حَدَّثَنَا نَصْرُ بْنُ عَلِىٍّ وَغَيْرُ وَاحِدٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ سَمِعَهُ مِنْ أَبِى هُرَيْرَةَ وَزَيْدِ بْنِ خَالِدٍ وَشِبْلٍ أَنَّهُمْ كَانُوا عِنْدَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَأَتَاهُ رَجُلاَنِ يَخْتَصِمَانِ فَقَامَ إِلَيْهِ أَحَدُهُمَا وَقَالَ أَنْشُدُكَ اللَّهَ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَمَّا قَضَيْتَ بَيْنَنَا بِكِتَابِ اللَّهِ . فَقَالَ خَصْمُهُ وَكَانَ أَفْقَهَ مِنْهُ أَجَلْ يَا رَسُولَ اللَّهِ اقْضِ بَيْنَنَا بِكِتَابِ اللَّهِ وَائْذَنْ لِى فَأَتَكَلَّمَ إِنَّ ابْنِى كَانَ عَسِيفًا عَلَى هَذَا فَزَنَا بِامْرَأَتِهِ فَأَخْبَرُونِى أَنَّ عَلَى ابْنِى الرَّجْمَ فَفَدَيْتُ مِنْهُ بِمِائَةِ شَاةٍ وَخَادِمٍ ثُمَّ لَقِيتُ نَاسًا مِنْ أَهْلِ الْعِلْمِ فَزَعَمُوا أَنَّ عَلَى ابْنِى جَلْدَ مِائَةٍ وَتَغْرِيبَ عَامٍ وَإِنَّمَا الرَّجْمُ عَلَى امْرَأَةِ هَذَا . فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « وَالَّذِى نَفْسِى بِيَدِهِ لأَقْضِيَنَّ بَيْنَكُمَا بِكِتَابِ اللَّهِ الْمِائَةُ شَاةٍ وَالْخَادِمُ رَدٌّ عَلَيْكَ وَعَلَى ابْنِكَ جَلْدُ مِائَةٍ وَتَغْرِيبُ عَامٍ وَاغْدُ يَا أُنَيْسُ عَلَى امْرَأَةِ هَذَا فَإِنِ اعْتَرَفَتْ فَارْجُمْهَا » . فَغَدَا عَلَيْهَا فَاعْتَرَفَتْ فَرَجَمَهَا . حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ مُوسَى الأَنْصَارِىُّ حَدَّثَنَا مَعْنٌ حَدَّثَنَا مَالِكٌ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ وَزَيْدِ بْنِ خَالِدٍ الْجُهَنِىِّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم نَحْوَهُ بِمَعْنَاهُ . حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ بِإِسْنَادِهِ نَحْوَ حَدِيثِ مَالِكٍ بِمَعْنَاهُ . قَالَ وَفِى الْبَابِ عَنْ أَبِى بَكْرَةَ وَعُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ وَأَبِى هُرَيْرَةَ وَأَبِى سَعِيدٍ وَابْنِ عَبَّاسٍ وَجَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ وَهَزَّالٍ وَبُرَيْدَةَ وَسَلَمَةَ بْنِ الْمُحَبِّقِ وَأَبِى بَرْزَةَ وَعِمْرَانَ بْنِ حُصَيْنٍ . قَالَ أَبُو عِيسَى حَدِيثُ أَبِى هُرَيْرَةَ وَزَيْدِ بْنِ خَالِدٍ حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . وَهَكَذَا رَوَى مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ وَمَعْمَرٌ وَغَيْرُ وَاحِدٍ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ وَزَيْدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم . وَرَوَوْا بِهَذَا الإِسْنَادِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ قَالَ « إِذَا زَنَتِ الأَمَةُ فَاجْلِدُوهَا فَإِنْ زَنَتْ فِى الرَّابِعَةِ فَبِيعُوهَا وَلَوْ بِضَفِيرٍ » . وَرَوَى سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ وَزَيْدِ بْنِ خَالِدٍ وَشِبْلٍ قَالُوا: كُنَّا عِنْدَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم . هَكَذَا رَوَى ابْنُ عُيَيْنَةَ الْحَدِيثَيْنِ جَمِيعًا عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ وَزَيْدِ بْنِ خَالِدٍ وَشِبْلٍ وَحَدِيثُ ابْنِ عُيَيْنَةَ وَهَمٌ وَهِمَ فِيهِ سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ أَدْخَلَ حَدِيثًا فِى حَدِيثٍ . وَالصَّحِيحُ مَا رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ الْوَلِيدِ الزُّبَيْدِىُّ وَيُونُسُ بْنُ عبيد وَابْنُ أَخِى الزُّهْرِىِّ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ وَزَيْدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ « إِذَا زَنَتِ الأَمَةُ فَاجْلِدُوهَا » . وَالزُّهْرِىُّ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنْ شِبْلِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَالِكٍ الأَوْسِىِّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ « إِذَا زَنَتِ الأَمَةُ » . وَهَذَا الصَّحِيحُ عِنْدَ أَهْلِ الْحَدِيثِ . - وَشِبْلُ بْنُ خَالِدٍ لَمْ يُدْرِكِ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم إِنَّمَا رَوَى شِبْلٌ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَالِكٍ الأَوْسِىِّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم وَهَذَا الصَّحِيحُ وَحَدِيثُ ابْنِ عُيَيْنَةَ غَيْرُ مَحْفُوظٍ وَرُوِىَ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ شِبْلُ بْنُ حَامِدٍ وَهُوَ خَطَأٌ إِنَّمَا هُوَ شِبْلُ بْنُ خَالِدٍ وَيُقَالُ أَيْضًا شِبْلُ بْنُ خُلَيْدٍ .

