Öneri Formu
Hadis Id, No:
153885, BS16755
Hadis:
أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَافِظُ أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الصَّنْعَانِىُّ حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ أَبِى بَكْرِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَارِثِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَمِعْتُ أُسْقُفًّا مِنْ أَهْلِ نَجْرَانَ يُكَلِّمُ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ يَقُولُ : يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ احْذَرْ قَاتِلَ الثَّلاَثَةِ.
قَالَ عُمَرُ : وَيْلَكَ وَمَا قَاتِلُ الثَّلاَثَةِ؟ قَالَ : الرَّجُلُ يَأْتِى الإِمَامَ بِالْكَذِبِ فَيَقْتُلُ الإِمَامُ ذَلِكَ الرَّجُلَ بِحَدِيثِ هَذَا الْكَذَّابِ فَيَكُونُ قَدْ قَتَلَ نَفْسَهُ وَصَاحِبَهُ وَإِمَامَهُ.
Tercemesi:
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Beyhakî, Sünen-i Kebir, Kıtâl-u ehl-i bağy 16755, 16/595
Senetler:
1. Ebu Muhammed Abdurrahman b. Hâris el-Kuraşî (Abdurrahman b. Hâris b. Hişâm b. Muğîra)
2. Ebu Bekir b. Abdurrahman el-Mahzumi (Ebu Bekir b. Abdurrahman b. Haris b. Hişam)
3. Ebu Bekir Muhammed b. Şihab ez-Zührî (Muhammed b. Müslim b. Ubeydullah b. Abdullah b. Şihab)
4. Ebu Urve Mamer b. Raşid el-Ezdî (Mamer b. Râşid)
5. ُEbu Bekir Abdürrezzak b. Hemmam (Abdürrezzak b. Hemmam b. Nafi)
6. İshak b. Râhûye el-Mervezî (İshak b. İbrahim b. Mahled)
7. Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Cevheri (Muhammed b. Ahmed b. Ali b. Mahled b. Eban)
8. Hakim en-Nîsâbûrî (Muhammed b. Abdullah b. Hamdûye b. Nu'aym b. el-Hakem)
Konular:
Koğuculuk, koğuculuk yapmak
Yönetici, sorumlulukları
Yönetim, Yöneticiye Bilgi vermek
Öneri Formu
Hadis Id, No:
153886, BS16756
Hadis:
أَخْبَرَنَا أَبُو الْحُسَيْنِ بْنُ الْفَضْلِ الْقَطَّانُ بِبَغْدَادَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ سُفْيَانَ حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ مُجَالِدٍ عَنِ الشَّعْبِىِّ أَنَّ الْعَبَّاسَ قَالَ لاِبْنِهِ عَبْدِ اللَّهِ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُمَا : إِنِّى أَرَى هَذَا الرَّجُلَ قَدْ أَكْرَمَكَ يَعْنِى عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ وَأَدْنَى مَجْلِسَكَ وَأَلْحَقَكَ بِقَوْمٍ لَسْتَ مِثْلَهُمْ فَاحْفَظْ عَنِّى ثَلاَثًا لاَ يُجَرِّبَنَّ عَلَيْكَ كَذِبًا وَلاَ تُفْشِ عَلَيْهِ سِرًّا وَلاَ تَغْتَابَنَّ عِنْدَهُ أَحَدًا. وَرَوَاهُ غَيْرُهُ عَنْ مُجَالِدٍ عَنِ الشَّعْبِىِّ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ.
