Öneri Formu
Hadis Id, No:
42493, DM001892
Hadis:
أَخْبَرَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ أَبَانَ حَدَّثَنَا حَاتِمُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ : دَخَلْنَا عَلَى جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ فَسَأَلَ عَنِ الْقَوْمِ حَتَّى انْتَهَى إِلَىَّ فَقُلْتُ : أَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِىِّ بْنِ حُسَيْنِ بْنِ عَلِىٍّ ، فَأَهْوَى بِيَدِهِ إِلَى زِرِّىَ الأَعْلَى وَزِرِّىَ الأَسْفَلِ ثُمَّ وَضَعَ فَمَهُ بَيْنَ ثَدْيَىَّ وَأَنَا يَوْمَئِذٍ غُلاَمٌ شَابٌّ فَقَالَ : مَرْحَباً بِكَ يَا ابْنَ أَخِى سَلْ عَمَّا شِئْتَ. فَسَأَلْتُهُ وَهُوَ أَعْمَى وَجَاءَ وَقْتُ الصَّلاَةِ فَقَامَ فِى سَاجَةٍ مُلْتَحِفاً بِهَا كُلَّمَا وَضَعَهَا عَلَى مَنْكِبَيْهِ رَجَعَ طَرَفُهَا إِلَيْهِ مِنْ صِغَرِهَا وَرِدَاؤُهُ إِلَى جَنْبِهِ عَلَى الْمِشْجَبِ فَصَلَّى فَقُلْتُ : أَخْبِرْنِى عَنْ حَجَّةِ رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- فَقَالَ بِيَدِهِ فَعَقَدَ تِسْعاً فَقَالَ : مَكَثَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- تِسْعَ سِنِينَ لَمْ يَحُجَّ ، ثُمَّ أُذِّنَ فِى النَّاسِ بِالْحَجِّ فِى الْعَاشِرَةِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- حَاجٌّ فَقَدِمَ الْمَدِينَةَ بَشَرٌ كَثِيرٌ كُلُّهُمْ يَلْتَمِسُ أَنْ يَأْتَمَّ بِرَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- وَيَعْمَلَ مِثْلَ عَمَلِهِ ، فَخَرَجْنَا مَعَهُ حَتَّى أَتَيْنَا ذَا الْحُلَيْفَةِ فَوَلَدَتْ أَسْمَاءُ بِنْتُ عُمَيْسٍ مُحَمَّدَ بْنَ أَبِى بَكْرٍ ، فَأَرْسَلَتْ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- كَيْفَ أَصْنَعُ؟ قَالَ :« اغْتَسِلِى وَاسْتَثْفِرِى بِثَوْبٍ وَأَحْرِمِى ». فَصَلَّى رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- فِى الْمَسْجِدِ ثُمَّ رَكِبَ الْقَصْوَاءَ حَتَّى اسْتَوَتْ بِهِ نَاقَتُهُ عَلَى الْبَيْدَاءِ نَظَرْتُ إِلَى مَدِّ بَصَرِى مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ مِنْ رَاكِبٍ وَمَاشٍ وَعَنْ يَمِينِهِ مِثْلُ ذَلِكَ وَعَنْ يَسَارِهِ مِثْلُ ذَلِكَ وَخَلْفَهُ مِثْلُ ذَلِكَ وَرَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- بَيْنَ أَظْهُرِنَا وَعَلَيْهِ يُنْزَلُ الْقُرْآنُ وَهُوَ يَعْرِفُ تَأْوِيلَهُ ، فَأَهَلَّ بِالتَّوْحِيدِ :« لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ لاَ شَرِيكَ لَكَ لَبَّيْكَ ، إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَكَ وَالْمُلْكَ ، لاَ شَرِيكَ لَكَ ». فَأَهَلَّ النَّاسُ بِهَذَا الَّذِى يُهِلُّونَ بِهِ فَلَمْ يَزِدْ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- عَلَيْهِمْ شَيْئاً ، وَلَبَّى رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- تَلْبِيَتَهُ حَتَّى إِذَا أَتَيْنَا الْبَيْتَ مَعَهُ. قَالَ جَابِرٌ : لَسْنَا نَنْوِى