الأرواح جنود مجندة, فما تعارف منها ائتلف, وما تناكر منها اختلف

Ruhlar, bir araya getirilmiş çeşitli topluluklar gibidir. (Ruhlar âleminde) birbirleriyle tanışanlar, (dünyada da) kaynaşırlar; tanışmayanlar da ayrılığa düşerler.

Açıklama: İbnü’d-Deybâ’ Temyîz’de şöyle demiştir: Leâlî’de de geçtiği üzere Buhârî ve Müslim’in rivayet ettikleri bir hadistir. Aynı zamanda Ebû Davûd da bu hadisi Ebû Hureyre’den rivayet etmektedir. Beyhakî şunu söyler: Hâkim Ebû Abdillah el-Hâfız’a bu hadisin manasını sordum. Bana şu cevabı verdi: "Mü’min ve kâfirin kalbi ancak kendi gibi olana meyleder." Ebu Davud, Sünen-i Ebu Davud'da D004834, Müslim, Sahîh-i Müslim'de M006708, Ahmed b. Hanbel, Müsned-i Ahmed'de HM007922, Taberani, el-Mu'cemu'l-Kebir'de MK008912 ve Taberani, el-Mu'cemu'l-Kebir'de MK010557 rivayet etmiştir. Bezzâr, Müsned-i Bezzâr'da BM009068, Buhari, Sahîh-i Buhârî'de B003336, Buhari, el-Edebü'l-Müfred'de EM000900 ve Hâkim en-Nisaburî, el-Müstedrek'te NM008501 farklı bir içerikle rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-hemze me'a'r-râ 315, 1/121

استوصوا بالنساء خيرًا، فإن المرأة خلقت من ضلع، وإن أعوج ما في الضلع أعلاه -وفي لفظ: وإن أعوج شيء في الضلع أعلاه- فإن ذهبت تقيمه كسرته، وإن تركته لم يزل أعوج، فاستوصوا بالنساء خيرًا

Açıklama: Buhari, Sahîh-i Buhârî'de B005186 rivayet etmiştir. Buhari, Sahîh-i Buhârî'de B003331, Müslim, Sahîh-i Müslim'de M003647, Bezzâr, Müsned-i Bezzâr'da BM009749, Ebû Ya'la el-Mevsıli, Müsned-i Ebû Ya'la'da EYM006218, Buhari, Sahîh-i Buhârî'de B003331-2 ve İbn Ebû Şeybe, Musannef-i İbn Ebû Şeybe'de MŞ019617 farklı bir içerikle rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a-sîni'l-mühmele 331, 1/131

أسرعوا بالجنازة، فإن تك صالحة تقدمونها إليه، وإن تك سوى ذلك فشر تضعونه عن رقابكم.

Açıklama: Buhârî ve Müslim’in Ebû Hureyre yoluyla rivayet ettikleri bir hadistir. Ebu Davud, Sünen-i Ebu Davud'da D003181 ve Beyhaki, Ma’rifetu’s- Sunen Ve’l- Âsâr'da BMS002111 rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a-sîni'l-mühmele 335, 1/133

أسأل الله العظيم رب العرش العظيم, أن يعافيك ويشفيك

Açıklama: Sehâvî Makâsıd’da şöyle der: Bu hadisi Ahmed b. Hanbel, İbn Menî‘, Ebû Dâvûd, Tirmizî, Nesâî, İbn Hibbân ve Hâkim, İbn Abbâs kanalıyla rivayet etmişlerdir. Tirmizî, bu hadis hakkında “hasen” kaydını düşmüş; Hâkim ise “Buhârî’nin şartına uygundur” demiştir. Ebu Davud, Sünen-i Ebu Davud'da D003106, Taberani, el-Mu'cemu'l-Kebir'de MK12272, Taberani, el-Mu'cemu'l-Kebir'de MK12277, Tirmizi, Sünen-i Tirmizî'de 2083&arama=a'>T002083, Bezzâr, Müsned-i Bezzâr'da BM005130, Buhari, el-Edebü'l-Müfred'de EM000536, Ahmed b. Hanbel, Müsned-i Ahmed'de HM002138 ve Hâkim en-Nisaburî, el-Müstedrek'te NM001284 farklı bir içerikle rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a-sîni'l-mühmele 348, 1/137

أصبحنا وأصبح الملك لله

Açıklama: Ebu Davud, Sünen-i Ebu Davud'da D005071, Ebu Davud, Sünen-i Ebu Davud'da D005084, Müslim, Sahîh-i Müslim'de M006908, Tirmizi, Sünen-i Tirmizî'de T003390, Bezzâr, Müsned-i Bezzâr'da BM008685 ve Buhari, Edebü'l-Müfred'de EM000604 farklı bir içerikle rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a's-Sâdi'l-mühmele 383, 1/148