Bize b. Ali ve birden fazla kişi, onlara Süfyan b. Uyeyne, ona Zühri, ona Übeydullah b. Abdullah b. Utbe ona da Ebu Hüreyre, Zeyd b. Hâlid ve Şibl (r.anhüm) şöyle demişlerdir: Bu sahabiler Rasûlullah'ın (sav) yanında bulundukları bir sırada birbirinden davacı olan iki kimse geldi onlardan biri sözüne şöyle başladı: “Ey Allah’ın Rasûlü, Allah aşkına aramızda Allah’ın kitabıyla hükmet” dedi. Daha anlayışlı olan diğer hasmı da “evet aramızda Allah’ın kitabına göre hüküm ver ve müsaade et ben konuşayım. Oğlum bu adamın işçisi idi sonra onun karısıyla zina etti, oğlumun cezasının recim olduğunu bana bildirdiler. Ben de bu ceza karşılığında yüz koyun ile bir hizmetçiyi fidye olarak verdim. Sonra bu işi bilen insanlarla karşılaştım, onlar 'oğluna yüz değnek, bir yılda sürgün, bu adamın karısına da recim cezası gerekir' dediler.” Bunun üzerine Rasulullah (sav) "canım kudret elinde olan Allah’a yemin olsun ki aramız da Allah’ın kitabıyla hükmedeceğim. Yüz koyun ve hizmetçi sana iade edilecek, oğluna da yüz değnek ve bir yıl sürgün cezası verilecektir. Ey Üneys, Bu adamın karısına git suçunu kabul edip itiraf ederse onu recmet" buyurdu. Üneys kadının yanına gitti o da suçunu itiraf edince kadını recmetti. Bize İshak b. Musa el Ensârî, ona Ma’n, ona Malik, ona İbn Şihâb, ona Übeydullah b. Abdullah, ona da Ebu Hüreyre ve Zeyd b. Hâlid el Cühenî bu hadisin benzerini rivâyet etmiştir. Yine bize Kuteybe, ona Leys, ona İbn Şihâb senediyle Mâlik’in hadisinin bir benzerini mana olarak bize rivâyet etmiştir. Tirmizî der ki: Bu konuda Ebu Bekre, Ubâde b. Sâmit, Ebu Hüreyre, Ebu Saîd, İbn Abbâs, Cabir b. Semure, Hezzâl, Büreyde, Seleme b. Muhabbik, Ebû Berze ve Imrân b. Husayn’den da hadis rivayet edilmiştir. Tirmizî der ki: Ebu Hüreyre ve Zeyd b. Hâlid'in hadisi hasen sahihtir. Aynı şekilde bize Mâlik b. Enes, Ma’mer ve pek çok kimse, onlara Zührî, ona Ubeydullah b. Abdullah b. Utbe, ona da Ebu Hüreyre ve Zeyd b. Hâlid bu hadisi Hz. Peygamber'den (sav) rivayet etmiştir. Yine bu senedle Hz. peygamber'den (sav) "Cariye zina ederse ona yüz değnek vurun dördüncü sefer yine zina ederse değersiz bir ip parasına bile olsa satıp elden çıkarın" hadisini rivayet etmişlerdir. Sûfyân b. Uyeyne, Zührî’den, onun Ubeydullah’tan, onun da Ebû Hüreyre, Zeyd b. Hâlid ve Şibl’den yaptığı rivayette “Rasulullah'ın (sav) yanında idik…” ifadesini kullanmıştır. İbn Uyeyne her iki hadisi de topluca Ebu Hüreyre, Zeyd b. Hâlid ve Şibl’den rivâyet etmektedir. İbn Uyeyne'nin hadisinde vehm vardır. İbn Uyeyne rivâyet ettiği bu hadiste vehme kapılmış ve bir hadisi diğerinin içine katmıştır. Sahih olan rivâyet bize Muhammed b. Velîd ez-Zebîdî, Yunus b. Ubeyde ve Zührî’nin kardeşinin oğlu, onlara Zührî, ona Ubeydullah, ona da Ebu Hüreyre ve Zeyd b. Hâlid’in rivayet ettiği ve "Cariye zina ederse ona yüz değnek vurun…" diye başlayan rivayettir. Zührî'nin Ubeybullah’tan, onun Şibl b. Hâlid'den, onun Abdullah b. Mâlik el-Evsî’den rivâyet ettiği "Cariye zina ederse…" hadisi, hadisçilerin sahih kabul ettiği rivâyettir. Şibl b. Hâlid, Peygamber'e (sav) yetişememiştir. Şibl sadece Abdullah b. Mâlik el-Evsî vasıtasıyla hadis rivayet etmektedir ki doğru olanı da budur. İbn Uyeyne rivayeti pek makbul değildir. İbn Uyeyne’den, Şibl b. Hamid şeklinde gelen rivayet hatalıdır. Doğrusu Şibl b. Hâlid’dir. Aynı şekilde ona Şibl b. Huleyd’de denilmektedir.

