Öneri Formu
Hadis Id, No:
13376, M007020
Hadis:
حَدَّثَنَا حَبَّانُ بْنُ مُوسَى أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ أَخْبَرَنَا يُونُسُ بْنُ يَزِيدَ الأَيْلِىُّ ح وَحَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْحَنْظَلِىُّ وَمُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ وَعَبْدُ بْنُ حُمَيْدٍ قَالَ ابْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا وَقَالَ الآخَرَانِ أَخْبَرَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ وَالسِّيَاقُ حَدِيثُ مَعْمَرٍ مِنْ رِوَايَةِ عَبْدٍ وَابْنِ رَافِعٍ قَالَ يُونُسُ وَمَعْمَرٌ جَمِيعًا عَنِ الزُّهْرِىِّ أَخْبَرَنِى سَعِيدُ بْنُ الْمُسَيَّبِ وَعُرْوَةُ بْنُ الزُّبَيْرِ وَعَلْقَمَةُ بْنِ وَقَّاصٍ وَعُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ بْنِ مَسْعُودٍ عَنْ حَدِيثِ عَائِشَةَ زَوْجِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم حِينَ قَالَ لَهَا أَهْلُ الإِفْكِ مَا قَالُوا فَبَرَّأَهَا اللَّهُ مِمَّا قَالُوا وَكُلُّهُمْ حَدَّثَنِى طَائِفَةً مِنْ حَدِيثِهَا وَبَعْضُهُمْ كَانَ أَوْعَى لِحَدِيثِهَا مِنْ بَعْضٍ وَأَثْبَتَ اقْتِصَاصًا وَقَدْ وَعَيْتُ عَنْ كُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمُ الْحَدِيثَ الَّذِى حَدَّثَنِى وَبَعْضُ حَدِيثِهِمْ يُصَدِّقُ بَعْضًا ذَكَرُوا أَنَّ عَائِشَةَ زَوْجَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا أَرَادَ أَنْ يَخْرُجَ سَفَرًا أَقْرَعَ بَيْنَ نِسَائِهِ فَأَيَّتُهُنَّ خَرَجَ سَهْمُهَا خَرَجَ بِهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَعَهُ - قَالَتْ عَائِشَةُ - فَأَقْرَعَ بَيْنَنَا فِى غَزْوَةٍ غَزَاهَا فَخَرَجَ فِيهَا سَهْمِى فَخَرَجْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَذَلِكَ بَعْدَ مَا أُنْزِلَ الْحِجَابُ فَأَنَا أُحْمَلُ فِى هَوْدَجِى وَأُنْزَلُ فِيهِ مَسِيرَنَا حَتَّى إِذَا فَرَغَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مِنْ غَزْوِهِ وَقَفَلَ وَدَنَوْنَا مِنَ الْمَدِينَةِ آذَنَ لَيْلَةً بِالرَّحِيلِ فَقُمْتُ حِينَ آذَنُوا بِالرَّحِيلِ فَمَشَيْتُ حَتَّى جَاوَزْتُ الْجَيْشَ فَلَمَّا قَضَيْتُ مِنْ شَأْنِى أَقْبَلْتُ إِلَى الرَّحْلِ فَلَمَسْتُ صَدْرِى فَإِذَا عِقْدِى مِنْ جَزْعِ ظَفَارِ قَدِ انْقَطَعَ فَرَجَعْتُ فَالْتَمَسْتُ عِقْدِى فَحَبَسَنِى ابْتِغَاؤُهُ وَأَقْبَلَ الرَّهْطُ الَّذِينَ كَانُوا يَرْحَلُونَ لِى فَحَمَلُوا هَوْدَجِى فَرَحَلُوهُ عَلَى بَعِيرِىَ الَّذِى كُنْتُ أَرْكَبُ وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنِّى فِيهِ - قَالَتْ - وَكَانَتِ النِّسَاءُ إِذْ ذَاكَ خِفَافًا لَمْ يُهَبَّلْنَ وَلَمْ يَغْشَهُنَّ اللَّحْمُ إِنَّمَا يَأْكُلْنَ الْعُلْقَةَ مِنَ الطَّعَامِ فَلَمْ يَسْتَنْكِرِ الْقَوْمُ ثِقَلَ الْهَوْدَجِ حِينَ رَحَلُوهُ وَرَفَعُوهُ وَكُنْتُ جَارِيَةً حَدِيثَةَ السِّنِّ فَبَعَثُوا الْجَمَلَ وَسَارُوا وَوَجَدْتُ عِقْدِى بَعْدَ مَا اسْتَمَرَّ الْجَيْشُ فَجِئْتُ مَنَازِلَهُمْ وَلَيْسَ بِهَا دَاعٍ وَلاَ مُجِيبٌ فَتَيَمَّمْتُ مَنْزِلِى الَّذِى كُنْتُ فِيهِ وَظَنَنْتُ أَنَّ الْقَوْمَ سَيَفْقِدُونِى فَيَرْجِعُونَ إِلَىَّ فَبَيْنَا أَنَا جَالِسَةٌ فِى مَنْزِلِى غَلَبَتْنِى عَيْنِى فَنِمْتُ وَكَانَ صَفْوَانُ بْنُ الْمُعَطَّلِ السُّلَمِىُّ ثُمَّ الذَّكْوَانِىُّ قَدْ عَرَّسَ مِنْ وَرَاءِ الْجَيْشِ فَادَّلَجَ فَأَصْبَحَ عِنْدَ مَنْزِلِى فَرَأَى سَوَادَ إِنْسَانٍ نَائِمٍ فَأَتَانِى فَعَرَفَنِى حِينَ رَآنِى وَقَدْ كَانَ يَرَانِى قَبْلَ أَنْ يُضْرَبَ الْحِجَابُ عَلَىَّ فَاسْتَيْقَظْتُ بِاسْتِرْجَاعِهِ حِينَ عَرَفَنِى فَخَمَّرْتُ وَجْهِى بِجِلْبَابِى وَوَاللَّهِ مَا يُكَلِّمُنِى كَلِمَةً وَلاَ سَمِعْتُ مِنْهُ كَلِمَةً