدٍ مَرَّةً إِذَا وُضِعَ الْمَيِّتُ فِى لَحْدِهِ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ وَعَلَى سُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ. وَقَالَ هِشَامٌ فِى حَدِيثِهِ بِسْمِ اللَّهِ وَفِى سَبِيلِ اللَّهِ وَعَلَى مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ.]

Bize Hişam b. Ammâr, ona İsmail b. Ayyâş, ona Leys b. Ebu Suleym, ona Nâfi, ona da İbn Ömer, Nebi’den (sav); (T) Bize Abdullah b. Said, ona Ebu Halid el-Ahmer, ona Haccâc, ona Nâfi, ona da İbn Ömer şöyle rivayet etmiştir: "Nebi (sav) ölü kabre konulduğunda 'Bismillahi ve alâ milleti Rasulillah (Allah’ın adı ve Rasulullah’ın dini üzere' buyururdu." [Ebu Halid bu hadisi 'Cenaze kabrine yerleştirildiğinde Rasulüllah (sav) 'Bismillahi ve alâ sünneti Rasûlillah (Allah’ın adı ve Rasulullah’ın sünneti üzere) demiştir' şeklinde; Hişâm ise 'Bismillahi ve fî sebilillâhi ve alâ milleti Rasulillah (Allah’ın adı ile, Allah yolunda ve Allah Rasulü’nün dini üzere' dediği şeklinde nakletmiştir.]

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mâ câe fi'-cenâiz 38, /249

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ بْنِ سَمُرَةَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ حَدَّثَنَا أَبُو شَيْبَةَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ: "لَمَّا قُبِضَ إِبْرَاهِيمُ ابْنُ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ لَهُمُ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم لاَ تُدْرِجُوهُ فِى أَكْفَانِهِ حَتَّى أَنْظُرَ إِلَيْهِ. فَأَتَاهُ فَانْكَبَّ عَلَيْهِ وَبَكَى."

Bize Muhammed b. İsmail b. Semure, ona Muhammed b. Hasan, ona Ebu Şeybe, ona da Enes b. Mâlik şöyle rivayet etmiştir: "Nebi’nin (sav) oğlu İbrahim vefat edince, Nebi (sav) onlara: “Onu kefene tam sarmayın ki (son kez) ona bir daha bakayım' buyurdu. Daha sonra Hz. Peygamber (sav) oğlunun yanına geldi ve üzerine eğilerek ağladı."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Mâ câe fi'-cenâiz 13, /238