حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِسْحَاقَ الْجَوْهَرِىُّ الْبَصْرِىُّ حَدَّثَنَا أَبُو زَيْدٍ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ أَبِى هِنْدٍ قَالَ :سَمِعْتُ الشَّعْبِىَّ يُحَدِّثُ عَنْ أَبِى جَبِيرَةَ بْنِ الضَّحَّاكِ قَالَ :كَانَ الرَّجُلُ مِنَّا يَكُونُ لَهُ الاِسْمَيْنِ وَالثَّلاَثَةَ فَيُدْعَى بِبَعْضِهَا فَعَسَى أَنْ يَكْرَهَ قَالَ: فَنَزَلَتْ : ( وَلاَ تَنَابَزُوا بِالأَلْقَابِ ) . قَالَ أَبُو عِيسَى :هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . أَبُو جَبِيرَةَ هُوَ أَخُو ثَابِتِ بْنِ الضَّحَّاكِ بْنِ خَلِيفَةَ أَنْصَارِىٌّ وَأَبُو زَيْدٍ سَعِيدُ بْنُ الرَّبِيعِ صَاحِبُ الْهَرَوِىِّ بَصْرِىٌّ ثِقَةٌ . حَدَّثَنَا أَبُو سَلَمَةَ يَحْيَى بْنُ خَلَفٍ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ الْمُفَضَّلِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ أَبِى هِنْدٍ عَنِ الشَّعْبِىِّ عَنْ أَبِى جَبِيرَةَ بْنِ الضَّحَّاكِ نَحْوَهُ . قَالَ أَبُو عِيسَى: هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ .

Bize Abdullah b. İshak el-Cevherî el-Basrî, ona Ebû Zeyd, ona Şu'be, ona Davud b. Ebu Hind, ona da Şa'bî'nin rivayet ettiğine göre Ebu Cebîra b. Dahhak (ra) şöyle demiştir: Bizden bir kimsenin iki veya üç ismi olurdu, ama bazen bu isimlerden biri ile çağrılınca hoşuna gitmediği olurdu. Bunun üzerine "İnsanları kötü lakaplarla çağırmayınız" (Hucurat, 49/11) ayeti indirildi. Tirmizî: Bu hadis hasen sahihtir. Ebû Cebira, ensardan olup Sabit b. Dahhâk b. Halife'nin kardeşidir. Ebû Zeyd ise Herat işi kumaş satan Basralı ve güvenilir bir kişidir, adı Saîd b. Rabî'dir. Bize Ebû Seleme Yahya b. Halef, ona Bişr b. Mufaddal, ona Davud b. Ebu Hind, ona Şa'bî, ona da Ebû Cebîra b. Dahhâk bu hadisin bir benzerini rivâyet etmişlerdir. Ebu İsa (Tirmizî): "Bu hadis hasen-sahihtir" dedi.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tefsîru'l-Kur'an 49, 5/388

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِسْحَاقَ الْجَوْهَرِىُّ حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُؤَمَّلِ عَنِ ابْنِ أَبِى مُلَيْكَةَ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم رَأَى فِى بَيْتِ الزُّبَيْرِ مِصْبَاحًا فَقَالَ: " يَا عَائِشَةُ مَا أُرَى أَسْمَاءَ إِلاَّ قَدْ نَفِسَتْ فَلاَ تُسَمُّوهُ حَتَّى أُسَمِّيَهُ فَسَمَّاهُ عَبْدَ اللَّهِ وَحَنَّكَهُ بِتَمْرَةٍ بِيَدِهِ " قَالَ هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ غَرِيبٌ .

Bize Abdullah b. İshak el-Cevherî, ona Ebu Âsım, ona Abdullah b. el-Müemmel, ona İbn Ebu Müleyke Hz. Ayşe'nin şöyle anlattığını rivayet etti: "Hz. Peygamber (sav) Zübeyr'in evinde bir kandil gördü ve 'Ey Ayşe! (Ablan) Esma'nın doğum yaptığını zannediyorum. Çocuğa isim vermeyiniz onun ismini ben vereceğim' buyurdu. Sonra Rasulullah (sav) o çocuğa Abdullah ismini verdi ve elindeki (çiğnenmiş) hurmayla bebeğin damağını ovdu." Tirmizî, bu hadisin hasen-garib olduğunu söylemiştir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Menâkıb 44, 5/680

حَدَّثنا عَبد الله بن إسحاق، حَدَّثنا عَبد الله بن رجاء، حَدَّثنا سَعِيد بن سلمة، حَدَّثنا أَبُو بَكْرٍ رَجُلٌ مِنْ وَلَدِ عَبد اللَّهِ بْنِ عُمَر، عَن نافعٍ، عَن ابْن عُمَر؛ أَن رَجُلا مَرَّ بِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيه وَسَلَّم، وهُو يُهْرِيقُ الْمَاءَ فَسَلَّمَ عَلَيْهِ الرَّجُلُ فَرَدَّ عَلَيْهِ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيه وَسَلَّم السَّلامَ، ثُمَّ قَالَ: إِنَّمَا رَدَدْتُ عَلَيْكَ السَّلامَ أَنِّي خَشِيتُ أَنْ تَقُولَ: سَلَّمْتُ عَلَيْهِ فَلَمْ يَرُدَّ عَلَيَّ فَإِذَا رَأَيْتَنِي هَكَذَا فَلا تُسَلِّمْ عَلَيَّ فَإِنِّي لا أَرُدُّ عَلَيْكَ السلام.