غَيْرَ اسْتِرْجَاعِهِ حَتَّى أَنَاخَ رَاحِلَتَهُ فَوَطِئَ عَلَى يَدِهَا فَرَكِبْتُهَا فَانْطَلَقَ يَقُودُ بِى الرَّاحِلَةَ حَتَّى أَتَيْنَا الْجَيْشَ بَعْدَ مَا نَزَلُوا مُوغِرِينَ فِى نَحْرِ الظَّهِيرَةِ فَهَلَكَ مَنْ هَلَكَ فِى شَأْنِى وَكَانَ الَّذِى تَوَلَّى كِبْرَهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أُبَىٍّ ابْنُ سَلُولَ فَقَدِمْنَا الْمَدِينَةَ فَاشْتَكَيْتُ حِينَ قَدِمْنَا الْمَدِينَةَ شَهْرًا وَالنَّاسُ يُفِيضُونَ فِى قَوْلِ أَهْلِ الإِفْكِ وَلاَ أَشْعُرُ بِشَىْءٍ مِنْ ذَلِكَ وَهُوَ يَرِيبُنِى فِى وَجَعِى أَنِّى لاَ أَعْرِفُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم اللُّطْفَ الَّذِى كُنْتُ أَرَى مِنْهُ حِينَ أَشْتَكِى إِنَّمَا يَدْخُلُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَيُسَلِّمُ ثُمَّ يَقُولُ « كَيْفَ تِيكُمْ » . فَذَاكَ يَرِيبُنِى وَلاَ أَشْعُرُ بِالشَّرِّ حَتَّى خَرَجْتُ بَعْدَ مَا نَقِهْتُ وَخَرَجَتْ مَعِى أُمُّ مِسْطَحٍ قِبَلَ الْمَنَاصِعِ وَهُوَ مُتَبَرَّزُنَا وَلاَ نَخْرُجُ إِلاَّ لَيْلاً إِلَى لَيْلٍ وَذَلِكَ قَبْلَ أَنَّ نَتَّخِذَ الْكُنُفَ قَرِيبًا مِنْ بُيُوتِنَا وَأَمْرُنَا أَمْرُ الْعَرَبِ الأُوَلِ فِى التَّنَزُّهِ وَكُنَّا نَتَأَذَّى بِالْكُنُفِ أَنْ نَتَّخِذَهَا عِنْدَ بُيُوتِنَا فَانْطَلَقْتُ أَنَا وَأُمُّ مِسْطَحٍ وَهِىَ بِنْتُ أَبِى رُهْمِ بْنِ الْمُطَّلِبِ بْنِ عَبْدِ مَنَافٍ وَأُمُّهَا ابْنَةُ صَخْرِ بْنِ عَامِرٍ خَالَةُ أَبِى بَكْرٍ الصِّدِّيقِ وَابْنُهَا مِسْطَحُ بْنُ أُثَاثَةَ بْنِ عَبَّادِ بْنِ الْمُطَّلِبِ فَأَقْبَلْتُ أَنَا وَبِنْتُ أَبِى رُهْمٍ قِبَلَ بَيْتِى حِينَ فَرَغْنَا مِنْ شَأْنِنَا فَعَثَرَتْ أُمُّ مِسْطَحٍ فِى مِرْطِهَا فَقَالَتْ تَعِسَ مِسْطَحٌ . فَقُلْتُ لَهَا بِئْسَ مَا قُلْتِ أَتَسُبِّينَ رَجُلاً قَدْ شَهِدَ بَدْرًا . قَالَتْ أَىْ هَنْتَاهُ أَوَلَمْ تَسْمَعِى مَا قَالَ قُلْتُ وَمَاذَا قَالَ قَالَتْ فَأَخْبَرَتْنِى بِقَوْلِ أَهْلِ الإِفْكِ فَازْدَدْتُ مَرَضًا إِلَى مَرَضِى فَلَمَّا رَجَعْتُ إِلَى بَيْتِى فَدَخَلَ عَلَىَّ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَسَلَّمَ ثُمَّ قَالَ « كَيْفَ تِيكُمْ » . قُلْتُ أَتَأْذَنُ لِى أَنْ آتِىَ أَبَوَىَّ قَالَتْ وَأَنَا حِينَئِذٍ أُرِيدُ أَنْ أَتَيَقَّنَ الْخَبَرَ مِنْ قِبَلِهِمَا . فَأَذِنَ لِى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَجِئْتُ أَبَوَىَّ فَقُلْتُ لأُمِّى يَا أُمَّتَاهْ مَا يَتَحَدَّثُ النَّاسُ فَقَالَتْ يَا بُنَيَّةُ هَوِّنِى عَلَيْكِ فَوَاللَّهِ لَقَلَّمَا كَانَتِ امْرَأَةٌ قَطُّ وَضِيئَةٌ عِنْدَ رَجُلٍ يُحِبُّهَا وَلَهَا ضَرَائِرُ إِلاَّ كَثَّرْنَ عَلَيْهَا - قَالَتْ - قُلْتُ سُبْحَانَ اللَّهِ وَقَدْ تَحَدَّثَ النَّاسُ بِهَذَا قَالَتْ فَبَكَيْتُ تِلْكَ اللَّيْلَةَ حَتَّى أَصْبَحْتُ لاَ يَرْقَأُ لِى دَمْعٌ وَلاَ أَكْتَحِلُ بِنَوْمٍ ثُمَّ أَصَبَحْتُ أَبْكِى وَدَعَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَلِىَّ بْنَ أَبِى طَالِبٍ وَأُسَامَةَ بْنَ زَيْدٍ حِينَ اسْتَلْبَثَ الْوَحْىُ يَسْتَشِيرُهُمَا فِى فِرَاقِ أَهْلِهِ - قَالَتْ - فَأَمَّا أُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ فَأَشَارَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِالَّذِى يَعْلَمُ مِنْ بَرَاءَةِ أَهْلِهِ وَبِالَّذِى يَعْلَمُ فِى نَفْسِهِ لَهُمْ مِنَ الْوُدِّ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ هُمْ أَهْلُكَ وَلاَ نَعْلَمُ إِلاَّ خَيْرًا . وَأَمَّا عَلِىُّ بْنُ أَبِى طَالِبٍ فَقَالَ لَمْ يُضَيِّقِ اللَّهُ عَلَيْكَ وَالنِّسَاءُ سِوَاهَا كَثِيرٌ وَإِنْ تَسْأَلِ الْجَارِيَةَ تَصْدُقْكَ - قَالَتْ - فَدَعَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بَرِيرَةَ فَقَالَ « أَىْ بَرِيرَةُ هَلْ رَأَيْتِ مِنْ شَىْءٍ يَرِيبُكِ مِنْ عَائِشَةَ » . قَالَتْ لَهُ بَرِيرَةُ وَالَّذِى بَعَثَكَ بِالْحَقِّ إِنْ رَأَيْتُ عَلَيْهَا أَمْرًا قَطُّ أَغْمِصُهُ عَلَيْهَا أَكْثَرَ مِنْ أَنَّهَا جَارِيَةٌ حَدِيثَةُ السِّنِّ تَنَامُ عَنْ عَجِينِ أَهْلِهَا فَتَأْتِى الدَّاجِنُ فَتَأْكُلُهُ - قَالَتْ - فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَلَى الْمِنْبَرِ فَاسْتَعْذَرَ مِنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أُبَىٍّ ابْنِ سَلُولَ - قَالَتْ - فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَهُوَ عَلَى الْمِنْبَرِ « يَا مَعْشَرَ الْمُسْلِمِينَ مَنْ يَعْذِرُنِى مِنْ رَجُلٍ قَدْ بَلَغَ أَذَاهُ فِى أَهْلِ بَيْتِى فَوَاللَّهِ مَا عَلِمْتُ عَلَى أَهْلِى إِلاَّ خَيْرًا وَلَقَدْ ذَكَرُوا رَجُلاً مَا عَلِمْتُ عَلَيْهِ إِلاَّ خَيْرًا وَمَا كَانَ يَدْخُلُ عَلَى أَهْلِى إِلاَّ مَعِى » . فَقَامَ سَعْدُ بْنُ مُعَاذٍ الأَنْصَارِىُّ فَقَالَ أَنَا أَعْذِرُكَ مِنْهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنْ كَانَ مِنَ الأَوْسِ ضَرَبْنَا عُنُقَهُ وَإِنْ كَانَ مِنْ إِخْوَانِنَا الْخَزْرَجِ أَمَرْتَنَا فَفَعَلْنَا أَمْرَكَ - قَالَتْ - فَقَامَ سَعْدُ بْنُ عُبَادَةَ وَهُوَ سَيِّدُ الْخَزْرَجِ وَكَانَ رَجُلاً صَالِحًا وَلَكِنِ اجْتَهَلَتْهُ الْحَمِيَّةُ فَقَالَ لِسَعْدِ بْنِ مُعَاذٍ كَذَبْتَ لَعَمْرُ اللَّهِ لاَ تَقْتُلُهُ وَلاَ تَقْدِرُ عَلَى قَتْلِهِ . فَقَامَ أُسَيْدُ بْنُ حُضَيْرٍ وَهُوَ ابْنُ عَمِّ سَعْدِ بْنِ مُعَاذٍ فَقَالَ لِسَعْدِ بْنِ عُبَادَةَ كَذَبْتَ لَعَمْرُ اللَّهِ لَنَقْتُلَنَّهُ فَإِنَّكَ مُنَافِقٌ تُجَادِلُ عَنِ الْمُنَافِقِينَ فَثَارَ الْحَيَّانِ الأَوْسُ وَالْخَزْرَجُ حَتَّى هَمُّوا أَنْ يَقْتَتِلُوا وَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَائِمٌ عَلَى الْمِنْبَرِ فَلَمْ يَزَلْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُخَفِّضُهُمْ حَتَّى سَكَتُوا وَسَكَتَ - قَالَتْ - وَبَكَيْتُ يَوْمِى ذَلِكَ لاَ يَرْقَأُ لِى دَمْعٌ وَلاَ أَكْتَحِلُ بِنَوْمٍ ثُمَّ بَكَيْتُ لَيْلَتِى الْمُقْبِلَةَ لاَ يَرْقَأُ لِى دَمْعٌ وَلاَ أَكْتَحِلُ بِنَوْمٍ وَأَبَوَاىَ يَظُنَّانِ أَنَّ الْبُكَاءَ فَالِقٌ كَبِدِى فَبَيْنَمَا هُمَا جَالِسَانِ عِنْدِى وَأَنَا أَبْكِى اسْتَأْذَنَتْ عَلَىَّ امْرَأَةٌ مِنَ الأَنْصَارِ فَأَذِنْتُ لَهَا فَجَلَسَتْ تَبْكِى - قَالَتْ - فَبَيْنَا نَحْنُ عَلَى ذَلِكَ دَخَلَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَسَلَّمَ ثُمَّ جَلَسَ - قَالَتْ - وَلَمْ يَجْلِسْ عِنْدِى مُنْذُ قِيلَ لِى مَا قِيلَ وَقَدْ لَبِثَ شَهْرًا لاَ يُوحَى إِلَيْهِ فِى شَأْنِى بِشَىْءٍ - قَالَتْ - فَتَشَهَّدَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم حِينَ جَلَسَ ثُمَّ قَالَ « أَمَّا بَعْدُ يَا عَائِشَةُ فَإِنَّهُ قَدْ بَلَغَنِى عَنْكِ كَذَا وَكَذَا فَإِنْ كُنْتِ بَرِيئَةً فَسَيُبَرِّئُكِ اللَّهُ وَإِنْ كُنْتِ أَلْمَمْتِ بِذَنْبٍ فَاسْتَغْفِرِى اللَّهَ وَتُوبِى إِلَيْهِ فَإِنَّ الْعَبْدَ إِذَا اعْتَرَفَ بِذَنْبٍ ثُمَّ تَابَ تَابَ اللَّهُ عَلَيْهِ » . قَالَتْ فَلَمَّا قَضَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَقَالَتَهُ قَلَصَ دَمْعِى حَتَّى مَا أُحِسُّ مِنْهُ قَطْرَةً فَقُلْتُ لأَبِى أَجِبْ عَنِّى رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِيمَا قَالَ . فَقَالَ وَاللَّهِ مَا أَدْرِى مَا أَقُولُ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقُلْتُ لأُمِىِّ أَجِيبِى عَنِّى رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَتْ وَاللَّهِ مَا أَدْرِى مَا أَقُولُ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقُلْتُ وَأَنَا جَارِيَةٌ حَدِيثَةُ السِّنِّ لاَ أَقْرَأُ كَثِيرًا مِنَ الْقُرْآنِ إِنِّى وَاللَّهِ لَقَدْ عَرَفْتُ أَنَّكُمْ قَدْ سَمِعْتُمْ بِهَذَا حَتَّى اسْتَقَرَّ فِى نُفُوسِكُمْ وَصَدَّقْتُمْ بِهِ فَإِنْ قُلْتُ لَكُمْ إِنِّى بَرِيئَةٌ وَاللَّهُ يَعْلَمُ أَنِّى بَرِيئَةٌ لاَ تُصَدِّقُونِى بِذَلِكَ وَلَئِنِ اعْتَرَفْتُ لَكُمْ بِأَمْرٍ وَاللَّهُ يَعْلَمُ أَنِّى بَرِيئَةٌ لَتُصَدِّقُونَنِى وَإِنِّى وَاللَّهِ مَا أَجِدُ لِى وَلَكُمْ مَثَلاً إِلاَّ كَمَا قَالَ أَبُو يُوسُفَ فَصَبْرٌ جَمِيلٌ وَاللَّهُ الْمُسْتَعَانُ عَلَى مَا تَصِفُونَ . قَالَتْ ثُمَّ تَحَوَّلْتُ فَاضْطَجَعْتُ عَلَى فِرَاشِى - قَالَتْ - وَأَنَا وَاللَّهِ حِينَئِذٍ أَعْلَمُ أَنِّى بَرِيئَةٌ وَأَنَّ اللَّهَ مُبَرِّئِى بِبَرَاءَتِى وَلَكِنْ وَاللَّهِ مَا كُنْتُ أَظُنُّ أَنْ يُنْزَلَ فِى شَأْنِى وَحْىٌ يُتْلَى وَلَشَأْنِى كَانَ أَحْقَرَ فِى نَفْسِى مِنْ أَنْ يَتَكَلَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ فِىَّ بِأَمْرٍ يُتْلَى وَلَكِنِّى كُنْتُ أَرْجُو أَنْ يَرَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى النَّوْمِ رُؤْيَا يُبَرِّئُنِى اللَّهُ بِهَا قَالَتْ فَوَاللَّهِ مَا رَامَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَجْلِسَهُ وَلاَ خَرَجَ مِنْ أَهْلِ الْبَيْتِ أَحَدٌ حَتَّى أَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَلَى نَبِيِّهِ صلى الله عليه وسلم فَأَخَذَهُ مَا كَانَ يَأْخُذُهُ مِنَ الْبُرَحَاءِ عِنْدَ الْوَحْىِ حَتَّى إِنَّهُ لَيَتَحَدَّرُ مِنْهُ مِثْلُ الْجُمَانِ مِنَ الْعَرَقِ فِى الْيَوْمِ الشَّاتِ مِنْ ثِقَلِ الْقَوْلِ الَّذِى أُنْزِلَ عَلَيْهِ - قَالَتْ - فَلَمَّا سُرِّىَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَهُوَ يَضْحَكُ فَكَانَ أَوَّلَ كَلِمَةٍ تَكَلَّمَ بِهَا أَنْ قَالَ « أَبْشِرِى يَا عَائِشَةُ أَمَّا اللَّهُ فَقَدْ بَرَّأَكِ » . فَقَالَتْ لِى أُمِّى قُومِى إِلَيْهِ فَقُلْتُ وَاللَّهِ لاَ أَقُومُ إِلَيْهِ وَلاَ أَحْمَدُ إِلاَّ اللَّهَ هُوَ الَّذِى أَنْزَلَ بَرَاءَتِى - قَالَتْ - فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ ( إِنَّ الَّذِينَ جَاءُوا بِالإِفْكِ عُصْبَةٌ مِنْكُمْ ) عَشْرَ آيَاتٍ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ هَؤُلاَءِ الآيَاتِ بَرَاءَتِى - قَالَتْ - فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ وَكَانَ يُنْفِقُ عَلَى مِسْطَحٍ لِقَرَابَتِهِ مِنْهُ وَفَقْرِهِ وَاللَّهِ لاَ أُنْفِقُ عَلَيْهِ شَيْئًا أَبَدًا بَعْدَ الَّذِى قَالَ لِعَائِشَةَ . فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ ( وَلاَ يَأْتَلِ أُولُو الْفَضْلِ مِنْكُمْ وَالسَّعَةِ أَنْ يُؤْتُوا أُولِى الْقُرْبَى ) إِلَى قَوْلِهِ ( أَلاَ تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ ) قَالَ حِبَّانُ بْنُ مُوسَى قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ هَذِهِ أَرْجَى آيَةٍ فِى كِتَابِ اللَّهِ . فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ وَاللَّهِ إِنِّى لأُحِبُّ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لِى . فَرَجَعَ إِلَى مِسْطَحٍ النَّفَقَةَ الَّتِى كَانَ يُنْفِقُ عَلَيْهِ وَقَالَ لاَ أَنْزِعُهَا مِنْهُ أَبَدًا . قَالَتْ عَائِشَةُ وَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم سَأَلَ زَيْنَبَ بِنْتَ جَحْشٍ زَوْجَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم عَنْ أَمْرِى « مَا عَلِمْتِ أَوْ مَا رَأَيْتِ » . فَقَالَتْ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَحْمِى سَمْعِى وَبَصَرِى وَاللَّهِ مَا عَلِمْتُ إِلاَّ خَيْرًا . قَالَتْ عَائِشَةُ وَهِىَ الَّتِى كَانَتْ تُسَامِينِى مِنْ أَزْوَاجِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَعَصَمَهَا اللَّهُ بِالْوَرَعِ وَطَفِقَتْ أُخْتُهَا حَمْنَةُ بِنْتُ جَحْشٍ تُحَارِبُ لَهَا فَهَلَكَتْ فِيمَنْ هَلَكَ . قَالَ الزُّهْرِىُّ فَهَذَا مَا انْتَهَى إِلَيْنَا مِنْ أَمْرِ هَؤُلاَءِ الرَّهْطِ . وَقَالَ فِى حَدِيثِ يُونُسَ احْتَمَلَتْهُ الْحَمِيَّةُ .
