حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مَنِيعٍ حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ أَخْبَرَنَا يَحْيَى بْنُ أَبِى إِسْحَاقَ الْحَضْرَمِىُّ حَدَّثَنَا أَنَسُ بْنُ مَالِكٍ قَالَ خَرَجْنَا مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم مِنَ الْمَدِينَةِ إِلَى مَكَّةَ فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ . قَالَ قُلْتُ لأَنَسٍ كَمْ أَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِمَكَّةَ قَالَ عَشْرًا . قَالَ وَفِى الْبَابِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ وَجَابِرٍ . قَالَ أَبُو عِيسَى حَدِيثُ أَنَسٍ حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . وَقَدْ رُوِىَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ أَقَامَ فِى بَعْضِ أَسْفَارِهِ تِسْعَ عَشْرَةَ يُصَلِّى رَكْعَتَيْنِ . قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ فَنَحْنُ إِذَا أَقَمْنَا مَا بَيْنَنَا وَبَيْنَ تِسْعَ عَشْرَةَ صَلَّيْنَا رَكْعَتَيْنِ وَإِنْ زِدْنَا عَلَى ذَلِكَ أَتْمَمْنَا الصَّلاَةَ . وَرُوِىَ عَنْ عَلِىٍّ أَنَّهُ قَالَ مَنْ أَقَامَ عَشَرَةَ أَيَّامٍ أَتَمَّ الصَّلاَةَ . وَرُوِىَ عَنِ ابْنِ عُمَرَ أَنَّهُ قَالَ مَنْ أَقَامَ خَمْسَةَ عَشَرَ يَوْمًا أَتَمَّ الصَّلاَةَ . وَقَدْ رُوِىَ عَنْهُ ثِنْتَىْ عَشْرَةَ . وَرُوِىَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ أَنَّهُ قَالَ إِذَا أَقَامَ أَرْبَعًا صَلَّى أَرْبَعًا . وَرَوَى عَنْهُ ذَلِكَ قَتَادَةُ وَعَطَاءٌ الْخُرَاسَانِىُّ . وَرَوَى عَنْهُ دَاوُدُ بْنُ أَبِى هِنْدٍ خِلاَفَ هَذَا . وَاخْتَلَفَ أَهْلُ الْعِلْمِ بَعْدُ فِى ذَلِكَ: فَأَمَّا سُفْيَانُ الثَّوْرِىُّ وَأَهْلُ الْكُوفَةِ فَذَهَبُوا إِلَى تَوْقِيتِ خَمْسَ عَشْرَةَ وَقَالُوا إِذَا أَجْمَعَ عَلَى إِقَامَةِ خَمْسَ عَشْرَةَ أَتَمَّ الصَّلاَةَ . وَقَالَ الأَوْزَاعِىُّ إِذَا أَجْمَعَ عَلَى إِقَامَةِ ثِنْتَىْ عَشْرَةَ أَتَمَّ الصَّلاَةَ . وَقَالَ مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ وَالشَّافِعِىُّ وَأَحْمَدُ إِذَا أَجْمَعَ عَلَى إِقَامَةِ أَرْبَعَةٍ أَتَمَّ الصَّلاَةَ . وَأَمَّا إِسْحَاقُ فَرَأَى أَقْوَى الْمَذَاهِبِ فِيهِ حَدِيثَ ابْنِ عَبَّاسٍ. قَالَ لأَنَّهُ رَوَى عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم ثُمَّ تَأَوَّلَهُ بَعْدَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم إِذَا أَجْمَعَ عَلَى إِقَامَةِ تِسْعَ عَشْرَةَ أَتَمَّ الصَّلاَةَ . ثُمَّ أَجْمَعَ أَهْلُ الْعِلْمِ عَلَى أَنَّ الْمُسَافِرَ يَقْصُرُ مَا لَمْ يُجْمِعْ إِقَامَةً وَإِنْ أَتَى عَلَيْهِ سِنُونَ .

Bize Ahmed b. Menî', ona Hüşeym, ona Yahya b. Ebu İshak el-Hadramî, ona da Enes b. Mâlik şöyle rivayet etmiştir:

Nebî (sav) ile beraber Medine'den Mekke'ye yola çıktık, Hz. Peygamber (sav) farz namazları iki rekat olarak kıldı. Râvi Yahya der ki: Enes'e “Hz. Peygamber (sav) Mekke'de kaç gün kaldı” diye sordum, “on gün” cevabını vermiştir.

Bu konuda İbn Abbas ve Câbir'den de hadis rivayet edilmiştir. Ebu İsa der ki: Enes hadisi, hasen-sahih bir hadistir. İbn Abbas kanalıyla Nebî'den (sav) aktarıldığına göre o, bazı yolculuklarında on dokuz gün kalmış ve farzları iki rekat olarak kılmıştır. İbn Abbas der ki: Bizler on dokuz gün kaldığımızda farzları iki rekat, daha fazla kalırsak tam kılarız. Ali'den rivayet edildiğine göre o “yolculukta on gün kalan namazı tam kılar” demiştir. İbn Ömer'den rivayet edildiğine göre ise o “yolculukta on beş gün kalan namazı tam kılar” demiştir. Yine onun “on iki gün kılar” dediği de aktarılmıştır. Said b. Müseyyeb'den aktarıldığına göre o “dört gün kaldığında namazı dört rekat kılar” demiştir. Bu görüşü ondan Katâde ve Atâ el-Horasânî de rivayet etmiştir. Davud b. Ebu Hind ise, İbn Müseyyeb'den bunun aksini rivayet etmiştir.

İlim ehli bu meselede ihtilaf etmiştir. Süfyân es-Sevrî ve Kûfe uleması onbeş gün ile sınırlandırmayı benimsemiş ve “on beş gün kalmaya niyet ettiğinde kişi namazı tam kılar” demiştir. Evzâî ise, “on iki gün kalmaya niyetlendiğinde kişi namazı tam kılar” demiştir. Mâlik b. Enes, Şâfiî ve Ahmed de “dört gün kalmaya niyet ettiğinde kişi namazı tam kılar” demişlerdir. İshak'a gelince, o, en doğrusunun İbn Abbas hadisinde geçen on dokuz gün olduğu görüşünü benimsemiş ve “çünkü İbn Abbas, Hz. Peygamber'den (sav) rivayette bulundu, ardından da bu rivayeti, Nebî'den (sav) sonraki dönemde, on dokuz gün kalmaya niyet eden kişinin namazı tam kılacağı şeklinde tevil etti” demiştir. Daha sonra ilim ehli, yolcunun, (eğer ne kadar kalacağına baştan niyet etmemişse) yıllar geçse de yine namazı kısaltabileceği konusunda icma etmişlerdir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Salât 40, 2/431