حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا عَبْثَرُ بْنُ الْقَاسِمِ عَنْ أَشْعَثَ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ:
"مَنْ مَاتَ وَعَلَيْهِ صِيَامُ شَهْرٍ، فَلْيُطْعِمْ عَنْهُ مَكَانَ كُلِّ يَوْمٍ مِسْكِينًا."
قَالَ أَبُو عِيسَى: ’حَدِيثُ ابْنِ عُمَرَ، لاَ نَعْرِفُهُ مَرْفُوعًا إِلاَّ مِنْ هَذَا الْوَجْهِ. وَالصَّحِيحُ عَنِ ابْنِ عُمَرَ مَوْقُوفٌ قَوْلُهُ.’
وَاخْتَلَفَ أَهْلُ الْعِلْمِ فِى هَذَا الْبَابِ فَقَالَ بَعْضُهُمْ: ’يُصَامُ عَنِ الْمَيِّتِ.’ وَبِهِ يَقُولُ أَحْمَدُ وَإِسْحَاقُ قَالاَ: ’إِذَا كَانَ عَلَى الْمَيِّتِ نَذْرُ صِيَامٍ، يَصُومُ عَنْهُ. وَإِذَا كَانَ عَلَيْهِ قَضَاءُ رَمَضَانَ أَطْعَمَ عَنْهُ.’ وَقَالَ مَالِكٌ وَسُفْيَانُ وَالشَّافِعِىُّ: ’لاَ يَصُومُ أَحَدٌ عَنْ أَحَدٍ.’
قَالَ: ’وَأَشْعَثُ هُوَ ابْنُ سَوَّارٍ . وَمُحَمَّدٌ هُوَ عِنْدِى ابْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى.’

Bize Kuteybe (b. Said), ona Abser b. Kasım, ona Eş'as (b. Sevvâr), ona Muhammed (b. Abdurrahman el-Ensârî), ona Nâfi', ona da İbn Ömer, Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir:
"Her kim bir ay oruç borcu olduğu halde vefat ederse, (yakınları) her bir gün yerine bir fakiri doyursun."
Ebu İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: 'İbn Ömer'in bu hadisinin merfu olarak rivayetini sadece bu tarikten bilmekteyiz. Sahih olan, İbn Ömer'den mevkûf olarak rivayet edilmesidir.'
İlim ehli, bu meselede ihtilaf etmiştir. Âlimlerin bazısı: 'Ölmüş kimse adına (borç olan) oruç tutulur' demiştir. Ahmed (b. Hanbel) ve İshak (b. Râhûye) böyle hükmetmiştir. Onlar şöyle demiştir: 'Ölmüş kimsenin adak orucu borcu varsa, yakınları o orucu tutar. Ramazan orucu borcu varsa, (yakınları), onun adına (fakirlere) yemek yedirirler.' Mâlik (b. Enes), Süfyân (es-Sevrî) ve Şâfiî ise: 'Kimse kimsenin (yerine) oruç tutamaz' demişlerdir.
Tirmizî şöyle demiştir: '(Senetteki) Eş'as, Eş'as b. Sevvâr'dır. Muhammed ise, kanaatimce İbn Abdurrahman b. Ebu Leylâ'dır.'

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Savm 23, 3/96