20845 - أَخْبَرَنَا أَبُو بَكْرٍ أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَاضِي بِنَيْسَابُورَ , وَأَبُو مَنْصُورٍ أَحْمَدُ بْنُ عَلِيٍّ الدَّامِغَانِيُّ بِبَيْهَقَ قَالَا: أنبأ أَبُو أَحْمَدَ عَبْدُ اللهِ بْنُ عَدِيٍّ الْحَافِظُ , ثنا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْمَاعِيلَ أَبُو عِمْرَانَ الْغَزِّيُّ بِغَزَّةَ سَنَةَ ثَلَاثِمِائَةٍ , ثنا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي السَّرِيِّ الْعَسْقَلَانِيُّ , ثنا بَكْرُ بْنُ بِشْرٍ السُّلَمِيُّ , ثنا عَبْدُ الْحَمِيدِ بْنُ سَوَّارٍ , عَنْ إِيَاسِ بْنِ مُعَاوِيَةَ بْنِ قُرَّةَ الْمُزَنِيِّ , قَالَ: كُنَّا عِنْدَ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ , فَذُكِرَ عِنْدَهُ الْحَيَاءُ , فَقَالُوا: الْحَيَاءُ مِنَ الدِّينِ , فَقَالَ عُمَرُ: بَلْ هُوَ الدِّينُ كُلُّهُ , فَقَالَ إِيَاسٌ: حَدَّثَنِي أَبِي , عَنْ جَدِّي قُرَّةَ قَالَ: كُنَّا عِنْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ , فَذُكِرَ عِنْدَهُ الْحَيَاءُ , فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ , الْحَيَاءُ مِنَ الدِّينِ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " بَلْ هُوَ الدِّينُ كُلُّهُ " , ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " إِنَّ الْحَيَاءَ الْعَفَافُ , وَالْعِيَّ عِيُّ اللِّسَانِ , لَا عِيُّ الْقَلْبِ , وَالْعَمَلُ مِنَ الْإِيمَانِ , وَإِنَّهُنَّ يَزِدْنَ فِي الْآخِرَةِ , وَيَنْقُصْنَ مِنَ الدُّنْيَا , وَمَا يَزِدْنَ فِي الْآخِرَةِ أَكْثَرُ مِمَّا يَزِدْنَ فِي الدُّنْيَا ". قَالَ إِيَاسُ بْنُ مُعَاوِيَةَ: فَأَمَرَنِي عُمَرُ بْنُ عَبْدِ الْعَزِيزِ فَأَمْلَيْتُهَا عَلَيْهِ , ثُمَّ كَتَبَهَا بِخَطِّهِ , ثُمَّ صَلَّى بِنَا الظُّهْرَ وَالْعَصْرَ وَإِنَّهُ لَفِي كُمِّهِ , مَا وَضَعَهَا إِعْجَابًا بِهَا.

Bize Nisabur'da Ebû Bekir Ahmed b. el-Hasan el-Kadî ve Beyhak'da Ebû Mansur Ahmed b. Ali ed-Dâmiğânî, onlara Ebû Ahmed Abdullah b. Adiy el-Hâfız, ona hicrî 300 senesinde Gazze'de İshak b. İbrahim b. İsmail Ebû İmrân el-Gazzî, ona Muhammed b. Ebî's-Seriy el-Askalânî, ona Bekir b. Bişr es-Sülemî, ona Abdülhamîd b. Sevvâr, ona İyâs b. Muaviye b. Kurra el-Müzenî şöyle anlattı:
"Ömer b. Abdülaziz'in huzurunda bulunuyorduk, orada hayadan söz edildi. Dediler ki: 'Hayâ dindendir.' Ömer, 'Aksine o bütünüyle dindir' dedi. İyâs şöyle dedi: Bana babam, dedem Kurra'dan naklen dedi ki:
"Biz Rasûlullah'ın (sav) huzurunda iken hayâdan söz edilmişti. Dediler ki:
"- Ey Allah'ın Rasûlü, hayâ dinden midir?" Hz. Peygamber (sav),
"- Aksine o, bütünüyle dindir" dedi, sonra şöyle buyurdu:
"Şüphesiz ki hayâ, iffetli olmaktır. Dilin kötü sözleri söylemekten âciz olmasıdır, kalbin âcizliği değildir. Amel de imandandır. Onlar âhiret mükâfatını arttırır, ama dünyadan azaltırlar. Ahirette arttırdıkları ise, dünyada arttırdıklarından daha fazladır."