Tercemesi:
Bize Habbân b. Musa, ona Abdullah b. el-Mübarek, ona Yunus b. Yezid el-Eylî rivayet etti; (T) Bize İshak b. İbrahim el-Hanzalî, Muhammed b. Râfi’ ve Abdullah b. Humeyd de rivayet etti, İbn Râfi’: Haddesenâ: Bize rivayet ett,i dedi, diğer ikisi ise Ahberanâ: Bize haber verdi, dedi, (onlara) Abdürrezzak, ona Ma‘mer rivayet etti. -Burada zikredilecek olan siyak (anlatım) Ma‘mer’in Abd ve İbn Râfi’den naklettiği rivayete göredir.- Yunus ve Ma‘mer’e birlikte ez-Zührî, ona Saîd b. el-Müseyyeb, Urve b. ez-Zübeyr, Alkame b. Vakkas ve Ubeyydullah b. Abdullah b. Utbe b. Mesud, Nebi’nin (sav) zevcesi Âişe’nin İfk (iftira) hadisesine karışanlar, onun hakkında söylediklerini söyleyip, Allah da onların söylediklerinden onu temize çıkarması hususunu haber verdiler. Onların hepsi onun ile ilgili hadisin (anlatılanların) bir bölümünü bana rivayet etmiş olup, onların kimi onun bu hadisini diğerine göre daha iyi bellemiş, olayı daha sağlam bir şekilde anlatıp nakletmiştir. Ben de onların her birisinden bana nakletmiş olduğu hadisi iyice belledim. Onların anlattıklarının her bir kısmı diğer bir kısmını doğruluyor idi. Zikrettiklerine göre Nebi’nin (sav) zevcesi Âişe şöyle demiştir:
Rasulullah (sav) bir sefere çıkmak istediği zaman hanımları arasında kura çekerdi. Hangisinin kurada adı çıkarsa Rasulullah (sav) onu da beraberinde sefere çıkartırdı. – Âişe dedi ki:- Çıktığı gazaların birisinde aramızda kura çekti ve o gazvede kura bana çıktı. Ben de Rasulullah (sav) ile birlikte sefere çıktım. Bu ise hicab emrinin nuzülünden sonra olmuştu. Ben bu yolculuğumuz sırasında hevdecimde taşınıyor ve hevdecim içinde olduğum halde indiriliyordum. Nihayet Rasulullah (sav) gazvesini tamamlayıp geri döndüğünde Medine’ye de yaklaştığımız esnada bir gece yola koyulacağımızın ilanı yapıldı. Yola koyulacağımız ilan edilince ben de kalkıp ordu karargâhının dışına çıkıncaya kadar yürüdüm. İhtiyacımı gördükten sonra tekrar hevdecime doğru gelirken göğsüme dokunduğumda Zafâr boncuğundan gerdanlığımın kopmuş olduğunu gördüğüm için geri dönüp gerdanlığımı aradım, onu arayışım ise beni (vaktinde geri dönmekten) alıkoydu. Benim hevdecimi kaldırıp deveye yüklemekle görevli olan kişiler gelip hevdecimi kaldırarak bindiğim deveme yüklediler. Onlar da benim hevdecimin içinde olduğumu sanıyorlardı. – (Âişe) dedi ki:- Kadınlar o sırada hafif idiler. Şişmanlamamışlar, vücutları et toplamamıştı, onlar yemek namına çok az bir şey yiyorlardı. Bu sebeple hevdecimi kaldıran görevliler onu kaldırıp deveye yüklediklerinde ağırlığından şüphelenmediler bense yaşça küçük bir kadın idim. Deveyi çöktüğü yerden kaldırdılar ve yollarına koyuldular. Ordu yoluna devama koyulduktan sonra ben de gerdanlığımı buldum. Onların konakladığı yere geldiğimde, orada ne seslenen ne de seslenecek sese cevap veren kimse vardı. Bundan dolayı konakladığım yere doğru gittim ve onların benim hevdecimde olmadığımı anlayarak tekrar yanıma geri döneceklerini düşündüm. Ben konaklamış olduğum yerde oturmakta iken gözlerimi tutamayıp uyudum. Safvân b. el-Muattal es-Sülemî –sonra