Açıklama: Hadis metninde "yühriku'l-mâe" (يهريق الماء) ifadesi geçmektedir. Bu cümle "küçük abdest bozma" nın kinâyeli anlatımıdır. Türkçede de aynı manaya geldiği için "su dökme" şeklinde tercüme ettik.

• Bezzâr Müsned-i Bezzâr İbn Abbas 5984, 12/242

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِسْحَاقَ الْجَوْهَرِىُّ أَخْبَرَنَا أَبُو عَاصِمٍ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ عَنْ مُوسَى بْنِ عُقْبَةَ عَنْ سَالِمٍ أَبِى النَّضْرِ قَالَ : "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ تُقَامُ الصَّلاَةُ فِى الْمَسْجِدِ إِذَا رَآهُمْ قَلِيلاً جَلَسَ لَمْ يُصَلِّ وَإِذَا رَآهُمْ جَمَاعَةً صَلَّى."

Bize Abdullah b. İshak el-Cevherî, ona Ebu Âsım, ona İbn Cüreyc, ona Musa b. Ukbe, ona da Salim b. Ebu Nadr şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav), namaz için kamet getirildiğinde, cemaatin henüz gelmediğini görürse, namaza durmaz, otururdu. Cemaatin geldiğini gördüğünde ise namaza başlardı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 46, /135

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِسْحَاقَ أَخْبَرَنَا أَبُو عَاصِمٍ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ عَنْ مُوسَى بْنِ عُقْبَةَ عَنْ نَافِعِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنْ أَبِى مَسْعُودٍ الزُّرَقِىِّ عَنْ عَلِىِّ بْنِ أَبِى طَالِبٍ - رضى الله عنه - مِثْلَ ذَلِكَ.

Bize Abdullah b. İshak, ona Ebu Âsım, ona İbn Cüreycc, ona Musa b. Ukbe, ona Nafi' b. Cübeyr, ona Ebu Mesud ez-Züraki, ona da Ali b. Ebu Talib, bunun gibi rivayette bulunmuştur.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 46, /135

أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِسْحَاقَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ قَالَ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ عَبْدِ الْعَزِيزِ قَالَ سَمِعْتُ سُلَيْمَانَ بْنَ مُوسَى يُحَدِّثُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى سُفْيَانَ قَالَ لَمَّا نَزَلَ بِهِ الْمَوْتُ أَخَذَهُ أَمْرٌ شَدِيدٌ فَقَالَ حَدَّثَتْنِى أُخْتِى أُمُّ حَبِيبَةَ بِنْتُ أَبِى سُفْيَانَ قَالَتْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « مَنْ حَافَظَ عَلَى أَرْبَعِ رَكَعَاتٍ قَبْلَ الظُّهْرِ وَأَرْبَعٍ بَعْدَهَا حَرَّمَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَلَى النَّارِ » .

Bize Abdullah b. İshak, ona Ebu Asım, ona Said b. Abdülaziz, ona Süleyman b. Musa, ona da Muhammed b. Ebu Süfyan, ölüm anında onu şiddetli bir sıkıntı yakaladığında “Kız kardeşim Ümmü Habibe bt. Ebu Süfyan'ın bana rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurdu” demiştir: "Her kim öğleden önce dört sonra da dört rekât namaz kılmayı alışkanlık haline getirirse, Allah o kimseye Cehennem ateşini haram kılar."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Kıyâmü'l-leyl ve tatavvu'ü'n-nehâr 67, /2207

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِسْحَاقَ الْجَوْهَرِىُّ قَالاَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ رَجَاءٍ أَنْبَأَنَا الْمَسْعُودِىُّ عَنْ حَبِيبِ بْنِ أَبِى ثَابِتٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ رَجُلاً جَاءَ إِلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّى نَذَرْتُ أَنْ أَنْحَرَ بِبُوَانَةَ فَقَالَ « فِى نَفْسِكَ شَىْءٌ مِنْ أَمْرِ الْجَاهِلِيَّةِ » . قَالَ لاَ . قَالَ « أَوْفِ بِنَذْرِكَ » .

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Kefârât 18, /340

أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِسْحَاقَ عَنْ أَبِى عَاصِمٍ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ قَالَ أَخْبَرَنِى مُوسَى بْنُ عُقْبَةَ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ عَنْ حَفْصَةَ أُمِّ الْمُؤْمِنِينَ أَنَّهَا أَخْبَرَتْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ إِذَا سَكَتَ الْمُؤَذِّنُ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ خَفِيفَتَيْنِ .

• Nesâî Sünen-i Nesâî Kıyâmü'l-leyl ve tatavvu'ü'n-nehâr 60, /2205