حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ حَدَّثَنَا مُصْعَبُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ شُرَحْبِيلَ حَدَّثَنِى يَعْلَى بْنُ أَبِى يَحْيَى عَنْ فَاطِمَةَ بِنْتِ حُسَيْنٍ عَنْ حُسَيْنِ بْنِ عَلِىٍّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم
"لِلسَّائِلِ حَقٌّ وَإِنْ جَاءَ عَلَى فَرَسٍ."

Bize Muhammed b. Kesir, ona Süfyan, ona Musab b. Muhammed b. Şurahbil, ona Ya'lâ b. Ebu Yahya, ona Fatıma bt. Hüseyin, ona da Hüseyin b. Ali'nin (ra) rivâyet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurdu:
"At üzerinde gelse bile, dilenenin hakkı vardır."

Açıklama: “At üzerinde gelse bile” ifadesi, zengin görünse bile anlamındadır. Kendisini zillete düşürüp el açan insanın geri çevrilmemesi tavsiye edilmektedir. Şüphesiz bu tavsiye normal insanlar için yapılmıştır. Hz. Peygamber döneminde Müslümanlar, ihtiyaçları olmadıkça kimseden bir şey istemezlerdi, hatta ihtiyaç hâlinde bile istemekten kaçınırlardı. Ama zaman içerisinde insanlar dilenmeyi meslek edinir ve insanların merhamet duygularını istismar etmeyi itiyat hâline getirirlerse, şüphesiz böyle bir istismara da âlet olmamak gerekir. Böyle bir zilleti kişiliğinin bariz vasfı hâline getiren insanları da eğitim yoluyla bu zilletten kurtarmak için onlara yardımcı olmak gerekir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Zekât 34, /390

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَعْلَى الْمُحَارِبِىُّ حَدَّثَنَا أَبِى حَدَّثَنَا غَيْلاَنُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ إِيَاسٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الآيَةُ "(وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ )" قَالَ كَبُرَ ذَلِكَ عَلَى الْمُسْلِمِينَ فَقَالَ عُمَرُ - رضى الله عنه أَنَا أُفَرِّجُ عَنْكُمْ . فَانْطَلَقَ فَقَالَ يَا نَبِىَّ اللَّهِ إِنَّهُ كَبُرَ عَلَى أَصْحَابِكَ هَذِهِ الآيَةُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم:
"إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَفْرِضِ الزَّكَاةَ إِلاَّ لِيُطَيِّبَ مَا بَقِىَ مِنْ أَمْوَالِكُمْ وَإِنَّمَا فَرَضَ الْمَوَارِيثَ لِتَكُونَ لِمَنْ بَعْدَكُمْ." فَكَبَّرَ عُمَرُ ثُمَّ قَالَ لَهُ
"أَلاَ أُخْبِرُكَ بِخَيْرِ مَا يَكْنِزُ الْمَرْءُ الْمَرْأَةُ الصَّالِحَةُ إِذَا نَظَرَ إِلَيْهَا سَرَّتْهُ وَإِذَا أَمَرَهَا أَطَاعَتْهُ وَإِذَا غَابَ عَنْهَا حَفِظَتْهُ."

Bize Osman b. Ebu Şeybe (el-Absî), ona Yahya b. Ya'la el-Muharibi, ona babası (Ya'la b. Haris el-Muharibi), ona Ğaylân (b. Cami' el-Muharibi), ona Cafer b. İyas, ona da Mücahid (b. Cebr el-Kuraşî) İbn Abbas’ın şöyle anlattığını nakletti:
"Altın gümüş biriktirip Allah yolunda harcamayanları elem veren bir azapla müjdele! (Tevbe, 9/34)" mealindeki ayet inince, (ayetin hükmü) Müslümanlara ağır geldi. Bunun üzerine Ömer ben sizi rahatlatırım diyerek (Allah'ın Rasulüne) gitti ve Ey Allah'ın Nebisi! Bu ayetin (hükmü ve gereğince amel) ashabına ağır ve zor geldi dedi. Bunun üzerine Rasulullah (sav) "Allah zekâtı, mallarınızdan fazla olanı temizlemekten başka bir gaye için farz kılmadı. Mirasları da ancak sizden sonrakilere kalsın diye farz kıldı" buyurdu. Ömer, (Rasulullah'ın bu sözleri karşısında sevincinden) tekbir getirdi. Sonra Rasul-i Ekrem (sav) ona şöyle dedi:
"Kişinin istikbali için edindiği en değerli şeyi sana haber vereyim mi? (O) Saliha bir kadındır. Kocası ona baktığı zaman kendisini (her haliyle) sevindirir, kendisinden bir şey yapmasını istediğinde yapar, yanında olmadığı zaman da (iffetini ve onun malını) korur."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Zekât 33, /389