Tercemesi:
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Beyhakî, Sünen-i Kebir, Kıtâl-u ehl-i bağy 16756, 16/596
Senetler:
0. Mevkuf (Mevkuf)
1. Ebu Fadl Abbas b. Abdulmuttalib el-Haşimî (Abbas b. Abdulmuttalib b. Hişam b. Abdu Menaf)
2. Ebu Amr Amir eş-Şa'bî (Amir b. Şerahil b. Abdin)
3. Ebu Umeyr Mücalid b. Saîd el-Hemdani (Mücalid b. Saîd b. Umeyr b. Bistâm b. Zî Mürrân)
4. Ebu İsmail Hammad b. Zeyd el-Ezdî (Hammad b. Zeyd b. Dirhem)
5. Ebu Numan Muhammed b. Fadl es-Sedûsî (Muhammed b. Fadl)
6. Ebu Yusuf Yakub b. Süfyan el-Fesevî (Yakub b. Süfyan b. Cüvan)
7. ُُEbu Hüseyin Muhammed b. Hüseyin el-Mettusî (Muhammed b. Hüseyin b. Muhammed Fadl b. Yakub)
Konular:
Gıybet, gıybet etmek, dedi kodu yapmak
Koğuculuk, koğuculuk yapmak
Yönetim, Yöneticiye Bilgi vermek
Öneri Formu
Hadis Id, No:
157623, BS020321
Hadis:
أَخْبَرَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ الْحَارِثِ الْفَقِيهُ الأَصْبَهَانِىُّ أَنْبَأَنَا أَبُو مُحَمَّدِ بْنُ حَيَّانَ أَنْبَأَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سُلَيْمَانَ حَدَّثَنَا أَبُو حَفْصٍ عَمْرُو بْنُ عَلِىٍّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِىٍّ حَدَّثَنَا مَنْصُورُ بْنُ أَبِى الأَسْوَدِ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنِ الأَسْوَدِ قَالَ : كَانَ عُمَرُ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ إِذَا قَدِمَ عَلَيْهِ الْوُفُودُ سَأَلَهُمْ عَنْ أَمِيرِهِمْ أَيَعُودُ الْمَرِيضَ؟ أَيُجِيبُ الْعَبْدَ؟ كَيْفَ صَنِيعُهُ؟ مَنْ يَقُومُ عَلَى بَابِهِ فَإِنْ قَالُوا لِخَصْلَةٍ مِنْهَا لاَ عَزَلَهُ.
Tercemesi:
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Beyhakî, Sünen-i Kebir, Edebü'l-kâdî 20321, 20/314
Senetler:
1. Ebu Hafs Ömer b. Hattab el-Adevî (Ömer b. Hattab b. Nüfeyl b. Abdüluzza)
2. Ebu Amr Esved b. Yezid en-Nehaî (Esved b. Yezid b. Kays b. Abdullah b. Malik)
3. Ebu İmran İbrahim en-Nehaî (İbrahim b. Yezid b. Kays b. Esved b. Amr)
4. Ebu Muhammed Süleyman b. Mihran el-A'meş (Süleyman b. Mihran)
5. Mansur b. Ebu Esved el-Leysi (Mansur b. Hazim)
6. Ebu Said Abdurrahman b. Mehdî el-Anberî (Abdurrahman b. Mehdi b. Hassân b. Abdurrahman)
7. Ebu Hafs Amr b. Ali el-Fellâs (Amr b. Ali b. Bahr b. Kenîz)