ez-Zekvânî- ordunun arkasında gecelemişti. Gecenin sonuna doğru yola çıkmış ve benim konakladığım yere yakın bir yerde sabahı etmişti. Uyumakta olan bir insanın karartısını görünce yanıma geldi, beni görünce beni tanıdı. Ben hicaba bürünmeden önce beni görüyordu. Beni tanıyınca innâ lillah ve innâ ileyhi râciun diyerek istircâda bulunması üzerine uyandım. Hemen cilbabımla yüzümü örttüm. Vallahi benimle tek bir kelime dahi konuşmadı. Ben de kendisinden istircâda bulunması dışında bir söz işitmedim. Nihayet devesini çöktürdü, devesinin ön ayaklarına bastı, ben de devesine bindim. Deveyi çekerek yola koyuldu. Sonunda onlar da öğle sıcağında konakladıktan sonra ordugâha vardık. Arkasından da benim hakkımdaki dedikodular sebebiyle helâk olanlar helâk oldu. Bu iftiranın en büyüğünü üstlenen kişi de Abdullah b. Ubeyy b. Selûl oldu.
Derken Medine’ye geldik. Medine’ye vardığımızda ben bir ay süreyle hastalandım. İnsanlar ise iftiracıların (İfk ehlinin) söylediklerine dalıp gitmişlerdi. Ben ise bunların hiçbirisinin farkında değildim. Fakat bu hastalığım esnasında Rasulullah’dan (sav), daha önceleri hastalandığımda görmeye alıştığım o latif ve ince muameleyi görmeyişim beni şüphelendirmişti. Rasulullah (sav) yalnızca yanıma giriyor “Bu hastanız nasıl?” diyordu. Bu ise beni şüphelendirmekle birlikte, ben çıkan şerrin farkında değildim. Sonunda iyileştikten sonra dışarı çıktım. Beraberimde Ümm Mistah da bulunduğu halde ihtiyaçların karşılandığı tarafa doğru çıktım. Burası bizim ihtiyaçlarımızı karşılamak üzere gittiğimiz bir yerdi. Ancak geceden geceye buraya çıkardık. Bu ise bizim evlerimize yakın kenefler edinmemizden önce idi. Bu hususta bizim de durumumuz -bu gibi şeylerden uzak kalışta- önceki Arapların durumu gibiydi. Çünkü evlerimize yakın yerlerde kenef yapmaktan rahatsız olurduk. Bu sebeple Ebu Rumh b. el-Muttalib b. Abdumenaf’ın kızı olan Ümm Mistah ile dışarı çıktık. Onun annesi ise Ebu Bekir es-Sıddık’ın teyzesi Sahr b. Âmir’in kızı idi. Ümm Mistah’ın oğlu ise Mistah b. Üsâse b. Abbâd b. el-Muttalib idi. Ben ve Ebu Ruhm’un kızı işimizi bitirdikten sonra evime doğru geldik. Bu sırada Üm Mistah elbisesinin eteğine basarak tökezledi, kahrolası Mistah! dedi. Ben ona: Ne kötü bir söz söyledin? Bedir’de bulunmuş bir adama böyle mi ağır söz söylüyorsun? dedim. O: Ah kızcağızım, sen onun neler söylediklerini duymadın mı? dedi. Ben: Ne dedi ki! dedim. O şöyle dedi, diyerek İfk ehli (denilen) iftiracıların söylediklerini bana haber verdi. Bunun üzerine hastalığıma hastalık katıldı. Evime geri döndüğüm zaman Rasulullah (sav) yanıma geldi, selam verdikten sonra “Bu hastanız nasıl” buyurdu. Ben: Annemin, babamın yanına gitmeme izin verir misin? dedim. O sırada ise ben onlardan bu haberlerin gerçeğini öğrenip emin olmak istemiştim. Rasulullah (sav) bana izin verince ben de annemin babamın yanına geldim. Anneme: Anacığım, insanların dillerine doladıkları nedir? dedim. O: Kızcağızım, kendine acı, vallahi kendisini seven bir kocanın yanında bulunan ve birçok kuması olan güzel bir kadın olup da onların onun aleyhine bir şeyler uydurmadıkları pek az olur. (Âişe) dedi ki: Ben kendi kendime Subhanallah, insanlar böyle şeyler de mi konuştular, dedim. (Âişe) dedi ki: O gece sabaha kadar ağlayıp durdum, gözyaşım dinmedi, gözüme uyku girmedi. Sonra da ağlayarak sabahı ettim.
