حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ - رضى الله عنهما - أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ « أَيُّمَا امْرِئٍ أَبَّرَ نَخْلاً ثُمَّ بَاعَ أَصْلَهَا ، فَلِلَّذِى أَبَّرَ ثَمَرُ النَّخْلِ ، إِلاَّ أَنْ يَشْتَرِطَهُ الْمُبْتَاعُ » .

Bize Kuteybe b. Saîd, ona Leys, ona Nâfi, ona İbn Ömer (r.anhuma) Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:
"Herhangi bir kimse bir hurma ağacı­nı aşıladıktan sonra kökten ağacı satar ve satın alan kimse de ağacın mahsulünü satışa dahil etmezse, ağacın mahsulü satan kimseye ait olur."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Buyû' 92, 1/624

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ حُمَيْدٍ الطَّوِيلِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ - رضى الله عنه - قَالَ حَجَمَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَبُو طَيْبَةَ ، فَأَمَرَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِصَاعٍ مِنْ تَمْرٍ ، وَأَمَرَ أَهْلَهُ أَنْ يُخَفِّفُوا عَنْهُ مِنْ خَرَاجِهِ .

Bize Abdullah b. Yusuf, ona Malik, ona Humeyd et-Tavîl, ona da Enes b. Malik (ra) şöyle nakletmiştir:

"Ebu Taybe isimli bir köle Hz. Peygamber'i (sav) hacamat etti. Hz. Peygamber (sav) de Ebu Taybe'ye bir sâ miktarı (yaklaşık 3 kg) hurma verilmesini emretti. Sonra sahiplerine kölenin vergisini azaltmalarını emretti."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Buyû' 95, 1/625

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَحْبُوبٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ حَدَّثَنَا مَعْمَرٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ - رضى الله عنهما - قَالَ قَضَى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم بِالشُّفْعَةِ فِى كُلِّ مَالٍ لَمْ يُقْسَمْ ، فَإِذَا وَقَعَتِ الْحُدُودُ وَصُرِّفَتِ الطُّرُقُ فَلاَ شُفْعَةَ . حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بِهَذَا وَقَالَ فِى كُلِّ مَا لَمْ يُقْسَمْ . تَابَعَهُ هِشَامٌ عَنْ مَعْمَرٍ . قَالَ عَبْدُ الرَّزَّاقِ فِى كُلِّ مَالٍ . رَوَاهُ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ إِسْحَاقَ عَنِ الزُّهْرِىِّ .

Bize Muhammed b. Mahbûb, ona Abdülvahid, ona Ma'mer, ona ez-Zührî, ona Ebu Seleme b. Abdurrahman, ona da Câbir b. Abdullah (ra) şöyle söylemiştir:
Rasulullah (sav) taksim edilmemiş tüm mallarda(taşınmazlarda) şufa hakkının olduğuna hükmetti. Sınırlar konularak (belirlendiğinde) ve yollar tayin edilerek (ayrıldığında) şuf'a hakkı kalmaz.

Bize Müsedded, ona Abdulvahid bu geçen hadisi rivayet etti. Müsedded bu rivayette, 'Taksim edilmemiş her şeyde' diye söyledi. Hişâm b. Yusuf, bu hadisi Ma'mer b. Raid'den rivayet etmekte Abdulvahid'e mutabaat etti. Abdürrezzâk b. Hemmâm kendi rivayetinde 'Taksim edilmemiş her malda' diye söyledi. Aynı şekilde bu hadisi Abdurrahman b. İshak da ez-Zührî'den rivayet etmiştir.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Buyû' 97, 1/625

حَدَّثَنِى مَحْمُودٌ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ جَابِرٍ - رضى الله عنه - جَعَلَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الشُّفْعَةَ فِى كُلِّ مَالٍ لَمْ يُقْسَمْ ، فَإِذَا وَقَعَتِ الْحُدُودُ وَصُرِّفَتِ الطُّرُقُ فَلاَ شُفْعَةَ .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Buyû' 96, 1/625

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ وَهْبٍ حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ يُونُسَ قَالَ حَدَّثَنِى أَبِى قَالَ حَدَّثَنِى إِسْحَاقُ بْنُ أَبِى طَلْحَةَ الأَنْصَارِىُّ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ - رضى الله عنه - أَنَّهُ قَالَ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَنِ الْمُحَاقَلَةِ ، وَالْمُخَاضَرَةِ ، وَالْمُلاَمَسَةِ ، وَالْمُنَابَذَةِ ، وَالْمُزَابَنَةِ .