إِلاَّ الْحَجَّ لَسْنَا نَعْرِفُ الْعُمْرَةَ حَتَّى إِذَا أَتَيْنَا الْبَيْتَ مَعَهُ اسْتَلَمَ الرُّكْنَ ، فَرَمَلَ ثَلاَثاً وَمَشَى أَرْبَعاً ثُمَّ تَقَدَّمَ إِلَى مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ فَصَلَّى فَقَرَأَ {وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى} فَجَعَلَ الْمَقَامَ بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْبَيْتِ فَكَانَ أَبِى يَقُولُ وَلاَ أَعْلَمُهُ ذَكَرَهُ عَنْ جَابِرٍ عَنِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- أَمْ لاَ قَالَ : كَانَ يَقْرَأُ فِى الرَّكْعَتَيْنِ {قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ} وَ {قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ} ثُمَّ رَجَعَ إِلَى الرُّكْنِ فَاسْتَلَمَهُ ، ثُمَّ خَرَجَ مِنَ الْبَابِ إِلَى الصَّفَا ، فَلَمَّا أَتَى الصَّفَا قَرَأَ {إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ} :« أَبْدَأُ بِمَا بَدَأَ اللَّهُ بِهِ ». فَبَدَأَ بِالصَّفَا فَرَقِىَ عَلَيْهِ حَتَّى رَأَى الْبَيْتَ فَوَحَّدَ اللَّهَ وَكَبَّرَهُ وَقَالَ :« لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ يُحْيِى وَيُمِيتُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَنَصَرَ عَبْدَهُ ، وَهَزَمَ الأَحْزَابَ وَحْدَهُ ». ثُمَّ دَعَا مِنْ ذَلِكَ فَقَالَ مِثْلَ هَذَا ثَلاَثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ نَزَلَ إِلَى الْمَرْوَةِ حَتَّى إِذَا انْصَبَّتْ قَدَمَاهُ فِى بَطْنِ الْوَادِى - قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الدَّارِمِىُّ يَعْنِى فَرَمَلَ - حَتَّى إِذَا صَعِدْنَا مَشَى حَتَّى إِذَا أَتَيْنَا الْمَرْوَةَ ، فَفَعَلَ عَلَى الْمَرْوَةِ كَمَا فَعَلَ عَلَى الصَّفَا حَتَّى إِذَا كَانَ آخِرُ طَوَافٍ عَلَى الْمَرْوَةِ قَالَ :« إِنِّى لَوِ اسْتَقْبَلْتُ مِنْ أَمْرِى مَا اسْتَدْبَرْتُ لَمْ أَسُقِ الْهَدْىَ وَجَعَلْتُهَا عُمْرَةً ، فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ لَيْسَ مَعَهُ هَدْىٌ فَلْيُحِلَّ وَيَجْعَلْهَا عُمْرَةً ». فَقَامَ سُرَاقَةُ بْنُ مَالِكِ بْنِ جُعْشُمٍ فَقَالَ : يَا رَسُولَ اللَّهِ أَلِعَامِنَا هَذَا أَوْ لأَبَدِ أَبَدٍ؟ فَشَبَكَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- أَصَابِعَهُ فِى الأُخْرَى فَقَالَ :« دَخَلَتِ الْعُمْرَةُ فِى الْحَجِّ ». هَكَذَا مَرَّتَيْنِ :« لاَ بَلْ لأَبَدِ أَبَدٍ ، لاَ بَلْ لأَبَدِ أَبَدٍ ». وَقَدِمَ عَلِىٌّ بِبُدْنٍ مِنَ الْيَمَنِ لِلنَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- فَوَجَدَ فَاطِمَةَ مِمَّنْ حَلَّ وَلَبِسَتْ ثِيَابَ صَبِيغٍ وَاكْتَحَلَتْ ، فَأَنْكَرَ عَلِىٌّ ذَلِكَ عَلَيْهَا فَقَالَتْ : أَبِى أَمَرَنِى. فَكَانَ عَلِىٌّ يَقُولُ : ذَهَبْتُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- أُحَرِّشُهُ عَلَى فَاطِمَةَ فِى الَّذِى صَنَعَتْ مُسْتَفْتِياً لِرَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- فِيمَا ذَكَرَتْ فَأَنْكَرْتُ ذَلِكَ عَلَيْهَا. فَقَالَ :« صَدَقَتْ ، مَا فَعَلْتَ حِينَ فَرَضْتَ الْحَجَّ؟ ». قَالَ قُلْتُ : اللَّهُمَّ إِنِّى أُهِلُّ بِمَا أَهَلَّ بِهِ رَسُولُكَ. قَالَ :« فَإِنَّ مَعِىَ الْهَدْىَ فَلاَ تَحْلِلْ ». قَالَ : فَكَانَ جَمَاعَةُ الْهَدْىِ الَّذِى قَدِمَ بِهِ عَلِىٌّ مِنَ الْيَمَنِ وَالَّذِى أَتَى بِهِ النَّبِىُّ -صلى الله عليه وسلم- مِائَةَ بَدَنَةٍ ، فَحَلَّ النَّاسُ كُلُّهُمْ وَقَصَّرُوا إِلاَّ النَّبِىَّ -صلى الله عليه وسلم- وَمَنْ كَانَ مَعَهُ هَدْىٌ ، فَلَمَّا كَانَ يَوْمُ التَّرْوِيَةِ وَجَّهَ إِلَى مِنًى فَأَهْلَلْنَا بِالْحَجِّ ، وَرَكِبَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- فَصَلَّى بِنَا الظُّهْرَ وَالْعَصْرَ وَالْمَغْرِبَ وَالْعِشَاءَ وَالصُّبْحَ ، ثُمَّ مَكَثَ قَلِيلاً حَتَّى إِذَا طَلَعَتِ الشَّمْسُ أَمَرَ بَقُبَّةٍ مِنَ شَعَرٍ تُضْرَبُ لَهُ بِنَمِرَةَ ، ثُمَّ رَكِبَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- فَسَارَ لاَ تَشُكُّ قُرَيْشٌ إِلاَّ أَنَّهُ وَاقِفٌ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ كَمَا كَانَتْ قُرَيْشٌ تَصْنَعُ فِى الْجَاهِلِيَّةِ فِى الْمُزْدَلِفَةِ ، فَسَارَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- حَتَّى أَتَى عَرَفَةَ فَوَجَدَ الْقُبَّةَ قَدْ ضُرِبَتْ بِنَمِرَةَ ، فَنَزَلَهَا حَتَّى إِذَا زَاغَتْ - يَعْنِى الشَّمْسَ - أَمَرَ بِالْقَصْوَاءِ فَرُحِّلَتْ لَهُ ، فَأَتَى بَطْنَ الْوَادِى فَخَطَبَ النَّاسَ وَقَالَ :« إِنَّ دِمَاءَكُمْ وَأَمْوَالَكُمْ حَرَامٌ كَحُرْمَةِ يَوْمِكُمْ هَذَا فِى شَهْرِكُمْ هَذَا فِى بَلَدِكُمْ هَذَا ، أَلاَ إِنَّ كُلَّ شَىْءٍ مِنْ أَمْرِ الْجَاهِلِيَّةِ تَحْتَ قَدَمَىَّ مَوْضُوعٌ وَدِمَاءُ الْجَاهِلِيَّةِ مَوْضُوعَةٌ ، وَأَوَّلُ دَمٍ وُضِعَ دِمَاؤُنَا دَمُ رَبِيعَةَ بْنِ الْحَارِثِ ». كَانَ مُسْتَرْضَعاً فِى بَنِى سَعْدٍ فَقَتَلَتْهُ هُذَيْلٌ :« وَرِبَا الْجَاهِلِيَّةِ مَوْضُوعٌ ، وَأَوَّلُ رِباً أَضَعُهُ رِبَا عَبَّاسِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ ، فَإِنَّهُ مَوْضُوعٌ كُلُّهُ ، فَاتَّقُوا اللَّهَ فِى النِّسَاءِ ، فَإِنَّمَا أَخَذْتُمُوهُنَّ بِأَمَانَةِ اللَّهِ وَاسْتَحْلَلْتُمْ فُرُوجَهُنَّ بِكَلِمَةِ اللَّهِ ، وَإِنَّ لَكُمْ عَلَيْهِنَّ أَنْ لاَ يُوطِئْنَ فُرُشَكُمْ أَحَداً تَكْرَهُونَهُ ، فَإِنْ فَعَلْنَ ذَلِكَ فَاضْرِبُوهُنَّ ضَرْباً غَيْرَ مُبَرِّحٍ ، وَلَهُنَّ عَلَيْكُمْ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ، وَأَنْتُمْ مَسْئُولُونَ عَنِّى فَمَا أَنْتُمْ قَائِلُونَ؟ ». قَالُوا : نَشْهَدُ أَنَّكَ قَدْ بَلَّغْتَ وَأَدَّيْتَ وَنَصَحْتَ فَقَالَ بِإِصْبُعِهِ السَّبَّابَةِ فَرَفَعَهَا إِلَى السَّمَاءِ وَيَنْكُتُهَا إِلَى النَّاسِ :« اللَّهُمَّ اشْهَدِ ، اللَّهُمَّ اشْهَدِ ، اللَّهُمَّ اشْهَدْ ». ثُمَّ أَذَّنَ بِلاَلٌ بِأَذَانٍ وَاحِدٍ وَإِقَامَةٍ فَصَلَّى الظُّهْرَ ، ثُمَّ أَقَامَ فَصَلَّى الْعَصْرَ لَمْ يُصَلِّ بَيْنَهُمَا شَيْئاً ، ثُمَّ رَكِبَ حَتَّى وَقَفَ فَجَعَلَ بَطْنَ نَاقَتِهِ الْقَصْوَاءِ إِلَى الصُّخَيْرَاتِ - وَقَالَ إِسْمَاعِيلُ إِلَى الشُّجَيْرَاتِ - وَجَعَلَ حَبْلَ الْمُشَاةِ بَيْنَ يَدَيْهِ ثُمَّ اسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ ، فَلَمْ يَزَلْ وَاقِفاً حَتَّى غَرَبَتِ الشَّمْسُ وَذَهَبَتِ الصُّفْرَةُ حَتَّى غَابَ الْقُرْصُ ، فَأَرْدَفَ أُسَامَةَ خَلْفَهُ ثُمَّ دَفَعَ وَقَدْ شَنَقَ لِلْقَصْوَاءِ الزِّمَامَ حَتَّى إِنَّهُ لَيُصِيبُ رَأْسُهَا مَوْرِكَ رَحْلِهِ وَيَقُولُ بِيَدِهِ الْيُمْنَى : السَّكِينَةَ السَّكِينَةَ كُلَّمَا أَتَى حَبْلاً مِنَ الْحِبَالِ أَرْخَى لَهَا قَلِيلاً حَتَّى تَصْعَدَ حَتَّى أَتَى الْمُزْدَلِفَةَ ، فَصَلَّى بِهَا الْمَغْرِبَ وَالْعِشَاءَ بِأَذَانٍ وَإِقَامَتَيْنِ ، ثُمَّ اضْطَجَعَ حَتَّى إِذَا طَلَعَ الْفَجْرُ صَلَّى الْفَجْرَ بِأَذَانٍ وَإِقَامَةٍ ، ثُمَّ رَكِبَ الْقَصْوَاءَ حَتَّى وَقَفَ عَلَى الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ وَاسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ ، فَدَعَا اللَّهَ وَكَبَّرَهُ وَهَلَّلَهُ وَوَحَّدَهُ حَتَّى أَسْفَرَ جِدًّا ، ثُمَّ دَفَعَ قَبْلَ أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ ، وَأَرْدَفَ الْفَضْلَ بْنَ الْعَبَّاسِ وَكَانَ رَجُلاً حَسَنَ الشَّعْرِ أَبْيَضَ وَسِيماً ، فَلَمَّا دَفَعَ النَّبِىُّ -صلى الله عليه وسلم- مَرَّ بِالظُّعُنِ يَجْرِينَ فَطَفِقَ الْفَضْلُ يَنْظُرُ إِلَيْهِنَّ ، فَأَخَذَ النَّبِىُّ -صلى الله عليه وسلم- يَدَهُ فَوَضَعَهَا عَلَى وَجْهِ الْفَضْلِ فَحَوَّلَ الْفَضْلُ رَأْسَهُ مِنَ الشِّقِّ الآخَرِ ، فَوَضَعَ النَّبِىُّ -صلى الله عليه وسلم- يَدَهُ مِنَ الشِّقِّ الآخَرِ حَتَّى إِذَا أَتَى مُحَسِّرَ حَرَّكَ قَلِيلاً ثُمَّ سَلَكَ الطَّرِيقَ الْوُسْطَى الَّتِى تُخْرِجُكَ إِلَى الْجَمْرَةِ الْكُبْرَى ، حَتَّى إِذَا أَتَى الْجَمْرَةَ الَّتِى عِنْدَهَا الشَّجَرَةُ فَرَمَى بِسَبْعِ حَصَيَاتٍ ، يُكَبِّرُ عَلَى كُلِّ حَصَاةٍ مِنْ حَصَى الْخَذْفِ ، ثُمَّ رَمَى مِنْ بَطْنِ الْوَادِى ثُمَّ انْصَرَفَ إِلَى الْمَنْحَرِ ، فَنَحَرَ ثَلاَثاً وَسِتِّينَ بَدَنَةً بِيَدِهِ ، ثُمَّ أَعْطَى عَلِيًّا فَنَحَرَ مَا غَبَرَ وَأَشْرَكَهُ فِى بُدْنِهِ ، ثُمَّ أَمَرَ مِنْ كُلِّ بَدَنَةٍ بِبَضْعَةٍ فَجُعِلَتْ فِى قِدْرٍ فَطُبِخَتْ ، فَأَكَلاَ مِنْ لُحُومِهَا وَشَرِبَا مِنْ مَرَقِهَا ، ثُمَّ رَكِبَ فَأَفَاضَ إِلَى الْبَيْتِ فَأَتَى الْبَيْتَ فَصَلَّى الظُّهْرَ بِمَكَّةَ ، وَأَتَى بَنِى عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَهُمْ يَسْتَقُونَ عَلَى زَمْزَمَ فَقَالَ :« انْزِعُوا بَنِى عَبْدِ الْمُطَّلِبِ ، فَلَوْلاَ يَغْلِبُكُمُ النَّاسُ عَلَى سِقَايَتِكُمْ لَنَزَعْتُ مَعَكُمْ ». فَنَاوَلُوهُ دَلْواً فَشَرِبَ.