Rasulullah da (sav) (bu hususta) vahyin gelmesi gecikince kendileriyle hanımından (benden) ayrılmak hususunda istişare etmek üzere Ali b. Ebu Talib ve Üsâme b. Zeyd’i çağırdı. (Âişe) dedi ki: Üsâme b. Zeyd Rasulullah’a (sav), eşinin bu işten uzak ve temiz olduğuna dair bilgisine ve kendi içinde onlara beslemiş olduğu sevgisine uygun olarak kanaatini belirterek dedi ki: Ey Allah’ın Rasulü bunlar senin ailendir ve biz hayırdan başka bir şey bilmiyoruz.
Ali b. Ebu Talib ise: Allah bu hususta işi senin aleyhine daraltmış değildir. Onun dışında pek çok kadın vardır, eğer cariyeye soracak olursan o sana doğruyu söyleyecektir, dedi.
(Âişe) dedi ki: Bunun üzerine Rasulullah (sav) Berire’yi çağırdı ve: “Ey Berire, sen Âişe’nin seni şüphelendirecek bir halini gördün mü?” sordu. Berire ona: Seni hak ile gönderene yemin ederim ki, ben onun aleyhinde onun için ayıplayacağım hiçbir husus görmüş değilim. Bütün gördüğüm şundan ibarettir: O henüz yaşı küçük bir kızcağızdır, ailesi için yoğurmuş olduğu hamuru bırakıp uyur, koyun gelir onu yer, cevabını verdi:
(Âişe) dedi ki: Sonra Rasulullah (sav) minbere çıktı ve Abdullah b. Ubeyy b. Ebu Selul hakkında (söyleyeceklerinden ötürü) mazur görülmesini istedi. (Âişe devamla) dedi ki: Rasulullah (sav) minber üzerinde şöyle buyurdu: “Ey Müslümanlar topluluğu, aile halkım hakkında eziyet verecek kadar ileri giden bir adamın yaptıklarına karşılık (benim yapacaklarımdan ötürü) beni kim mazur görecek? Vallahi ben, eşim hakkında hayırdan başka hiçbir şey bilmiyorum. Ayrıca onların sözünü ettikleri adam hakkında da hayırdan başka bildiğim bir şey yok. O, eşimin bulunduğu yere ancak benimle beraber içeri girerdi.”
Bu sefer Ensar’dan Sa‘d b. Muâz ayağa kalkarak: Ey Allah’ın Rasulü, ondan ötürü ben seni mazur görürüm. Eğer (ddiğin kişi) Evs’den ise biz onun boynunu vururuz. Şayet Hazrecli kardeşlerimizden birisi ise bize emir verirsin biz de sen ne emredersen onu yaparız, dedi. (Âişe) dedi ki: Bunun üzerine Hazreclilerin efendisi olan Sa‘d b. Ubâde ayağa kalktı, salih bir zat idi. Fakat onun hamiyet duygusu kendisine cahilce bir iş yaptırdı ve Sa‘d b. Muâz’a: Vallahi yalan söylüyorsun, onu öldüremezsin onu öldürmeye gücün de yetmez, dedi.
Sa‘d b. Muâz’ın amcasının oğlu olan Useyd b. Hudayr ayağa kalkarak Sa‘d b. Ubâde’ye: Vallahi yalan söyledin. Şüphesiz biz onu öldürürüz, şüphesiz sen münafıklar adına tartışan bir münafıksın, demesi üzerine, o iki kabile olan Evs ile Hazrec galeyana geldi, hatta birbirleriyle vuruşmak istediler. Rasulullah (sav) ise minber üzerinde ayakta duruyordu. Rasulullah (sav) onlar susuncaya kadar onları teskin etmeye devam etti, sonra o da sustu.
(Âişe) dedi ki: O gün ben hep ağladım. Gözyaşlarım dinmedi, gözüme uyku girmedi. Arkasından bir sonraki gece de ağlayıp durdum. Ne gözyaşım dindi, ne gözüme uyku girdi. Annem ve babam ise ağlamanın benim ciğerimi parçalayacağını sandılar. Onlar yanımda otururken ben de ağlıyorken Ensar’dan bir kadın yanıma gelmek için izin istedi. Ben de ona izin verdim. Oturup ağlamaya başladı.
(Âişe) dedi ki: Bizler bu halde iken, Rasulullah (bav) yanımıza girdi, selam verdikten sonra oturdu. (Âişe) dedi ki: Hakkımda o söylenenlerin söylendiğinden beri yanımda oturmamıştı. Bir ay geçtiği halde benim hakkımda ona hiçbir şey vahy edilmemişti. (Âişe) devamla dedi ki: Rasulullah (sav) oturunca kelime-i şahadet getirdi, sonra da şunları söyledi: “İmdi ey Âişe, senin hakkında şöyle şöyle denilenler bana ulaştı. Eğer sen gerçekten günahsız isen, Allah senin günahsızlığını bildirecektir. Eğer bir günah işlemiş isen Allah’tan seni bağışlamanı dile, ona tövbe et. Çünkü kul bir günahı itiraf ettikten sonra tövbe ederse Allah da tövbesini kabul eder” buyurdu.
