حدثنا آدم قال حدثنا بن أبي ذئب قال حدثنا سعيد المقبري عن أبيه عن أبي هريرة عن النبي صلى الله عليه وسلم قال : إن الله يحب العطاس ويكره التثاؤب فإذا عطس فحمد الله فحق على كل مسلم سمعه أن يشمته وأما التثاؤب فانما هو من الشيطان فليرده ما استطاع فإذا قال هاه ضحك منه الشيطان

Açıklama: Aksırmak ve esnemek insanlara arız. olan tabiî hallerdendirler. Bunla­rın iyi veya kötü olarak vasıflanmaları, bu halleri doğuran sebeplerle alakalıdır. Aksırmak, bedendeki canlılıktan ve beden hafifliği yani dinçlikten ileri gelir. Bunun için aksırmak iyi bir haldir. Nezle gibi hastalıktan ileri gelmesi tabiî hal dışında kulun özel bir durumdur ki, konu dışında kalır. Esnemek ise, vücut ağırlığından, usanmak, tembellik ve fazla yemekten meydana geldiği için iyi bir hal değildir. Elden geldiği kadar bunu engel­lemeğe çalışmak icab eder. Aksrrrnak insanı çalışmaya, ibadet ve hare­kete götürdüğü için iyidir. Esnemek tembellik ve gevşeklik kazandırdığı için hoş değildir, şeytanın razı olduğu bir haldir. Esnemeyi engellemek, ağzı tutmak ve kendine gelmek suretiyle olduğu gibi. Hz. Peygamber (sav)'in hayatlarında hiç esnemedik­lerini hatırlamakla da olur. Aksırmakta uyarıcı bir şiddet hali bulunduğu için, aksırmak suretiyle selâmete çıkan insanın Allah'a hamd etmesi gerekir. "Elhamdü Lîllâh", der. Bu sözü duyan her müslüman da teşmît eder — "Yerhamukellah" (Allah sana merhamet etsin), der. Hanefîlerce bîr kişinin teşmîti kifayet eder. Teşmît'e karşı aksıranın «Yehdina ve yehdİkümuilah" (Allah bize de, sîze de hidayet etsin) demesi müstahabdır. Namazda iken aksıran kimse hafif ve gizli olarak hamd getirir; bu namazı bozmaz. Fakat namaz içinde bulu­nanın aksıran başka kimseye teşmît etmesi, ona cevap olacağından nama­zını bozar.

• Buhârî el-Edebü'l-Müfred 919, /718