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ آدَمَ حَدَّثَنَا زُهَيْرٌ عَنْ شَيْخٍ قَالَ رَأَيْتُ سُفْيَانَ عِنْدَهُ عَنْ فَاطِمَةَ بِنْتِ حُسَيْنٍ عَنْ أَبِيهَا عَنْ عَلِىٍّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم مِثْلَهُ.

Bize Muhammed b. Râfi', ona Yahya b. Adem, ona Züheyr, ona yanında Süfyan'ın bulunduğu bir şeyh, ona Fatıma bt. Hüseyin, ona babası, ona da Hz. Ali (ra), Rasulullah'tan (sav) bir önceki hadisin benzerini rivayet etmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Zekât 34, /390

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِى سَعِيدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ بُجَيْدٍ عَنْ جَدَّتِهِ أُمِّ بُجَيْدٍ وَكَانَتْ مِمَّنْ بَايَعَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنَّهَا قَالَتْ لَهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْكَ إِنَّ الْمِسْكِينَ لَيَقُومُ عَلَى بَابِى فَمَا أَجِدُ لَهُ شَيْئًا أُعْطِيهِ إِيَّاهُ . فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم
"إِنْ لَمْ تَجِدِى لَهُ شَيْئًا تُعْطِينَهُ إِيَّاهُ إِلاَّ ظِلْفًا مُحْرَقًا فَادْفَعِيهِ إِلَيْهِ فِى يَدِهِ."

Bize Kuteybe b. Said, ona Saîd b. Ebu Said, ona Abdurrahman b. Büceyd, ona da Rasulullah'a (sav) biat edenlerden biri olan babaannesi Ümmü Büceyd, Rasulullah'a (sav) Ey Allah'ın Rasulü (sav), yoksul biri gelip kapımın önünde duruyor, ama ona verecek bir şey bulamıyorum demiş. Bunun üzerine Rasulullah (sav) ona şöyle dedi:
"Bir koyunun yanmış tırnağından başka ona verecek bir şey bulamasan bile, (hiç olmazsa) onu eline ver."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Zekât 34, /390

حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ يَحْيَى الْحَرَّانِىُّ حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى بْنِ حَبَّانَ عَنْ عَمِّهِ وَاسِعِ بْنِ حَبَّانَ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ
"أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم أَمَرَ مِنْ كُلِّ جَادِّ عَشَرَةِ أَوْسُقٍ مِنَ التَّمْرِ بِقِنْوٍ يُعَلَّقُ فِى الْمَسْجِدِ لِلْمَسَاكِينِ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Zekât 33, /389

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِى شُعَيْبٍ الْحَرَّانِىُّ حَدَّثَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَسْمَاءَ قَالَتْ قَدِمَتْ عَلَىَّ أُمِّى رَاغِبَةً فِى عَهْدِ قُرَيْشٍ وَهِىَ رَاغِمَةٌ مُشْرِكَةٌ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ أُمِّى قَدِمَتْ عَلَىَّ وَهِىَ رَاغِمَةٌ مُشْرِكَةٌ أَفَأَصِلُهَا قَالَ
"نَعَمْ فَصِلِى أُمَّكِ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Zekât 35, /390

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِىٍّ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ أَبِى عُمَرَ الْغُدَانِىِّ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نَحْوَ.
هَذِهِ الْقِصَّةِ فَقَالَ لَهُ - يَعْنِى لأَبِى هُرَيْرَةَ - فَمَا حَقُّ الإِبِلِ قَالَ تُعْطِى الْكَرِيمَةَ وَتَمْنَحُ الْغَزِيرَةَ وَتُفْقِرُ الظَّهْرَ وَتُطْرِقُ الْفَحْلَ وَتَسْقِى اللَّبَنَ .