Tercemesi:
Bize İsmail b. Ebân, ona Hâtim b. İsmail, ona Cafer b. Muhammed, ona babası, ona Câbir b. Abdullah rivayet etmiştir, Ebu Cafer dedi ki: Biz Câbir b. Abdullah’ın huzuruna girdik. Gelenlerin kimler olduğunu sordu, nihayet bana gelince, ben: Ben Muhammed b. Ali b. Husayn b. Ali’yim, dedim. Derhal elini gömleğimin en üst düğmesi ile en alt düğmesine götürdü (iliklerini çözdü), sonra ağzını göğüslerimin arasına koydu, o vakit ben genç bir delikanlı idim. Ey kardeşimin oğlu, merhaba sana, neyi istersen sorabilirsin? dedi. Ben de ona sordum o sırada âmâ idi, namaz vakti de gelmişti, dokuma bir örtüye bürünmüş olarak kalktı, uçlarını omuzlarının üzerine koydukça küçük olduğundan ötürü uçları geri dönüyordu. Halbuki ridâsı da yanı başında askılık üzerinde idi. Namazı kıldı. Ben: Rasulullah’ın (sav) haccını bana anlatır mısın? dedim. Eliyle dokuz rakamını göstererek: Rasulullah (sav) dokuz yıl hac etmeden bekledi, sonra onuncu yılda insanlar arasında Rasulullah (sav) hac edecektir, diye ilan yaptırdı. Medine’ye çok sayıda insan geldi, hepsi de Rasulullah’a (sav) uymayı ve onun yaptığının aynısını yapmayı arzu ediyordu. Onunla beraber yola çıktık. Zu’l-Huleyfe’ye vardığımız sırada Umeys kızı Esmâ, Ebu Bekir oğlu Muhammed’i doğurdu. Rasulullah’a (sav) nasıl yapayım? diye haber gönderdi. O: “Guslet, bir bez tutun ve ihrama gir” buyurdu. Rasulullah (sav) oradaki mescitte namaz kıldıktan sonra Kasvâ’ya bindi, devesinin sırtında olduğu halde, kendisini el-Beydâ’ya çıkarınca, ben onun önüne baktım, gözümün görebildiği kadar, kimi binekli, kimi piyade çok sayıda insan gördüm. Sağ tarafında aynı, sol tarafında aynı, arkasında da aynı kalabalığı gördüm. Rasulullah (sav) da aramızda bulunuyor, Kur’ân ona nâzil oluyor ve O, onun tevilini (buyruklarının anlamını) çok iyi biliyordu. Bu sebeple tevhidi ifade eden kelimelerle ihrama girerek telbiye getirdi: “Lebbeyk Allahumme lebbeyk, lebbeyke lâ şerike leke lebbeyk, inne’l-hamde ve’n-nimete leke ve’l-mülk lâ şerike lek: Buyur Allah’ım buyur, buyur senin hiçbir ortağın yoktur. Buyur, şüphesiz hamd de nimet de yalnız senindir, mülk de (yalnız senindir), senin hiçbir ortağın yoktur” dedi. İnsanlar da şu tehlil getirdikleri ifadelerle telbiye getirerek ihrama girdi. Rasulullah (sav) onlara herhangi bir şey ilave etmedi. Rasulullah (sav) ise kendisine ait o telbiye lafızlarını, hepimiz onunla birlikte Beyt’e varıncaya kadar söylemeye devam etti.
