أَخْبَرَنَا هَاشِمُ بْنُ الْقَاسِمِ أنبأنا شُعْبَةُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا هُرَيْرَةَ قَالَ : كَانَ يَمُرُّ بِنَا وَالنَّاسُ يَتَوَضَّئُونَ مِنَ الْمِطْهَرَةِ وَيَقُولُ : أَسْبِغُوا الْوُضُوءَ ، قَالَ أَبُو الْقَاسِمِ :« وَيْلٌ لِلأَعْقَابِ مِنَ النَّارِ ». قَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ : هَذَا أَعْجَبُ إِلَىَّ مِنْ حَدِيثِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو.

Bize Hâşim b. Kâsım, ona Şu'be, ona da Muhammed b. Ziyâd, şöyle rivayet etmiştir: "İnsanlar bir su kabından abdest alırken Ebu Hureyre yanlarından geçer ve şöyle derdi: Abdesti düzgün alın, Ebu Kasım (sav) '(Abdest alırken iyi yıkanmadığı için) ateş değecek topukların vay haline' buyurmuştur." [Ebu Muhammed (ed-Dârimi) der ki: Bu (rivayeti) Abdullah b. Amr'ın rivayetinden daha çok beğenirim.]

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 35, 1/552

أَخْبَرَنَا مَالِكُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا إِسْرَائِيلُ عَنْ عَامِرِ بْنِ شَقِيقٍ عَنْ شَقِيقِ بْنِ سَلَمَةَ قَالَ : رَأَيْتُ عُثْمَانَ تَوَضَّأَ فَمَسَحَ بِرَأْسِهِ وَأُذُنَيْهِ ظَاهِرِهِمَا وَبَاطِنِهِمَا ، ثُمَّ قَالَ : رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- صَنَعَ كَمَا صَنَعْتُ أَوْ كَالَّذِى صَنَعْتُ.

Bize Mâlik b. İsmail, ona İsrail (b. Yunus), ona Amir b. Şakîk, ona da Şakîk b. Seleme şöyle rivayet etmiştir: "Ben Osman’ı (ra) abdest alırken gördüm. O (Osman), başını ve kulaklarının dışlarını ve içlerini mesh ettikten sonra (abdestin sonunda) şöyle dedi: Rasulullah’ı (sav) benim yaptığım gibi yaparken gördüm."

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 36, 1/552

أَخْبَرَنَا يَحْيَى بْنُ حَسَّانَ حَدَّثَنَا ابْنُ لَهِيعَةَ حَدَّثَنَا حَبَّانُ بْنُ وَاسِعٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ الْمَازِنِىِّ عَنْ عَمِّهِ عَاصِمٍ الْمَازِنِىِّ قَالَ : رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يَتَوَضَّأُ بِالْجُحْفَةِ فَمَضْمَضَ وَاسْتَنْشَقَ ، ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثاً ، ثُمَّ غَسَلَ يَدَيْهِ ثَلاَثاً ، ثُمَّ مَسَحَ رَأْسَهُ وَغَسَلَ رِجْلَيْهِ حَتَّى أَنْقَاهُمَا ، ثُمَّ مَسَحَ رَأْسَهُ بِمَاءٍ غَيْرِ فَضْلِ يَدَيْهِ. قَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ : يُرِيدُ بِهِ تَفْسِيرَ مَسْحِ الأَوَّلِ.

Bize Yahya b. Hassan, ona (Abdullah) İbn Lehîa, ona Habbân b. Vâsi, ona babası (Vâsi b. Habbân), ona Abdullah b. Zeyd el-Mâzini, ona da amcası Asım el-Mâzinî (Rasulullah’ın abdest alış şeklini gördüğünü) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah’ı (sav) Cuhfe’de abdest alırken gördüm. Önce ağzına ve burnuna su verdi, sonra yüzünü üç defa yıkadı, sonra ellerini (kollarıyla birlikte) üç defa yıkadı, sonra başını mesh etti, ardından iyice temizleyinceye kadar ayaklarını yıkadı. Sonra, ellerindeki ıslaklıkla değil de yeni bir su alarak başını mesh etti." [Ebu Muhammed (Dârimi) der ki: Ravi, son cümlesi ile başını nasıl mesh ettiğini açıklamak istemiştir. (Yoksa sıralamada en son ayaklar yıkanır.)]