Bize İshak b. Vehb, ona Ömer b. Yunus, ona Babası (Yunus b. Kasım), ona İshak b. Ebu Talha el-Ensârî, ona da Enes ibn Mâlik (ra) şöyle rivayet etmiştir:
Rasûlullah (sav) muhâkale, muhâdara, mülâmese, munâbeze ve muzâbene satışlarını yasaklamıştır.

Açıklama: "Muhakale": Ekinin henüz başağı kurumadan ya da tarladaki taze ekinin kendi cinsinden belli ölçüdeki kurusu karşılığında götürü usulle satılmasıdır. "Muhadara": Meyvenin ağaçta daha yeşilken satışa konu edilmesidir. "Mülamese": Satıcının ya da müşterinin almak ya da satmak istediği bir malı incelemeden sadece dokunarak işaret etmesiyle gerçekleşen alışveriş. "Münabeze": Alışverişte tarafların bir malı incelemeden birbirlerine atmalarıyla gerçekleşen bir satım şekli. "Müzâbene": Ağaç üzerindeki olgunlaşmış taze hurmanın kuru hurma karşılığında satılması. (daha geniş bilgi için DİA - Diyanet İslam Ansiklopedisi'nde ilgili maddelere bakılabilir.)

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Buyû' 93, 1/624

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ حُمَيْدٍ عَنْ أَنَسٍ - رضى الله عنه - أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ بَيْعِ ثَمَرِ التَّمْرِ حَتَّى تَزْهُوَ . فَقُلْنَا لأَنَسٍ مَا زَهْوُهَا قَالَ تَحْمَرُّ وَتَصْفَرُّ ، أَرَأَيْتَ إِنْ مَنَعَ اللَّهُ الثَّمَرَةَ بِمَ تَسْتَحِلُّ مَالَ أَخِيكَ

Bize Kuteybe, ona İsmail b. Cafer, ona Humeyd, ona da Enes (ra) şöyle rivayet etmiştir:
Hz. Peygamber (sav), renkleninceye kadar yaş meyvenin sat­ışını yasakladı. Biz Enes'e "meyvenin renklenmesi nedir?" diye sorduk. O da "meyvenin kızarması ve sararmasıdır" dedi ve ekledi "Söyle bakalım, eğer Allah o olgunlaşmamış meyveyi bir afetle yok ederse, sen kardeşinin malını ne karşılığında kendine helal sayacaksın."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Buyû' 93, 1/624

حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ هِشَامُ بْنُ عَبْدِ الْمَلِكِ حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ عَنْ أَبِى بِشْرٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ - رضى الله عنهما - قَالَ كُنْتُ عِنْدَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم وَهْوَ يَأْكُلُ جُمَّارًا ، فَقَالَ « مِنَ الشَّجَرِ شَجَرَةٌ كَالرَّجُلِ الْمُؤْمِنِ » . فَأَرَدْتُ أَنْ أَقُولَ هِىَ النَّخْلَةُ . فَإِذَا أَنَا أَحْدَثُهُمْ قَالَ « هِىَ النَّخْلَةُ » .

Bize Ebu Velîd Hişâm b. Abdülmelik, ona Ebu Avâne, ona Bişr, ona Mücahid, ona da İbn Ömer (r.anhuma) şöyle demiştir:
Ben Hz. Peygamber'in (sav) yanında bulunuyordum, kendisi hurma ağacının göbeğini yiyordu. Bize "Ağaç cinsinden bir ağaç çeşidi vardır ki, mümin kimse gibi­dir?" buyurdu. Ben, o hurma ağacıdır, diye söylemek istedim ama bir de baktım ki, oradaki insanların en genciyim. (bu sebeple saygıdan sükût edip cevap vermedim). Hz. peygamber (sav) "o, hurma ağacıdır" buyurdu.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Buyû' 94, 1/624

حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ هِشَامٍ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ - رضى الله عنها - قَالَتْ هِنْدٌ أُمُّ مُعَاوِيَةَ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِنَّ أَبَا سُفْيَانَ رَجُلٌ شَحِيحٌ ، فَهَلْ عَلَىَّ جُنَاحٌ أَنْ آخُذَ مِنْ مَالِهِ سِرًّا قَالَ « خُذِى أَنْتِ وَبَنُوكِ مَا يَكْفِيكِ بِالْمَعْرُوفِ » .