Câbir dedi ki: Bizler hacdan başka bir şeye niyet etmiyorduk, umreyi de bilmiyorduk. Nihayet onunla birlikte Beyt’e vardığımızda, rüknü istilâm etti. (Tavaf ederken) üç şavtta remel yaptı (hızlıca ve çalımlı yürüdü), dört şavtında da normal yürüdü, sonra İbrahim’in makamına yaklaştı ve: “Siz de İbrahim’in makamından bir namazgâh edinin” (Bakara, 2/125) buyruğunu okudu. İbrahim’in makamını kendisi ile Beyt’in arasına bıraktı, babam (Cafer b. Muhammed) ayrıca şöyle derdi –ben bunu Câbir’in, Nebi’nin (sav) rivayeti olarak zikredip zikretmediğini bilemiyorum-: (Tavaf namazının) iki rekâtında: “De ki: O Allah’tır, bir tektir” (diye başlayan İhlas) suresi ile: “De ki: Ey kâfirler” (diye başlayan Kâfirûn) suresini okurdu. Sonra Rükne geri dönüp onu istilâm etti (selamladı), sonra da kapıdan Safa tepesine çıktı. Safa tepesine gelince: “Şüphe yok ki Safa ile Merve Allah’ın alâmetlerindendir” (Bakara, 2/158) buyruğunu okudu: “Allah’ın adını anarak başladığı yerden bende başlıyorum” buyurarak Safa tepesinden başladı. Tepenin üzerine Beyt’i görünceye kadar çıktı. Allah’ı tevhid etti, onu ululadı ve: “Lâ ilâhe illallah vahdehû lâ şerike leh, lehu’l-mülkü ve lehu’l-hamd, yuhyî ve yumît, ve huve alâ külli şey’in kadir, lâ ilâhe illallahu vahdeh enceze va‘deh, ve nasara abdeh ve hezeme’l-ahzâbe vahdeh: Allahtan başka hiçbir ilah yoktur, O bir tektir, O’nun ortağı yoktur, mülk O’na mahsustur, hamd yalnız O’nadır. O diriltir ve öldürür ve O her şeye gücü yetendir, Allah’tan başka hiçbir ilah yoktur, O bir ve tektir, O, vaadini gerçekleştirdi kuluna yardım etti ve bütün düşman ordularını tek başına O bozguna uğrattı” diye dua etti. Sonra orada dua etti ve bunun bir benzerini üç defa tekrar etti. Arkasından Merve’ye gitmek üzere indi, nihayet ayakları vadinin iç tarafına varınca –Abdullah b. Abdurrahman ed-Dârimî dedi ki: Remel yaptı demek istiyor, dedi.- Nihayet yukarı doğru çıkmaya başladığımızda Merve’ye gelinceye kadar yürüdü. Merve’nin üstünde de Safa’nın üstünde yaptığının aynısını yaptı. Sonunda da sa’yın son turunu Merve üzerinde tamamladı ve: “Gerçek şu ki, eğer ben gelecek sene, geride bıraktığımın aynısı ile karşılaşacak olursam beraberimde kurbanlıklarımı getirmem ve ihram niyetimi umre niyeti olarak yaparım, bu sebeple aranızdan beraberinde kurbanlık bulunmayanlar ihramdan çıksın ve bunu umre yapsın”
Bunun üzerine Surâka b. Mâlik b. Cu‘şum ayağa kalkarak: Ey Allah’ın Rasulü, bu yalnız bu yılımız için mi böyledir yoksa ebediyen böyle mi olacaktır, dedi. Rasulullah (sav) bunun üzerine parmaklarının birini diğerinin üzerine geçirerek: “Umre haccın içine girmiştir.” İki defa: “İşte böyle” diye tekrar etti ve şunları ekledi: “Hayır, ebediyen böyle olacaktır, hayır ebediyen böyle kalacaktır.”