İyâs b. Muaviye dedi ki: Ömer b. Abdülaziz bana emretti de, bu hadîsi ona yazdım, sonra o kendi eliyle yazdı. Sonra bu yazı gömleğinin yeninde olduğu halde bize öğle ve ikindi namazlarını kıldırdı. Çok hoşuna gittiği için o yazıyı başka bir yere koymadı.

• Beyhakî Sünen-i Kebir Şehâdât 20845, 21/40

20845 - أَخْبَرَنَا أَبُو بَكْرٍ أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَاضِي بِنَيْسَابُورَ , وَأَبُو مَنْصُورٍ أَحْمَدُ بْنُ عَلِيٍّ الدَّامِغَانِيُّ بِبَيْهَقَ قَالَا: أنبأ أَبُو أَحْمَدَ عَبْدُ اللهِ بْنُ عَدِيٍّ الْحَافِظُ , ثنا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْمَاعِيلَ أَبُو عِمْرَانَ الْغَزِّيُّ بِغَزَّةَ سَنَةَ ثَلَاثِمِائَةٍ , ثنا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي السَّرِيِّ الْعَسْقَلَانِيُّ , ثنا بَكْرُ بْنُ بِشْرٍ السُّلَمِيُّ , ثنا عَبْدُ الْحَمِيدِ بْنُ سَوَّارٍ , عَنْ إِيَاسِ بْنِ مُعَاوِيَةَ بْنِ قُرَّةَ الْمُزَنِيِّ , قَالَ: كُنَّا عِنْدَ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ , فَذُكِرَ عِنْدَهُ الْحَيَاءُ , فَقَالُوا: الْحَيَاءُ مِنَ الدِّينِ , فَقَالَ عُمَرُ: بَلْ هُوَ الدِّينُ كُلُّهُ , فَقَالَ إِيَاسٌ: حَدَّثَنِي أَبِي , عَنْ جَدِّي قُرَّةَ قَالَ: كُنَّا عِنْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ , فَذُكِرَ عِنْدَهُ الْحَيَاءُ , فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ , الْحَيَاءُ مِنَ الدِّينِ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " بَلْ هُوَ الدِّينُ كُلُّهُ " , ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " إِنَّ الْحَيَاءَ الْعَفَافُ , وَالْعِيَّ عِيُّ اللِّسَانِ , لَا عِيُّ الْقَلْبِ , وَالْعَمَلُ مِنَ الْإِيمَانِ , وَإِنَّهُنَّ يَزِدْنَ فِي الْآخِرَةِ , وَيَنْقُصْنَ مِنَ الدُّنْيَا , وَمَا يَزِدْنَ فِي الْآخِرَةِ أَكْثَرُ مِمَّا يَزِدْنَ فِي الدُّنْيَا ". قَالَ إِيَاسُ بْنُ مُعَاوِيَةَ: فَأَمَرَنِي عُمَرُ بْنُ عَبْدِ الْعَزِيزِ فَأَمْلَيْتُهَا عَلَيْهِ , ثُمَّ كَتَبَهَا بِخَطِّهِ , ثُمَّ صَلَّى بِنَا الظُّهْرَ وَالْعَصْرَ وَإِنَّهُ لَفِي كُمِّهِ , مَا وَضَعَهَا إِعْجَابًا بِهَا.

• Beyhakî Sünen-i Kebir Şehâdât 20845, 21/40