---

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Hudûd 8, 4/39

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ حُجْرٍ حَدَّثَنَا مُعَمَّرُ بْنُ سُلَيْمَانَ الرَّقِّىُّ عَنِ الْحَجَّاجِ بْنِ أَرْطَاةَ عَنْ عَبْدِ الْجَبَّارِ بْنِ وَائِلِ بْنِ حُجْرٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ اسْتُكْرِهَتِ امْرَأَةٌ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَدَرَأَ عَنْهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الْحَدَّ وَأَقَامَهُ عَلَى الَّذِى أَصَابَهَا وَلَمْ يُذْكَرْ أَنَّهُ جَعَلَ لَهَا مَهْرًا . قَالَ أَبُو عِيسَى: هَذَا حَدِيثٌ غَرِيبٌ وَلَيْسَ إِسْنَادُهُ بِمُتَّصِلٍ وَقَدْ رُوِىَ هَذَا الْحَدِيثُ مِنْ غَيْرِ هَذَا الْوَجْهِ قَالَ :سَمِعْتُ مُحَمَّدًا يَقُولُ عَبْدُ الْجَبَّارِ بْنُ وَائِلِ بْنِ حُجْرٍ لَمْ يَسْمَعْ مِنْ أَبِيهِ وَلاَ أَدْرَكَهُ يُقَالُ إِنَّهُ وُلِدَ بَعْدَ مَوْتِ أَبِيهِ بِأَشْهُرٍ . وَالْعَمَلُ عَلَى هَذَا عِنْدَ أَهْلِ الْعِلْمِ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم وَغَيْرِهِمْ أَنْ لَيْسَ عَلَى الْمُسْتَكْرَهَةِ حَدٌّ .

---

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Hudûd 22, 4/55