Ali de Yemen’den Nebi’ye (sav) develerini getirerek geldi. Fatıma’nın da ihramdan çıkanlar arasına katılmış, boyalı elbiseler giyinmiş, sürme çektmiş olduğunu gördü. Ali onun bu yaptığına tepki gösterince Fatıma: (Böyle yapmamı) bana babam emretti, dedi. Bunun için Ali (bu hususta) şöyle derdi: Ben de onu bu yaptığı işten ötürü Fatıma’ya karşı da kışkırtırcasına, Rasulullah’a (sav) bana söyleyip de yaptığı için tepki gösterdiğim şeyleri gidip anlattım. Rasulullah (sav): “(Fatıma) doğru söylemiştir. Peki, sen haccı niyet ederken ne yaptın?” buyurdu. Ali dedi ki: Ben Allah’ım, senin Rasulün hangi niyetle ihrama girdiyse ben de o niyetle ihrama giriyorum, dedim. Rasulullah (sav): “Beraberimde hediyelik kurban var, o halde sen de ihramdan çıkma” buyurdu.
(Ravi) dedi ki: Ali’nin Yemen’den getirdiği develer ile Nebi’nin (sav) beraberinde getirdikleri yüz deveyi bulmuştu.
Derken insanların hepsi ihramdan çıktılar, saçlarını kısalttılar, Nebi (sav) ile beraberinde kurbanlık getirmiş olanlar müstesnâ. (Zülhicce’nin sekizinci günü olan) Terviye günü gelince Minâ’ya doğru yola çıktı. O vakit biz de hac niyetiyle ihrama girdik. Rasulullah (sav) devesine bindi. (Minâ’da) bizlere öğle, ikindi, akşam, yatsı ve (ertesi günü) sabah namazını kıldırdıktan sonra az bekledi, nihayet güneş doğunca Nemire’de kıldan bir çadırın kendisi için kurulmasını emretti. Daha sonra Rasulullah (sav) devesine bindi ve yola koyuldu. Kureyşliler ise kendilerinin cahiliye döneminde Müzdelife’de yaptıklarının aynısını yaparak ancak Meş’ar-i Haram’ın yakınında vakfe yapacağından şüphe etmiyordu. Fakat Rasulullah (sav) Arafat’a varıncaya kadar yoluna devam etti. Çadırın Nemire’de kurulmuş olduğunu gördü, devesinden indi.
Nihayet güneş batıya doğru kayınca verdiği emir ile Kasvâ onun için eyerlendi. Vadinin iç tarafına gelerek insanlara şöyle buyurdu: “Şüphesiz sizin canlarınız, mallarınız, bu gününüzün bu ayında ve bu beldenizde kutsal ve saygıya değer olduğu gibi birbirinize haramdır. Haberiniz olsun ki, cahiliyenin bütün işleri benim ayaklarımın altındadır. Cahiliye döneminin kan davaları kaldırılmıştır. İlk kaldırılan kan davası da bizim kan davamız olan Rabia b. el-Hâris’in kan davasıdır.” -(Rabia) Sa‘d oğulları arasında sütanneye verilmişti, Huzeylliler onu öldürmüştü.- (Allah Rasulü devamla şöyle buyurdu): “Cahiliye döneminin faizleri de kaldırılmıştır. İlk kaldırdığım faiz ise Abdülmuttalib’in oğlu (amcam) Abbas’ın alacağı olan faizdir. O tamamen kaldırılmıştır. Kadınlar hususunda Allah’tan korkun, çünkü siz onları ancak Allah’ın bir emaneti olarak aldınız. Allah’ın adı ile onların fercleri size helal oldu. Şüphesiz sizin, onlar üzerindeki hakkınız, döşeklerinizi hoşunuza gitmeyecek bir kimseye çiğnetmemeleridir. Eğer böyle bir şey yapacak olurlarsa, onları iz bırakmayacak şekilde hafifçe dövün. Onların üzerinizdeki hakkı ise maruf bir şekilde onların maişetlerini sağlamak, giyimlerini temin etmektir. Sizlere bana dair soru sorulacak, ne diyeceksiniz?” Ashab: Senin (risalet görevini) tebliğ ettiğine, (üzerindeki emaneti) eksiksiz yerine getirdiğine, (ümmetine) samimiyetle nasihat ettiğine şahitlik edeceğiz, dediler. Allah Rasulü de şehadet parmağını göğe kaldırıp insanlara doğru indirerek: “Şahit ol Allah’ım, şahit ol Allah’ım, şahit ol Allah’ım” buyurdu.
Daha sonra Bilal bir ezan ve bir kamet getirdi, öğle namazını kıl(dır)dı. Sonra bir daha kamet getirdi ve ikindi namazını kıl(dır)dı. İkisi arasında hiçbir namaz da kılmadı. Sonra devesine bindi ve devesinin karnını oradaki küçük kayalıklara doğru çevirerek vakfe yaptı. –İsmail ise rivayetinde “oradaki küçük ağaçlar” dedi.- Piyadeler ise onun önünde duruyordu. Sonra kıbleye yöneldi. Güneş batıp, sarılığı kaybolup, güneşin yuvarlağı tamamen batıncaya kadar vakfeye devam etti.
