حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عِيَاضِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سَعْدِ بْنِ أَبِى سَرْحٍ الْعَامِرِىِّ أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا سَعِيدٍ الْخُدْرِىَّ - رضى الله عنه - يَقُولُ كُنَّا نُخْرِجُ زَكَاةَ الْفِطْرِ صَاعًا مِنْ طَعَامٍ ، أَوْ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ ، أَوْ صَاعًا مِنْ تَمْرٍ ، أَوْ صَاعًا مِنْ أَقِطٍ ، أَوْ صَاعًا مِنْ زَبِيبٍ .

Bize Abdullah b. Yusuf, ona Malik, ona Zeyd b. Eslem, ona İyâz b. Abdullah b. Sa'd b. Ebu Serh el-Âmirî, ona da Ebu Saîd el-Hudrî (ra) şöyle demiştir:
Biz fıtır sadakası olarak bi sa' miktarı (3,264 kg. civarı) yiyecek (buğday) veya arpa veya kuru hurma veya kurutulmuş yoğurt veya kuru üzüm verirdik.

Açıklama: Hadisin metnindeki "yiyecek" diye çevirdiğimiz "ta'âm" sözcüğünün ne anlama geldiğine dair çeşitli görüşler kaydedilmektedir. Hattâbî, kayıt konulmaksızın kullanıldığında ta'âm sözcüğünün "buğday" anlamına geldiğini ifade etmiştir. Ancak İbnü'l-Münzir bu yorumu benimsememiş, hadisin başka bir tarikindeki "bizim ta'âmımız/yiyeceğimiz arpa, kuru üzüm, kurutulmuş yoğurt ve kuru hurma idi" ek bilgisine dayanarak ta'âmın buğdaya indirgenemeyeceğini vurgulamıştır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Zekât 73, 1/489

حَدَّثَنَا يُوسُفُ بْنُ مُوسَى حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ أَخْبَرَنَا هِشَامُ بْنُ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى حُمَيْدٍ السَّاعِدِىِّ - رضى الله عنه - قَالَ اسْتَعْمَلَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم رَجُلاً مِنَ الأَسْدِ عَلَى صَدَقَاتِ بَنِى سُلَيْمٍ يُدْعَى ابْنَ اللُّتْبِيَّةِ ، فَلَمَّا جَاءَ حَاسَبَهُ.

Bize Yusuf b. Musa, ona Ebu Üsame, ona Hişam b. Urve, ona babası (Urve b. Zübeyr), ona da Ebu Humeyd es-Sâ'îdî (ra) şöyle rivayet etti:
Rasulullah (sav), Esed kabilesinden İbn Lutbiyye diye çağrılan bir kimseyi Süleymoğulları'nın zekatını almak üzere zekat memuru olarak tayin etti ve geri geldiğinde onu hesaba çekti.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Zekât 67, 1/488

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ شُعْبَةَ حَدَّثَنَا قَتَادَةُ عَنْ أَنَسٍ - رضى الله عنه - أَنَّ نَاسًا مِنْ عُرَيْنَةَ اجْتَوَوُا الْمَدِينَةَ ، فَرَخَّصَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ يَأْتُوا إِبِلَ الصَّدَقَةِ فَيَشْرَبُوا مِنْ أَلْبَانِهَا وَأَبْوَالِهَا ، فَقَتَلُوا الرَّاعِىَ وَاسْتَاقُوا الذَّوْدَ ، فَأَرْسَلَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَأُتِىَ بِهِمْ ، فَقَطَّعَ أَيْدِيَهُمْ وَأَرْجُلَهُمْ وَسَمَرَ أَعْيُنَهُمْ ، وَتَرَكَهُمْ بِالْحَرَّةِ يَعَضُّونَ الْحِجَارَةَ. تَابَعَهُ أَبُو قِلاَبَةَ وَحُمَيْدٌ وَثَابِتٌ عَنْ أَنَسٍ.

Bize Müsedded, ona Yahya, ona Şu'be, ona Katade, ona da Enes (ra) şöyle rivayet etmiştir:
Urayne kabilesinden bir grup, (mide ağrısına tutulduklarından dolayı) Medine'de kalmak istemediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) (şifa bulmaları için) sadaka develerinin bulunduğu yere gidip, oradaki develerin sütünden ve idrarından içmelerine izin verdi. (İyileştikten sonra hainlik ederek) çobanı öldürüp oradaki develeri alarak kaçtılar. Hz. Peygamber (sav) onların yakalanması için bir müfreze gönderdi ve yakalanıp huzura getirilince, ellerini ve ayaklarını kestirdi, gözlerini oydurdu ve Harre denilen taşlık alana terk etti. Orada taşları kemirip durdular.

Bu hadisi rivayet etmede Ebu Kilâbe, Hu­meyd ve Sabit el-Bunânî, Katade'ye mütâbaat etmiştir.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Zekât 68, 1/488

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ السَّكَنِ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَهْضَمٍ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ نَافِعٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ عُمَرَ - رضى الله عنهما - قَالَ فَرَضَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم زَكَاةَ الْفِطْرِ صَاعًا مِنْ تَمْرٍ، أَوْ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ عَلَى الْعَبْدِ وَالْحُرِّ ، وَالذَّكَرِ وَالأُنْثَى ، وَالصَّغِيرِ وَالْكَبِيرِ مِنَ الْمُسْلِمِينَ ، وَأَمَرَ بِهَا أَنْ تُؤَدَّى قَبْلَ خُرُوجِ النَّاسِ إِلَى الصَّلاَةِ .