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 37, 1/553

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ عَمْرِو بْنِ قَيْسٍ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ عُتَيْبَةَ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُخَيْمِرَةَ عَنْ شُرَيْحِ بْنِ هَانِئٍ عَنْ عَلِىِّ بْنِ أَبِى طَالِبٍ قَالَ: "جَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ وَلَيَالِيَهُنَّ لِلْمُسَافِرِ، وَيَوْماً وَلَيْلَةً لِلْمُقِيمِ. يَعْنِى الْمَسْحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ."

Bize Muhammed b. Yusuf, ona Sufyân (es-Sevrî), ona Amr b. Kays, ona Hakem b. Uteybe, ona Kâsım b. Muhaymire, ona da Şureyh b. Hâni'nin rivayet ettiğine göre, Ali b. Ebi Tâlib (ra) şöyle demiştir: "Rasulullah (sav), mestler üzerine meshini süresini, seferî olan bir kimse için üç gün üç gece; yolcu olmayan (yaşadığı yerde bulunan) kimse için ise, bir gün bir gece olarak belirlemiştir."

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 42, 1/556

أَخْبَرَنَا أَبُو نُعَيْمٍ حَدَّثَنَا يُونُسُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ عَبْدِ خَيْرٍ قَالَ : رَأَيْتُ عَلِيًّا تَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى النَّعْلَيْنِ فَوَسَّعَ ثُمَّ قَالَ : لَوْلاَ أَنِّى رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- فَعَلَ كَمَا رَأَيْتُمُونِى فَعَلْتُ لَرَأَيْتُ أَنَّ بَاطِنَ الْقَدَمَيْنِ أَحَقُّ بِالْمَسْحِ مِنْ ظَاهِرِهِمَا. قَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ : هَذَا الْحَدِيثُ مَنْسُوخٌ بِقَوْلهِ {امْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ}

Bize Ebu Nuaym, ona Yunus, Ebu İshak (es-Sebiî), ona da Abdu Hayr şöyle rivayet etmiştir: Hz. Ali'yi abdest alırken gördüm. O, ayakkabılarının üzerine kapsama mesh yaptı, sonra da şöyle dedi: "Şayet sizin benim, yaptığımı gördüğünüz gibi, Rasulullah'ın (sav) yaptığını görmüş olmasaydım, ayakların altının meshe dilmesinin, üstlerinin mesh edilmesinden daha uygun olacağını düşünürdüm." Ebu Muhammed der ki: Bu hadis, "...başınızı meshedin ve ayaklarınızı da topuklara kadar (yıkayın)" ayetiyle neshedilmiştir.

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 43, 1/557

أَخْبَرَنَا الْحَكَمُ بْنُ الْمُبَارَكِ حَدَّثَنَا مَالِكٌ عَنْ سُهَيْلِ بْنِ أَبِى صَالِحٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ :« إِذَا تَوَضَّأَ الْعَبْدُ الْمُسْلِمُ أَوِ الْمُؤْمِنُ فَغَسَلَ وَجْهَهُ خَرَجَتْ مِنْ وَجْهِهِ كُلُّ خَطِيئَةٍ نَظَرَ إِلَيْهَا بِعَيْنِهِ مَعَ الْمَاءِ أَوْ مَعَ آخِرِ قَطْرِ الْمَاءِ ، فَإِذَا غَسَلَ يَدَيْهِ خَرَجَتْ مِنْ يَدَيْهِ كُلُّ خَطِيئَةٍ بَطَشَتْهَا يَدَاهُ مَعَ الْمَاءِ أَوْ مَعَ آخِرِ قَطْرِ الْمَاءِ حَتَّى يَخْرُجَ نَقِيًّا مِنَ الذُّنُوبِ ».

Bize, Hakem b. Mübarek ona Malik (b. Enes), ona Süheyl b. Ebu Salih, ona babası (Ebu Salih es-Semman), ona da Ebu Hureyre'nin rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Müslüman -veya mümin- bir kul abdest alırken yüzünü yıkadığında gözüyle işlediği tüm günahlar, suyla veya suyun son damlasıyla birlikte dökülür gider. Elini yıkadığında eliyle işlediği bütün günahlar suyla veya suyun son damlasıyla birlikte dökülür gider. Nihayet günahlarından tertemiz arınmış olur."