Bize Ebu Nuaym, ona Süfyân, ona Hişâm, ona Urve, ona da Âişe (r.anha) şöyle demiştir:
Muâviye'nin annesi Hind, Rasûlullah'a (sav) "Kocam Ebu Süfyân mala düşkün, cimri bir adamdır. Onun malın­dan gizlice almamda bana bir günah var mıdır?" diye sordu. Rasûlullah (sav) de "örfe göre sana ve oğullarına yetecek kadar al" bu­yurdu.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Buyû' 95, 1/625

حَدَّثَنِى إِسْحَاقُ حَدَّثَنَا ابْنُ نُمَيْرٍ أَخْبَرَنَا هِشَامٌ وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدٌ قَالَ سَمِعْتُ عُثْمَانَ بْنَ فَرْقَدٍ قَالَ سَمِعْتُ هِشَامَ بْنَ عُرْوَةَ يُحَدِّثُ عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ سَمِعَ عَائِشَةَ - رضى الله عنها - تَقُولُ ( وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ وَمَنْ كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ ) أُنْزِلَتْ فِى وَالِى الْيَتِيمِ الَّذِى يُقِيمُ عَلَيْهِ ، وَيُصْلِحُ فِى مَالِهِ ، إِنْ كَانَ فَقِيرًا أَكَلَ مِنْهُ بِالْمَعْرُوفِ .

Bize İshak, ona İbn Nümeyr, ona Hişâm, ona Muhammed, ona Osman b. Ferkad, ona Hişâm b. Urve, ona Babası (Urve b. Zübeyir), ona da Aişe (r.anha) şöyle rivayet etmiştir:
"Zengin olan (veli) yetim malına tenezzül etmesin, yoksul olan da kararınca yesin" (Nisâ, 6) ayeti yetimin işle­rini yürüten ve malını yöneten yetim velisi hakkında indirilmiştir. Yetim velisi fakir olursa yetim malından uygun bir şekilde faydalanır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Buyû' 95, 1/625

باب مَنْ أَجْرَى أَمْرَ الأَمْصَارِ عَلَى مَا يَتَعَارَفُونَ بَيْنَهُمْ فِى الْبُيُوعِ وَالإِجَارَةِ وَالْمِكْيَالِ ، وَالْوَزْنِ ، وَسُنَنِهِمْ عَلَى نِيَّاتِهِمْ وَمَذَاهِبِهِمِ الْمَشْهُورَةِ . وَقَالَ شُرَيْحٌ لِلْغَزَّالِينَ سُنَّتُكُمْ بَيْنَكُمْ رِبْحًا . وَقَالَ عَبْدُ الْوَهَّابِ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدٍ لاَ بَأْسَ الْعَشَرَةُ بِأَحَدَ عَشَرَ ، وَيَأْخُذُ لِلنَّفَقَةِ رِبْحًا . وَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم لِهِنْدٍ « خُذِى مَا يَكْفِيكِ وَوَلَدَكِ بِالْمَعْرُوفِ » . وَقَالَ تَعَالَى ( وَمَنْ كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ ) وَاكْتَرَى الْحَسَنُ مِنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مِرْدَاسٍ حِمَارًا ، فَقَالَ بِكَمْ قَالَ بِدَانَقَيْنِ . فَرَكِبَهُ ، ثُمَّ جَاءَ مَرَّةً أُخْرَى ، فَقَالَ الْحِمَارَ الْحِمَارَ . فَرَكِبَهُ ، وَلَمْ يُشَارِطْهُ ، فَبَعَثَ إِلَيْهِ بِنِصْفِ دِرْهَمٍ .