Bize Yahya b. Muhammed b. Seken, ona Muhammed b. Cehdam, ona İsmail b. Cafer, ona Ömer b. Nâfi', ona babası (Nâfi' Mevla İbn Ömer), ona da İbn Ömer (r.anhüma) şöyle rivayet etmiştir:
Rasulullah (sav) fıtr sadakasını, köle, hür, erkek, kadın, küçük, büyük bütün Müslümanlara, kuru hurma ya da arpadan bir sâ'( yaklaşık 3,264 kg) olarak verilmesini farz kıldı ve insanlar bayram namazına gitmeden önce bu sadakanın verilmiş olmasını emretti.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Zekât 70, 1/489

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ - رضى الله عنهما - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَرَضَ زَكَاةَ الْفِطْرِ صَاعًا مِنْ تَمْرٍ ، أَوْ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ ، عَلَى كُلِّ حُرٍّ أَوْ عَبْدٍ ، ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى ، مِنَ الْمُسْلِمِينَ.

Bize Abdullah b. Yusuf, ona Malik, ona Nâfi, ona da İbn Ömer (r.anhuma) şöyle rivayet etmiştir:
Peygamber (sav) fıtır sadakasını, hür veya köle, erkek veya kadın her Müslümana, kuru hurma veya arpadan bir sa' miktarı (3,264 kg. civarı) olmak üzere farz kıldı.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Zekât 71, 1/489

وَقَالَ اللَّيْثُ حَدَّثَنِى جَعْفَرُ بْنُ رَبِيعَةَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ هُرْمُزَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنه - عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم « أَنَّ رَجُلاً مِنْ بَنِى إِسْرَائِيلَ سَأَلَ بَعْضَ بَنِى إِسْرَائِيلَ بِأَنْ يُسْلِفَهُ أَلْفَ دِينَارٍ ، فَدَفَعَهَا إِلَيْهِ ، فَخَرَجَ فِى الْبَحْرِ ، فَلَمْ يَجِدْ مَرْكَبًا ، فَأَخَذَ خَشَبَةً فَنَقَرَهَا فَأَدْخَلَ فِيهَا أَلْفَ دِينَارٍ ، فَرَمَى بِهَا فِى الْبَحْرِ ، فَخَرَجَ الرَّجُلُ الَّذِى كَانَ أَسْلَفَهُ ، فَإِذَا بِالْخَشَبَةِ فَأَخَذَهَا لأَهْلِهِ حَطَبًا - فَذَكَرَ الْحَدِيثَ - فَلَمَّا نَشَرَهَا وَجَدَ الْمَالَ » .

Açıklama: Rivayet muallaktır; Buhari ile Leys b. Sa'd arasında inkita vardır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Zekât 65, 1/487

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ وَعَنْ أَبِى سَلَمَةَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنه - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ « الْعَجْمَاءُ جُبَارٌ ، وَالْبِئْرُ جُبَارٌ ، وَالْمَعْدِنُ جُبَارٌ ، وَفِى الرِّكَازِ الْخُمُسُ » .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Zekât 66, 1/488

حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ الْمُنْذِرِ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ حَدَّثَنَا أَبُو عَمْرٍو الأَوْزَاعِىُّ حَدَّثَنِى إِسْحَاقُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى طَلْحَةَ حَدَّثَنِى أَنَسُ بْنُ مَالِكٍ - رضى الله عنه - قَالَ غَدَوْتُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى طَلْحَةَ لِيُحَنِّكَهُ ، فَوَافَيْتُهُ فِى يَدِهِ الْمِيسَمُ يَسِمُ إِبِلَ الصَّدَقَةِ .

Bize İbrahim b. Münzir, ona Velid, ona Ebu Amr el-Evzâî, ona İshak b. Abdullah b. Ebu Talha, ona da Enes b. Malik (ra) şöyle rivayet etmiştir:
Ben kuşluk vakti (kardeşim) Abdullah b. Ebu Talha'yı bir tahnik yapması için Peygamber'e (sav) götürdüm. Peygamber'i bulduğumda elinde hayvan dağladık­ları demir bir alet vardı. Bununla sadaka develerini damgalayıp işaretliyordu.

Açıklama: Tahnîk: Hurma ezmesi veya bal gibi tatlı bir maddenin yeni doğan çocuğun damağına sürülmesi anlamında bir terim. Bu âdet Hz. Peygamber tarafından onaylandığı ve bizzat uygulandığı için müstehap kabul edilmiştir. (Tahnîk, TDV İslam Ansiklopedisi)

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Zekât 69, 1/489

حَدَّثَنَا قَبِيصَةُ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عِيَاضِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ - رضى الله عنه - قَالَ كُنَّا نُطْعِمُ الصَّدَقَةَ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ .

Bize Kabîsa, ona Süfyan, Zeyd b. Eslem, ona da İyaz b. Abdullah, ona da Ebu Saîd el-Hudrî (ra) şöyle rivayet etmiştir:
Biz fıtır sadakasını arpadan bir sâ' miktarı (3,264 kg. civarı) yedirirdik (verirdik).

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Zekât 72, 1/489

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يُونُسَ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ نَافِعٍ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ قَالَ أَمَرَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم بِزَكَاةِ الْفِطْرِ ، صَاعًا مِنْ تَمْرٍ ، أَوْ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ . قَالَ عَبْدُ اللَّهِ - رضى الله عنه - فَجَعَلَ النَّاسُ عِدْلَهُ مُدَّيْنِ مِنْ حِنْطَةٍ .

Bize Ahmed b. Yunus, ona Leys, ona Nâfi, ona da Abdullah şöyle demiştir:
Hz. Peygamber (sav) fıtır sadakasını bir sa' miktarı (3,264 kg. civarı) kuru hurma veya arpa olarak verilmesini emretti.
Abdullah der ki: İnsanlar iki müd (3,264 kg. civarı) buğdayı ona bir sa' miktarı hurma veya arpaya denk saydılar.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Zekât 74, 1/489