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 45, 1/560

أَخْبَرَنَا يَحْيَى بْنُ حَسَّانَ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ عَلِىِّ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبِى عُثْمَانَ قَالَ : كُنْتُ مَعَ سَلْمَانَ تَحْتَ شَجَرَةٍ فَأَخَذَ مِنْهَا غُصْناً يَابِساً فَهَزَّهُ حَتَّى تَحَاتَّ وَرَقُهُ قَالَ : أَمَا تَسْأَلُنِى لِمَ أَفْعَلُ هَذَا؟ قُلْتُ لَهُ : لِمَ فَعَلْتَهُ ؟ قَالَ : هَكَذَا فَعَلَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- ثُمَّ قَالَ :« إِنَّ الْمُسْلِمَ إِذَا تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ الْوُضُوءَ وَصَلَّى الْخَمْسَ تَحَاتَّتْ ذُنُوبُهُ كَمَا تَحَاتَّ هَذَا الْوَرَقُ ». ثُمَّ قَالَ {وَأَقِمِ الصَّلاَةَ طَرَفَىِ النَّهَارِ وَزُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ} إِلَى قَوْلِهِ {ذَلِكَ ذِكْرَى لِلذَّاكِرِينَ}

Bize Yahya b. Hassân, ona Hammâd b. Seleme, ona Ali b. Zeyd, ona da Ebu Osman şöyle rivayet etti: "Ben Selman'la birlikte bir ağacın altında idim. Selman ağaçtan kuru bir dal aldı ve onu, yaprakları dökülünceye kadar salladı. Sonra, 'Bana niçin böyle yaptığımı sormuyor musun?' dedi. Ben de ona, 'Neden böyle yaptın?' dedim. 'Rasûlullah (sav) da aynen böyle yapmış, sonra da şöyle buyurmuştu' dedi: "Şüphe yok ki, müslüman güzelce abdestini aldığı ve beş vakit namazını kıldığı zaman, şu yaprakların döküldüğü gibi günahları da dökülür." Sonra "Gündüzün iki tarafında ve gecenin gündüze yakın vakitlerinde namaz kıl" mealindeki âyeti, "Bu, öğüt alanlar için bir öğüttür" (Hud, 11/114) kısmına kadar okudu."

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 45, 1/560

أَخْبَرَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى عَنِ ابْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ سَلَمَةَ بْنِ كُهَيْلٍ عَنْ كُرَيْبٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ : سَأَلْتُ مَيْمُونَةَ خَالَتِى عَنْ غُسْلِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- مِنَ الْجَنَابَةِ فَقَالَتْ : كَانَ يُؤْتَى بِالإِنَاءِ فَيُفْرِغُ بِيَمِينِهِ عَلَى شِمَالِهِ فَيَغْسِلُ فَرْجَهُ وَمَا أَصَابَهُ ثُمَّ يَتَوَضَّأُ وُضُوءَهُ لِلصَّلاَةِ ، ثُمَّ يَغْسِلُ رَأْسَهُ وَسَائِرَ جَسَدِهِ ثُمَّ يَتَحَوَّلُ فَيَغْسِلُ رِجْلَيْهِ ، ثُمَّ يُؤْتَى بِالْمِنْدِيلِ فَيَضَعُهُ بَيْنَ يَدَيْهِ فَيَنْفُضُ أَصَابِعَهُ وَلاَ يَمَسُّهُ.

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 40, 1/555

أَخْبَرَنَا أَبُو الْوَلِيدِ الطَّيَالِسِىُّ وَأَبُو زَيْدٍ : سَعِيدُ بْنُ الرَّبِيعِ قَالاَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُنْكَدِرِ قَالَ سَمِعْتُ جَابِراً يَقُولُ : جَاءَنِى النَّبِىُّ -صلى الله عليه وسلم- يَعُودُنِى وَأَنَا مَرِيضٌ لاَ أَعْقِلُ ، فَتَوَضَّأَ وَصَبَّ مِنْ وَضُوئِهِ عَلَىَّ فَعَقَلْتُ.

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 56, 1/570

أَخْبَرَنَا عُثْمَانُ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ وَحَدَّثَنَاهُ عَنْ يُونُسَ أَيْضاً عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ عَنْ أُمِّ قَيْسٍ بِنْتِ مِحْصَنٍ : أَنَّهَا أَتَتِ النَّبِىَّ -صلى الله عليه وسلم- بِابْنٍ لَهَا لَمْ يَبْلُغْ أَنْ يَأْكُلَ الطَّعَامَ ، فَأَجْلَسَهُ فِى حِجْرِهِ فَبَالَ عَلَيْهِ - قَالَتْ - فَدَعَا بِمَاءٍ فَنَضَحَهُ وَلَمْ يَغْسِلْهُ.

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 63, 1/574