Öneri Formu
Hadis Id, No:
11137, T000203
Hadis:
حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ سَالِمٍ عَنْ أَبِيهِ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ « إِنَّ بِلاَلاً يُؤَذِّنُ بِلَيْلٍ فَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى تَسْمَعُوا تَأْذِينَ ابْنِ أُمِّ مَكْتُومٍ » . قَالَ أَبُو عِيسَى وَفِى الْبَابِ عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ وَعَائِشَةَ وَأُنَيْسَةَ وَأَنَسٍ وَأَبِى ذَرٍّ وَسَمُرَةَ . قَالَ أَبُو عِيسَى حَدِيثُ ابْنِ عُمَرَ حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . وَقَدِ اخْتَلَفَ أَهْلُ الْعِلْمِ فِى الأَذَانِ بِاللَّيْلِ فَقَالَ بَعْضُ أَهْلِ الْعِلْمِ: إِذَا أَذَّنَ الْمُؤَذِّنُ بِاللَّيْلِ أَجْزَأَهُ وَلاَ يُعِيدُ . وَهُوَ قَوْلُ مَالِكٍ وَابْنِ الْمُبَارَكِ وَالشَّافِعِىِّ وَأَحْمَدَ وَإِسْحَاقَ . وَقَالَ بَعْضُ أَهْلِ الْعِلْمِ إِذَا أَذَّنَ بِلَيْلٍ أَعَادَ . وَبِهِ يَقُولُ سُفْيَانُ الثَّوْرِىُّ . وَرَوَى حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ أَنَّ بِلاَلاً أَذَّنَ بِلَيْلٍ فَأَمَرَهُ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم أَنْ يُنَادِىَ « إِنَّ الْعَبْدَ نَامَ » . قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ غَيْرُ مَحْفُوظٍ .وَالصَّحِيحُ مَا رَوَى عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ، وَغَيْرُهُ، عَنْ نَافِعٍ، عَنْ ابْنِ عُمَرَ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «إِنَّ بِلَالًا يُؤَذِّنُ بِلَيْلٍ، فَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يُؤَذِّنَ ابْنُ أُمِّ مَكْتُومٍ» وَرَوَى عَبْدُ العَزِيزِ بْنُ أَبِي رَوَّادٍ، عَنْ نَافِعٍ، «أَنَّ مُؤَذِّنًا لِعُمَرَ أَذَّنَ بِلَيْلٍ، فَأَمَرَهُ عُمَرُ أَنْ يُعِيدَ الأَذَانَ» وَهَذَا لَا يَصِحُّ، لِأَنَّهُ عَنْ نَافِعٍ، عَنْ عُمَرَ مُنْقَطِعٌ، وَلَعَلَّ حَمَّادَ بْنَ سَلَمَةَ أَرَادَ هَذَا الحَدِيثَ وَالصَّحِيحُ رِوَايَةُ عُبَيْدِ اللَّهِ، وَغَيْرِ وَاحِدٍ، عَنْ نَافِعٍ، عَنْ ابْنِ عُمَرَ، وَالزُّهْرِيِّ، عَنْ سَالِمٍ، عَنْ ابْنِ عُمَرَ، أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «إِنَّ بِلَالًا يُؤَذِّنُ بِلَيْلٍ» : وَلَوْ كَانَ حَدِيثُ حَمَّادٍ صَحِيحًا لَمْ يَكُنْ لِهَذَا الحَدِيثِ مَعْنًى إِذْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «إِنَّ بِلَالًا يُؤَذِّنُ بِلَيْلٍ» فَإِنَّمَا أَمَرَهُمْ فِيمَا يُسْتَقْبَلُ، فَقَالَ: «إِنَّ بِلَالًا يُؤَذِّنُ بِلَيْلٍ» وَلَوْ أَنَّهُ أَمَرَهُ بِإِعَادَةِ الأَذَانِ حِينَ أَذَّنَ قَبْلَ طُلُوعِ الفَجْرِ لَمْ يَقُلْ: «إِنَّ بِلَالًا يُؤَذِّنُ بِلَيْلٍ» قَالَ عَلِىُّ بْنُ الْمَدِينِىِّ حَدِيثُ حَمَّادِ بْنِ سَلَمَةَ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم هُوَ غَيْرُ مَحْفُوظٍ وَأَخْطَأَ فِيهِ حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ .
Tercemesi:
Bize Kuteybe b. Said, ona Leys, ona İbn Şihâb, ona Sâlim, ona da babası (İbn Ömer), Hz. Peygamber (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:
Bilal geceleyin ezan okur. Sizler, (eğer oruç tutmaya niyetlendiyseniz) İbn Ümmü Mektûm'un ezanını işitene kadar yiyip içmeye (devam edin).
Ebu İsa şöyle demiştir: Bu konuda İbn Mesud, Aişe, Üneyse, Enes, Ebu Zer ve Semüre'den de hadis rivayet edilmiştir. Ebu İsa şöyle demiştir: İbn Ömer hadisi, hasen-sahih bir hadistir. İlim ehli geceleyin okunan ezan hususunda ihtilaf etmişlerdir. Bir kısım ehl-i ilim, müezzinin geceleyin okuduğu ezanı yeterli görüp tekrar okumasının gerekli olmadığını ifade etmiştir ki bu, Mâlik, İbn Mübârek, Şâfiî, Ahmed ve İshak'ın da görüşüdür. Bir kısım ilim ehli de, geceleyin ezan okuduğunda bunu tekrarlar demiştir ki, Süfyan es-Sevrî bu görüştedir. (Bize) Hammâd b. Seleme, ona Eyyûb, ona Nâfi' ona da İbn Ömer'in rivayet ettiğine göre Bilal, geceleyin ezan okumuş, Nebî (sav) de ona (tekrar) okumasını emredip ''şüphesiz kul, uyur'' buyurmuştur. Ebu İsa şöyle demiştir: Bu, mahfuz olmayan bir hadistir. Sahih olan, Ubeydullah b. Ömer ve başkalarının Nâfi'den, onun da İbn Ömer vasıtasıyla Hz. Peygamber (sav)'den rivayet ettiği, ''Bilal geceleyin ezan okur. Sizler, (eğer oruç tutmaya niyetlendiyseniz) İbn Ümmü Mektûm'un ezanını işitene kadar yiyip içmeye (devam edin)'' hadisidir. Abdülaziz b. Ebu Revvâd'ın Nâfi'den rivayet ettiğine göre Hz. Ömer'in müezzini geceleyin ezan okmuş, Ömer ise ezanı tekrar okumasını emretmiştir. Bu, sahih değildir. Çünkü bu, Nâfi'nin Hz. Ömer'den rivayeti olup munkatıdır. Belki de Hammad b. Seleme, (rivayetiyle) bu hadisi kastetmiştir. (Ancak ifade edildiği gibi) sahih olan, Ubeydullah ve daha pek çok kimsenin Nâfi'den, onun İbn Ömer'den; yine Zührî'nin, Sâlim'den, onun da İbn Ömer vasıtasıyla Hz. Peygamber (sav)'den rivayet ettiği ''Bilal geceleyin ezan okur'' hadistir. Hammâd'ın rivayet ettiği hadis sahih olsaydı (sahih olduğu ifade edilen) bu hadisin bir manası kalmazdı. Nitekim, Rasulullah (sav), ''Bilal, geceleyin ezan okur'' buyurmuş, ashabına gelecek zaman ile alakalı bir emirde bulunup ''Bilal geceleyin ezan okur'' demiştir. Şayet, fecrin doğuşundan önce ezan okuduğunda ezanı yinelemesini emretseydi ''Bilal geceleyin ezan okur'' buyurmazdı. Ali b. el-Medînî şöyle demiştir: Hammad b. Seleme'nin Eyyûb'den, onun Nâfi'den, onun da İbn Ömer vasıtasıyla Hz. Peygamber (sav)'den rivayet ettiği hadis mahfuz olmayıp Hammad b. Seleme bu hadiste hata etmiştir.
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Tirmizî, Sünen-i Tirmizî, Salât 35, 1/392
Senetler:
1. İbn Ömer Abdullah b. Ömer el-Adevî (Abdullah b. Ömer b. Hattab)
2. Ebu Ömer Salim b. Abdullah el-Adevî (Salim b. Abdullah b. Ömer b. Hattab)
3. Ebu Bekir Muhammed b. Şihab ez-Zührî (Muhammed b. Müslim b. Ubeydullah b. Abdullah b. Şihab)
4. Ebu Haris Leys b. Sa'd el-Fehmî (Leys b. Sa'd b. Abdurrahman)
5. Ebu Recâ Kuteybe b. Said es-Sekafi (Kuteybe b. Said b. Cemil b. Tarif)
Konular:
KTB, EZAN
KTB, NAMAZ,
KTB, ORUÇ
Oruç, İmsak, imsak vakti
Oruç, İmsak, imsak vakti