Bize el-Hasan b. Ali, ona Yezid b. Harun, ona Şube, ona Katade, ona Ebu Ömer el-Ğadânî, ona da Ebu Hureyre (ra) Rasulullah'tan (sav) önceki kıssanın benzerini rivayet etmiştir:
Birisi, Ebu Hureyre'ye develerin hakkı nedir? diye sordu. Ebu Hureyre de iyisini verirsin, bol sütlü olanını sütü sağılıp sana geri verilmek üzere hediye edersin, binilip sana iade edilmek üzere verirsin. Erkeğini dişileri aşılayıp sana iade edilmek üzere verirsin, sütlerinden içirirsin dedi.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Zekât 33, /389

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ خَلَفٍ حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ قَالَ قَالَ أَبُو الزُّبَيْرِ سَمِعْتُ عُبَيْدَ بْنَ عُمَيْرٍ قَالَ قَالَ رَجُلٌ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا حَقُّ الإِبِلِ فَذَكَرَ نَحْوَهُ زَادَ "وَإِعَارَةُ دَلْوِهَا."

Bize Yahya b. Halef, ona Ebu Âsım, ona İbn Cüreyc, ona Ebu Zübeyr, ona da Ubeyd b. Umeyr'in rivayet ettiğine göre, bir adam gelip; Ey Allah'ın Rasulü, develerin hakkı nedir? diye sordu. Ravi önceki hadisin benzerini zikretti ve buna "develerin süt kovalarını ariyet olarak verirsin" sözünü ekledi.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Zekât 33, /389

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْخُزَاعِىُّ وَمُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ قَالاَ حَدَّثَنَا أَبُو الأَشْهَبِ عَنْ أَبِى نَضْرَةَ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ قَالَ بَيْنَمَا نَحْنُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ إِذْ جَاءَ رَجُلٌ عَلَى نَاقَةٍ لَهُ فَجَعَلَ يَصْرِفُهَا يَمِينًا وَشِمَالاً فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم
"مَنْ كَانَ عِنْدَهُ فَضْلُ ظَهْرٍ فَلْيَعُدْ بِهِ عَلَى مَنْ لاَ ظَهْرَ لَهُ وَمَنْ كَانَ عِنْدَهُ فَضْلُ زَادٍ فَلْيَعُدْ بِهِ عَلَى مَنْ لاَ زَادَ لَهُ." حَتَّى ظَنَنَّا أَنَّهُ لاَ حَقَّ لأَحَدٍ مِنَّا فِى الْفَضْلِ.

Bize Muhammed b. Abdullah el-Huzâî ve Musa b. İsmail, onlara Ebu Eşheb, ona Ebu Nadre, ona da Ebu Said el-Hudrî (ra) rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) ile bir seferde iken bir adam devesinin üzerinde geldi ve onu sağa sola çevirmeye başladı. Bunun üzerine Rasulullah (sav); "kimin yanında fazla bir binit varsa onu biniti olmayana versin. Kimin yanında fazla azık varsa onu azığı olmayana versin," buyurdu. Öyle oldu ki biz, hiç birimizin sahip olduğu fazla malında hiçbir hakkının olmadığını zannettik.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Zekât 33, /389

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُعَاذٍ حَدَّثَنَا كَهْمَسٌ عَنْ سَيَّارِ بْنِ مَنْظُورٍ - رَجُلٍ مِنْ بَنِى فَزَارَةَ - عَنْ أَبِيهِ عَنِ امْرَأَةٍ يُقَالُ لَهَا بُهَيْسَةُ عَنْ أَبِيهَا قَالَتِ اسْتَأْذَنَ أَبِى النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فَدَخَلَ بَيْنَهُ وَبَيْنَ قَمِيصِهِ فَجَعَلَ يُقَبِّلُ وَيَلْتَزِمُ ثُمَّ قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا الشَّىْءُ الَّذِى لاَ يَحِلُّ مَنْعُهُ قَالَ
"الْمَاءُ." قَالَ يَا نَبِىَّ اللَّهِ مَا الشَّىْءُ الَّذِى لاَ يَحِلُّ مَنْعُهُ قَالَ
""الْمِلْحُ." قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا الشَّىْءُ الَّذِى لاَ يَحِلُّ مَنْعُهُ قَالَ
"أَنْ تَفْعَلَ الْخَيْرَ خَيْرٌ لَكَ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Zekât 36, /390