(Âişe) devamla dedi ki: Rasulullah (sav) sözlerini bitirince gözyaşlarım kesildi hatta bir damla dahi aktığını hissetmedim. Babama: Benim adıma Rasulullah’a (sav) söylediklerine cevap ver, dedim. O: vallahi Rasulullah’a (sav) ne diyeceğimi bilemiyorum, dedi. Bu sefer anneme: Rasulullah’a (sav) benim adıma sen cevap ver, dedim. Annem: Vallahi Rasulullah’a (sav) ne diyeceğimi bilemiyorum, dedi. Ben yaşça küçük bir kız olduğum halde şöyle dedim: Ben Kur’ân-ı Kerim’den fazla bir miktarı (ezbere) okuyamıyorum ama şüphesiz ben, Allah’a yemin olsun ki, sizin bu sözleri işittiğinizi ve sonunda bunun içinizde yer ettiğini, onu doğru gördüğünüzü öğrenmiş oldum. Şayet ben sizlere günahsızım, diyecek olursam zaten Allah benim günahsız olduğumu biliyor, bu sözümü doğru kabul etmeyeceksiniz. Eğer sizlere bir hususu itiraf edecek olsam, Allah da benim ondan uzak olduğumu bildiği halde siz benim bu söylediğimi doğru kabul edeceksiniz. Allah’a yemin olsun gerçek şu ki, benim durumum ile sizin durumunuza uygun bulduğum yegâne örnek Yusuf’un babasının dediği gibi: “Bana düşen güzelce sabretmekten ibarettir, sizin bu dediklerinize karşı Allah’tan yardımcı olmasını dilerim” (Yusuf,12/18) sözüdür.
(Âişe devamla) dedi ki: Sonra başka tarafa döndüm ve yatağıma yattım. (Âişe) dedi ki: O vakit ben vallahi suçsuz olduğumu ve Allah’ın suçsuz olmam sebebiyle benim günahsızlığımı ortaya koyacağını biliyordum. Ama Allah’a yemin ederim ki benim hakkımda tilavet olunacak buyrukların indirileceğini sanmıyordum. Şüphesiz ben Aziz ve Celil Allah’ın benim hakkımda tilavet olunacak buyruklar indireceğini zannetmeyecek kadar kendimi küçük görüyordum. Ama Rasulullah’a (sav) uykusunda Allah’ın onunla beni temize çıkaracak bir rüya göstereceğini ümit ediyordum.
(Âişe) dedi ki: Allah’a yemin olsun ki Rasulullah (sav) oturduğu yerden kalkmadan ve aile halkından herhangi bir kimse dışarı çıkmadan, aziz ve celil Allah Nebi’sine (sav) vahiy indirdi ve vahyin indiği esnada kendisini bürüyen vahyin ağırlığı hali aldı. Hatta ona indirilen buyrukların ağırlığından ötürü soğuk kış gününde dahi ondan (vahiy geldiği sırada) inci taneleri gibi ter dökülürdü. (Âişe) dedi ki: Rasulullah’ın (sav) üzerinden vahiy dolayısıyla kendisini bürüyen hal açılınca, gülerek ilk söylediği söz: “Müjde ey Âişe! Allah senin günahsız olduğunu bildirip seni temize çıkardı” demek oldu. Annem bana: Haydi onun için (saygını göstererek) ayağa kalk, dedi. Ben: Vallahi onun için ayağa kalkmayacağım, Allah’tan başkasına da hamd edecek değilim, çünkü benim suçsuz ve günahsız olduğuma dair buyrukları indiren odur. (Âişe) dedi ki: Aziz ve celil Allah da: “O olmadık iftirada bulunanlar sizden bir topluluktur” (Nur, 24/11) buyruğundan itibaren on ayet-i kerimeyi indirdi. Aziz ve celil Allah bu ayetleri benim suçsuz ve günahsız olduğuma dair indirmişti.
(Âişe) dedi ki: Bunun üzerine Ebu Bekir, kendisine yakın bir akraba ve fakir olması dolayısıyla nafaka verdiği Mistah hakkında: Vallahi Âişe için o sözleri söyledikten sonra hiçbir zaman ona hiçbir infakta bulunmayacağım, deyince, aziz ve celil Allah da: “Sizden fazilet ve imkân sahipleri, fakirlere… infak etmemeye yemin etmesinler” buyruğunu: “Allah’ın size mağfiret etmesini sevmez misiniz?” (Nur, 24/22) buyruğuna kadar indirdi.
(Ravi) Habban b. Musa dedi ki: Abdullah b. el-Mübarek dedi ki: İşte bu, Allah’ın kitabındaki en ümit verici ayettir.
Bunun üzerine Ebu Bekir: Vallahi, gerçekten ben, Allah’ın günahlarımı bana bağışlamasını severim deyip, Mistah’a daha önceden yapmış olduğu infakı yeniden yapmaya başladı ve: Hiçbir zaman bu nafakayı ondan kesmeyeceğim, dedi.
Âişe dedi ki: Rasulullah (sav), Nebi’nin (sav) zevcesi Cahş kızı Zeyneb’e benim durumuma dair: “Sen ne bildin ya da ne gördün?” diye sormuştu. O: Ey Allah’ın Rasulü, ben kulağımı ve gözümü (kötülüklere karşı) korurum, vallahi ben hayırdan başka hiçbir şey bilmiyorum, dedi.
Âişe dedi ki: Nebi’nin (sav) zevceleri arasında benimle boy ölçüşebilecek tek hanımı o idi. Ama vera’ ve takvası sayesinde Allah da onu korudu. Fakat onun kız kardeşi Cahş kızı Hamne ise onun lehine savaşmaya koyulmuştu. Bu sebeple o da helâk olanlar arasında helâk oldu.
Ez-Zührî dedi ki: İşte bunlar, o kişilerin durumu ile ilgili olarak bizi ulaşan bilgilerdir. Yunus’un hadisi rivayetinde: “Hamiyet duygusu onu…itti” demiştir.
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Müslim, Sahîh-i Müslim, Tevbe 7020, /1139
Senetler:
()
Konular:
Hz. Peygamber, hanımları, Hz. Aişe
Kur'an, Nüzul sebebleri
Münafık, yaptıkları şeyler (Resulullah zamanında)