(Yola koyulunca) Üsâme’yi terkisine bindirdi. Sonra da Arafat’tan ayrıldı. Kasvâ’nın yularını oldukça kısık tuttu. Hatta başı nerdeyse eyerinin ucuna değecekti. Sağ eliyle de: “Yavaş olun, yavaş olun!” diyordu. Herhangi bir dağa geldi mi (tırmanışta) onun yularını tırmanışı bitirinceye kadar gevşetiyordu, nihayet Müzdelife’ye geldi, orada bir ezan ve iki kamet ile akşam ve yatsı namazını kıl(dır)dı. Sonra yanı üzere yattı. Tan yeri ağarınca bir ezan ve bir kamet ile sabah namazını kıl(dır)dı, sonra Kasvâ’ya binerek Meş’ar-i Haram’a geldi ve kıbleye dönerek vakfe yaptı. Allah’a dua etti, onu ululadı, tehlil getirdi, vahdâniyetini zikretti, ortalık iyice aydınlanıncaya kadar buna devam etti. Sonra güneş doğmadan önce Müzdelife’den ayrıldı. Terkisine de el-Fadl b. Abbas’ı bindirdi, saçları güzel, beyaz tenli, güzel yüzlü birisi idi. Nebi (sav) Müzdelife’den ayrılınca yoldan geçen bir kadın kafilesinin yanından geçti. El-Fadl onlara bakmaya başlayınca, Nebi (sav) eliyle el-Fadl’ın yüzünü kapattı, bu sefer el-Fadl başını öbür tarafa çevirdi, Nebi (sav) eliyle öbür taraftan eliyle yüzünü kapattı. Nihayet Muhassir vadisine gelince devesini bir parça hızlandırdı. Sonra da büyük Cemreye çıkan orta yolu takip etti. Nihayet yanında ağaç bulunan o Cemreye geldiğinde, ona yedi tane küçük çakıl taşı attı. Her birisi fiske taşları kadar olan bir taşı attıkça tekbir getiriyordu. Vadinin iç tarafından Cemreye taş attı.
Aarkasından da kurban kesim yerine gitti, kendi eliyle altmış üç deve kesti, sonra Ali’ye verdi, o da geri kalanları kesti ve Ali’yi kendi develerine ortak etti. Arkasından her bir deveden bir parçanın bir kazana konulmasını emretti ve bu parçalar pişirildi. Ali ile etlerinden yediler, etin suyundan içtiler, daha sonra devesine bindi ve İfâda tavafı için Beytullah’a gitti.
Beyt’e gelince öğle namazını Mekke’de kıldı. Abdulmuttalib oğullarının yanına gitti, o sırada onlar Zemzem başında gelenlere su ikram ediyorlardı. Rasulullah (sav): “Ey Abdülmuttalib oğulları, kuyudan su çekin, şayet insanlar size baskın gelerek elinizden bu Sikaye (hacılara su vermek) görevinizi almaları ihtimali olmasaydı, ben de sizinle birlikte su çekecektim” buyurdu.
Onlar da kendisine bir kova uzattılar ve ondan içti.
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Dârimî, Sünen-i Dârimî, Menâsik 34, 2/1167
Senetler:
1. Cabir b. Abdullah el-Ensârî (Cabir b. Abdullah b. Amr b. Haram b. Salebe)
2. Muhammed el-Bakır (Muhammed b. Ali b. Hüseyin b. Ali)
3. Ebu Abdullah Cafer es-Sâdık (Cafer b. Muhammed b. Ali b. Hüseyin b. Ali b. Ebu Talib)
4. Ebu İsmail Hatim b. İsmail el-Harisî (Hatim b. İsmail b. Muhammed)
5. Ebu İshak İsmail b. Eban el-Ezdî (İsmail b. Eban)
Konular:
Hac, hayızlı/lohusa kadının
Hac, Hz. Peygamber'in haccı
Hac, ihrama girmek
Hac, ihramlının telbiye ve tehlili
Hac, Zu'l-Huleyfe'de konaklamak
KTB, HAC, UMRE
Umre, Hac aylarında umre
Umre, Tavaf, tavafa başlama noktası
Zemzem, Hz. Peygamber'in taşıması