أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَافِظُ حَدَّثَنِى أَبُو بَكْرٍ : مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْجَرَّاحِىُّ الْعَدْلُ الْحَافِظُ بِمَرْوٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يَحْيَى الْقَاضِى السَّرَخْسِىُّ حَدَّثَنَا رَجَاءُ بْنُ مُرَجَّى الْحَافِظُ قَالَ : اجْتَمَعْنَا فِى مَسْجِدِ الْخَيْفِ أَنَا وَأَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ وَعَلِىُّ بْنُ الْمَدِينِىُّ وَيَحْيَى بْنُ مَعِينٍ ، فَتَنَاظَرُوا فِى مَسِّ الذَّكَرِ فَقَالَ يَحْيَى بْنُ مَعِينٍ : يُتَوَضَّأُ مِنْهُ. وَتَقَلَّدَ عَلِىُّ بْنُ الْمَدِينِىُّ قَوْلَ الْكُوفِيِّينَ وَقَالَ بِهِ. فَاحْتَجَّ ابْنُ مَعِينٍ بِحَدِيثِ بُسْرَةَ بِنْتِ صَفْوَانَ وَاحْتَجَّ عَلِىُّ بْنُ الْمَدِينِىُّ بِحَدِيثِ قَيْسِ بْنِ طَلْقٍ ، وَقَالَ لِيَحْيَى : كَيْفَ تَتَقَلَّدُ إِسْنَادَ بُسْرَةَ وَمَرْوَانُ بْنُ الْحَكَمِ أَرْسَلَ شُرَطِيًّا حَتَّى رَدَّ جَوَابَهَا إِلَيْهِ؟ فَقَالَ يَحْيَى : ثُمَّ لَمْ يُقْنِعْ ذَلِكَ عُرْوَةَ حَتَّى أَتَى بُسْرَةَ فَسَأَلَهَا وَشَافَهَتْهُ بِالْحَدِيثِ. ثُمَّ قَالَ يَحْيَى : وَلَقَدْ أَكْثَرَ النَّاسُ فِى قَيْسِ بْنِ طَلْقٍ وَأَنَّهُ لاَ يُحْتَجُّ بِحَدِيثِهِ. فَقَالَ أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ : كِلاَ الأَمْرَيْنِ عَلَى مَا قُلْتُمَا. فَقَالَ يَحْيَى : مَالِكٌ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ : يُتَوَضَّأُ مِنْ مَسِّ الذَّكَرِ.
فَقَالَ عَلِىٌّ : كَانَ ابْنُ مَسْعُودٍ يَقُولُ لاَ يُتَوَضَّأُ مِنْهُ ، وَإِنَّمَا هُوَ بَضْعَةٌ مِنْ جَسَدِكَ. فَقَالَ يَحْيَى : هَذَا عَمَّنْ؟ فَقَالَ : عَنْ سُفْيَانَ عَنْ أَبِى قَيْسٍ عَنْ هُزَيْلٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ ، وَإِذَا اجْتَمَعَ ابْنُ مَسْعُودٍ وَابْنُ عُمَرَ وَاخْتَلَفَا فَابْنُ مَسْعُودٍ أَوْلَى أَنْ يُتَّبَعَ. فَقَالَ لَهُ أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ : نَعَمْ وَلَكِنْ أَبُو قَيْسٍ الأَوْدِىُّ لاَ يُحْتَجُّ بِحَدِيثِهِ. فَقَالَ عَلِىٌّ حَدَّثَنِى أَبُو نُعَيْمٍ حَدَّثَنَا مِسْعَرٌ عَنْ عُمَيْرِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ عَمَّارٍ قَالَ : مَا أُبَالِى مَسِسْتُهُ أَوْ أَنْفِى. فَقَالَ يَحْيَى : بَيْنَ عُمَيْرِ بْنِ سَعِيدٍ وَعَمَّارِ بْنِ يَاسِرٍ مَفَازَةٌ

Bize Ebû Abdullah el-Hafız, ona Merv’de Ebû Bekir Muhammed b. Abdullah el-Cerrâhî el-Adl el-Hafız, ona Abdullah b. Yahya el-Kadî es-Serahsî, ona Recâ b. Müreccâ el-Hafız şöyle demiştir:
“Ben, Ahmed b. Hanbel, Ali b. el-Medînî ve Yahya b. Maîn Mescidu’l-Hayf’ta toplandık, cinsel organa dokunmak konusunu tartıştık. Yahya b. Maîn, ‘Cinsel organa dokunulursa abdest almak gerekir’ dedi. Ali b. el-Medînî Kûfelilerin görüşünü taklit etti ve onu söyledi (abdest almaya gerek yoktur dedi). İbn Maîn Büsre bint Safvân’ın hadisini delil gösterdi. Ali b. el-Medînî de Kays b. Talk’ın rivayetini delil gösterdi ve Yahya’ya,
“- Büsre’nin hadisine nasıl uyarsın? Mervan b. el-Hakem bir görevliyi Büsre’ye gönderip cevabını getirinceye kadar da beklemiş” dedi. Yahya dedi ki:
“- Sonra bu da Urve’yi ikna etmedi, bizzat Büsre’ye gidip kendisine sordu ve onun ağzından hadisi bizzat dinledi.”
Sonra Yahya şöyle devam etti:
“İnsanlar Kays b. Talk hakkında fazlaca laf etmişler ve onun rivayetinin delil olarak kullanılamayacağını söylemişlerdir.”
Ahmed b. Hanbel, “Her ikisi de sizin dediğiniz gibidir” dedi.
Yahya şöyle söyledi: “Malik’in Nâfi’den, onun da İbn Ömer’den rivayet ettiğine göre de, cinsel organa dokunmaktan dolayı abdest almak gerekir.”
Onlara cevaben Ali, “İbn Mes’ûd da abdest alınmasına gerek yoktur, çünkü cinsel organın da senden bir parçadır, diyordu” dedi.
Yahya, “Bu rivayet kimdir?” deyince, Ali şunları söyledi:
“Süfyan’dan, o Ebû Kays’tan, o Hüzeyl’den, o da Abdullah’tan rivayet etmiştir. İbn Mes’ûd ve İbn Ömer bir meselede ihtilaf ettiklerinde, görüşüne uyulmaya İbn Mes’ûd daha layıktır.”
Ahmed b. Hanbel de, “Doğru, ancak Ebû Kays el-Evdî, rivayeti delil olarak kullanılmayan biridir.”
Ali de, “Bana Ebû Nuaym, ona Mis’ar, ona Umeyr b. Saîd, ona Ammâr’ın rivayet ettiğine göre, Ammâr ‘Cinsel organıma veya burnuma dokunmayı önemli saymam’ dedi” diyerek başka bir sened zinciri zikretti.
Yahya da “Umeyr b. Saîd ile Ammâr b. Yâsir arasında kurtuluş vardır” dedi.

---

• Beyhakî Sünen-i Kebir Tahâret 655, 1/399