اسمعوا وأطيعوا, وإن استعمل عليكم عبد حبشي كأن رأسه زبيبة

Açıklama: Buhârî, Ahmed b. Hanbel, İbn Mâce ve İbn Hibbân’ın Enes yoluyla; Müslim’in ise Ümmü’l-Husayn kanalıyla merfu olarak rivayet ettikleri bir hadistir. Buhari, Sahîh-i Buhârî'de B007142, İbn Mâce, Sünen-i İbn Mâce'de İM002860, Muhammed b. Abdurrahman es-Sehavi, el-Mekâsidü'l-hasene fî beyâni kesîrin mine'l-ehâd'de SMH000112 ve Bezzâr, Müsned-i Bezzâr'da BM007374 rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a-sîni'l-mühmele 356, 1/139

أسعد الناس بشفاعتي يوم القيامة من قال: لا إله إلا الله خالصًا مخلصًا من قلبه

Açıklama: Buhârî’nin Ebû Hureyre’den merfu olarak rivayet ettiği bir hadistir. Buhari, Sahîh-i Buhârî'de B000099, Buhari, Sahîh-i Buhârî'de B006570, Bezzâr, Müsned-i Bezzâr'da BM008469, Ahmed b. Hanbel, Müsned-i Ahmed'de HM008845 ve Nesai, Sünen-i Kübra'da NS005811 farklı bir içerikle rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a-sîni'l-mühmele 357, 1/139

أشهد أني رسول الله

Açıklama: Râfiî şöyle der: Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’den nakledilen husus, namazdaki tahiyyatta “Ve eşhedü ennî Rasûlullah: Kendimin Allah’ın Rasûlü olduğuna şahitlik ederim” dediği yönündedir. Muhammed b. Abdurrahman es-Sehavi, el-Mekâsidü'l-hasene fî beyâni kesîrin mine'l-ehâd'de SMH000119 rivayet etmiştir. İbn Hibban, Sahih-i İbn Hibban'da İHS000221, Buhari, Sahîh-i Buhârî'de B005443, Bezzâr, Müsned-i Bezzâr'da BM000262, Nesai, Sünen-i Kübra'da NS008742 ve Nesai, Sünen-i Kübra'da NS010912 farklı bir içerikle rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a'ş-şîni'l-mu'ceme 367, 1/142

اشفعوا تؤجروا

Açıklama: Buhârî ve Müslim’in rivayetlerine göre, Ebû Mûsâ şunu anlatır: Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, ihtiyaç sahibi biri geldiğinde yahut kendisinden bir ihtiyacı gidermesi istendiğinde şöyle buyururdu: “(İyiliğe) aracılık edin; sevap kazanırsınız. Allah da Peygamberi’nin diliyle istediği hükmü verir.” Muhammed b. Abdurrahman es-Sehavi, el-Mekâsidü'l-hasene fî beyâni kesîrin mine'l-ehâd'de SMH000118 rivayet etmiştir. Buhari, Sahîh-i Buhârî'de B001432, Ebu Davud, Sünen-i Ebu Davud'da D005132, Nesai, Sünen-i Nesâi'de N002558, Ahmed b. Hanbel, Müsned-i Ahmed'de HM019813 ve Ahmed b. Hanbel, Müsned-i Ahmed'de HM019901 farklı bir içerikle rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a'ş-şîni'l-mu'ceme 368, 1/143

أصدق كلمة قالها الشاعر, كلمة لبيد: ألا كل شيء ما خلا الله باطل

Açıklama: Buhârî ve Müslim’in Ebû Hureyre yoluyla naklettikleri bir rivayettir. Ahmed b. Hanbel ve Tirmizî’nin yine Ebû Hureyre’den aktardıkları rivayetin lafzı ise: “Arapların dillendirdiği en esaslı şiir, Lebîd’in şu sözüdür…” şeklindedir. Sözün devamı da şöyledir: “Ve her nimet, mutlaka yok olacaktır.” Buhari, Sahîh-i Buhârî'de B003841, Buhari, Sahîh-i Buhârî'de B006147, Bezzâr, Müsned-i Bezzâr'da BM008652, Ahmed b. Hanbel, Müsned-i Ahmed'de HM009099 İbn Mâce, Sünen-i İbn Mâce'de İM003757 ve Tirmizi, Sünen-i Tirmizî'de TŞ000242 farklı bir içerikle rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a's-Sâdi'l-mühmele 378, 1/146