8. Ebu Bekir Muhammed b. Muhammed el-Bâğandî (Muhammed b. Muhammed b. Süleyman b. Haris)
9. Abdullah b. Muhammed el-Esbehani (Abdullah b. Muhammed b. Cafer b. Hayyan)
10. Ebu Bekir Ahmed b. Muhammed et-Temîmî (Ahmed b. Muhammed b. Ahmed b. Abdullah b. Hâris)
Konular:
Adab, Davet, davete icabet etmek gerek
Hasta, ziyareti
KTB, ADAB
KTB, HASTA, HASTALIK
Yönetici, fiillerine karşı tavrın nasıl olacağı
Yönetici, iyisi-kötüsü
Yönetici, sorumlulukları
Yönetim, Yöneticilik
Yönetim, Yöneticiye Bilgi vermek
Öneri Formu
Hadis Id, No:
38758, DM000673
Hadis:
أَخْبَرَنَا يَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ الْكُمَيْتِ حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ وَهْبٍ الْهَمْدَانِىُّ حَدَّثَنَا الضَّحَّاكُ بْنُ مُوسَى قَالَ : مَرَّ سُلَيْمَانُ بْنُ عَبْدِ الْمَلِكِ بِالْمَدِينَةِ وَهُوَ يُرِيدُ مَكَّةَ ، فَأَقَامَ بِهَا أَيَّاماً فَقَالَ : هَلْ بِالْمَدِينَةِ أَحَدٌ أَدْرَكَ أَحَداً مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم-؟ فَقَالُوا لَهُ : أَبُو حَازِمٍ. فَأَرْسَلَ إِلَيْهِ فَلَمَّا دَخَلَ عَلَيْهِ قَالَ لَهُ : يَا أَبَا حَازِمٍ مَا هَذَا الْجَفَاءُ؟ قَالَ أَبُو حَازِمٍ : يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَأَىَّ جَفَاءٍ رَأَيْتَ مِنِّى؟ قَالَ : أَتَانِى وُجُوهُ أَهْلِ الْمَدِينَةِ وَلَمْ تَأْتِنِى. قَالَ : يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أُعِيذُكَ بِاللَّهِ أَنْ تَقُولَ مَا لَمْ يَكُنْ ، مَا عَرَفْتَنِى قَبْلَ هَذَا الْيَوْمِ وَلاَ أَنَا رَأَيْتُكَ. قَالَ : فَالْتَفَتَ سُلَيْمَانُ إِلَى مُحَمَّدِ بْنِ شِهَابٍ الزُّهْرِىِّ فَقَالَ : أَصَابَ الشَّيْخُ وَأَخْطَأْتُ. قَالَ سُلَيْمَانُ : يَا أَبَا حَازِمٍ مَا لَنَا نَكْرَهُ الْمَوْتَ؟ قَالَ : لأَنَّكُمْ أَخْرَبْتُمُ الآخِرَةَ وَعَمَّرْتُمُ الدُّنْيَا ، فَكَرِهْتُمْ أَنْ تَنْتَقِلُوا مِنَ الْعُمْرَانِ إِلَى الْخَرَابِ. قَالَ : أَصَبْتَ يَا أَبَا حَازِمٍ ، فَكَيْفَ الْقُدُومُ غَدًا عَلَى اللَّهِ؟ قَالَ : أَمَّا الْمُحْسِنُ فَكَالْغَائِبِ يَقْدُمُ عَلَى أَهْلِهِ ، وَأَمَّا الْمُسِىءُ فَكَالآبِقِ يَقْدُمُ عَلَى مَوْلاَهُ. فَبَكَى سُلَيْمَانُ وَقَالَ : لَيْتَ شِعْرِى مَا لَنَا عِنْدَ اللَّهِ؟ قَالَ : اعْرِضْ عَمَلَكَ عَلَى كِتَابِ اللَّهِ. قَالَ : وَأَىُّ مَكَانٍ أَجِدُهُ ؟ قَالَ {إِنَّ الأَبْرَارَ لَفِى نَعِيمٍ وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِى جَحِيمٍ} قَالَ سُلَيْمَانُ : فَأَيْنَ رَحْمَةُ اللَّهِ يَا أَبَا حَازِمٍ؟ قَالَ أَبُو حَازِمٍ : قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ. قَالَ لَهُ سُلَيْمَانُ : يَا أَبَا حَازِمٍ فَأَىُّ عِبَادِ اللَّهِ أَكْرَمُ؟ قَالَ : أُولُو الْمُرُوءَةِ وَالنُّهَى. قَالَ لَهُ سُلَيْمَانُ : فَأَىُّ الأَعْمَالِ أَفْضَلُ؟ قَالَ أَبُو حَازِمٍ : أَدَاءُ الْفَرَائِضِ مَعَ اجْتِنَابِ الْمَحَارِمِ. قَالَ سُلَيْمَانُ : فَأَىُّ الدُّعَاءِ أَسْمَعُ؟ قَالَ أَبُو حَازِمٍ : دُعَاءُ الْمُحْسَنِ إِلَيْهِ لِلْمُحْسِنِ. قَالَ : فَأَىُّ الصَّدَقَةِ أَفْضَلُ؟ قَالَ : لِلسَّائِلِ الْبَائِسِ ، وَجُهْدُ الْمُقِلِّ لَيْسَ فِيهَا مَنٌّ وَلاَ أَذًى. قَالَ : فَأَىُّ الْقَوْلِ أَعْدَلُ؟ قَالَ : قَوْلُ الْحَقِّ عِنْدَ مَنْ تَخَافُهُ أَوْ تَرْجُوهُ. قَالَ : فَأَىُّ الْمُؤْمِنِينَ أَكْيَسُ؟ قَالَ : رَجُلٌ عَمِلَ بِطَاعَةِ اللَّهِ وَدَلَّ النَّاسَ عَلَيْهَا. قَالَ : فَأَىُّ الْمُؤْمِنِينَ أَحْمَقُ؟ قَالَ : رَجُلٌ انْحَطَّ فِى هَوَى أَخِيهِ وَهُوَ ظَالِمٌ فَبَاعَ آخِرَتَهُ بِدُنْيَا غَيْرِهِ. قَالَ لَهُ سُلَيْمَانُ : أَصَبْتَ ، فَمَا تَقُولُ فِيمَا نَحْنُ فِيهِ؟ قَالَ : يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَوَتُعْفِينِى؟ قَالَ لَهُ سُلَيْمَانُ : لاَ وَلَكِنْ نَصِيحَةٌ تُلْقِيهَا إِلَىَّ. قَالَ : يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنَّ آبَاءَكَ قَهَرُوا النَّاسَ بِالسَّيْفِ وَأَخَذُوا هَذَا الْمُلْكَ عَنْوَةً عَلَى غَيْرِ مَشُورَةٍ مِنَ الْمُسْلِمِينَ وَلاَ رِضَاهُمْ حَتَّى قَتَلُوا مِنْهُمْ مَقْتَلَةً عَظِيمَةً ، فَقَدِ ارْتَحَلُوا عَنْهَا ، فَلَوْ أُشْعِرْتَ مَا قَالُوا وَمَا قِيلَ لَهُمْ. فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مِنْ جُلَسَائِهِ : بِئْسَمَا قُلْتَ يَا أَبَا حَازِمٍ. قَالَ أَبُو حَازِمٍ : كَذَبْتَ إِنَّ اللَّهَ أَخَذَ مِيثَاقَ الْعُلَمَاءِ لَيُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلاَ يَكْتُمُونَهُ. قَالَ لَهُ سُلَيْمَانُ : فَكَيْفَ لَنَا أَنْ نُصْلِحَ؟ قَالَ تَدَعُونَ الصَّلَفَ وَتَمَسَّكُونَ بِالْمُرُوءَةِ وَتَقْسِمُونَ بِالسَّوِيَّةِ . قَالَ لَهُ سُلَيْمَانُ : كَيْفَ لَنَا بِالْمَأْخَذِ بِهِ؟ قَالَ أَبُو حَازِمٍ : تَأْخُذُهُ مِنْ حِلِّهِ وَتَضَعُهُ فِى أَهْلِهِ. قَالَ لَهُ سُلَيْمَانُ : هَلْ لَكَ يَا أَبَا حَازِمٍ أَنْ تَصْحَبَنَا فَتُصِيبَ مِنَّا وَنُصِيبَ مِنْكَ؟ قَالَ : أَعُوذُ بِاللَّهِ. قَالَ سُلَيْمَانُ : وَلِمَ ذَاكَ؟ قَالَ : أَخْشَى أَنْ أَرْكَنَ إِلَيْكُمْ شَيْئاً قَلِيلاَ فَيُذِيقَنِى اللَّهُ ضِعْفَ الْحَيَاةِ وَضِعْفَ الْمَمَاتِ. قَالَ لَهُ سُلَيْمَانُ : ارْفَعْ إِلَيْنَا حَوَائِجَكَ. قَالَ : تُنْجِينِى مِنَ النَّارِ وَتُدْخِلُنِى الْجَنَّةَ. قَالَ سُلَيْمَانُ : لَيْسَ ذَاكَ إِلَىَّ. قَالَ أَبُو حَازِمٍ : فَمَا لِى إِلَيْكَ حَاجَةٌ غَيْرُهَا. قَالَ : فَادْعُ لِى. قَالَ أَبُو حَازِمٍ : اللَّهُمَّ إِنْ كَانَ سُلَيْمَانُ وَلِيَّكَ فَيَسِّرْهُ لِخَيْرِ الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ ، وَإِنْ كَانَ عَدُوَّكَ فَخُذْ بِنَاصِيَتِهِ إِلَى مَا تُحِبُّ وَتَرْضَى. قَالَ لَهُ سُلَيْمَانُ : قَطُّ. قَالَ أَبُو حَازِمٍ : قَدْ أَوْجَزْتُ وَأَكْثَرْتُ ، إِنْ كُنْتَ مِنْ أَهْلِهِ وَإِنْ لَمْ تَكُنْ مِنْ أَهْلِهِ ، فَمَا يَنْفَعُنِى أَنْ أَرْمِىَ عَنْ قَوْسٍ لَيْسَ لَهَا وَتَرٌ. قَالَ لَهُ سُلَيْمَانُ : أَوْصِنِى. قَالَ : سَأُوصِيكَ وَأُوجِزُ ، عَظِّمْ رَبَّكَ وَنَزِّهْهُ أَنْ يَرَاكَ حَيْثُ نَهَاكَ أَوْ يَفْقِدَكَ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكَ. فَلَمَّا خَرَجَ مِنْ عِنْدِهِ بَعَثَ إِلَيْهِ بِمِائَةِ دِينَارٍ وَكَتَبَ إِلَيْهِ : أَنْ أَنْفِقْهَا وَلَكَ عِنْدِى مِثْلُهَا كَثِيرٌ. قَالَ : فَرَدَّهَا عَلَيْهِ وَكَتَبَ إِلَيْهِ : يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أُعِيذُكَ بِاللَّهِ أَنْ يَكُونَ سُؤَالُكَ إِيَّاىَ هَزْلاً أَوْ رَدِّى عَلَيْكَ بَذْلاً وَمَا أَرْضَاهَا لَكَ ، فَكَيْفَ أَرْضَاهَا لِنَفْسِى؟ وَكَتَبَ إِلَيْهِ : إِنَّ مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ لَمَّا وَرَدَ مَاءَ مَدْيَنَ وَجَدَ عَلَيْهَا رِعَاءً يَسْقُونَ وَوَجَدَ مِنْ دُونِهِمْ جَارِيَتَيْنِ تَذُودَانِ فَسَأَلَهُمَا فَقَالَتَا {لاَ نَسْقِى حَتَّى يُصْدِرَ الرِّعَاءُ وَأَبُونَا شَيْخٌ كَبِيرٌ فَسَقَى لَهُمَا ثُمَّ تَوَلَّى إِلَى الظِّلِّ فَقَالَ رَبِّ إِنِّى لِمَا أَنْزَلْتَ إِلَىَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٌ} وَذَلِكَ أَنَّهُ كَانَ جَائِعاً خَائِفاً لاَ يَأْمَنُ فَسَأَلَ رَبَّهُ وَلَمْ يَسْأَلِ النَّاسَ ، فَلَمْ يَفْطِنِ الرِّعَاءُ وَفَطِنَتِ الْجَارِيَتَانِ ، فَلَمَّا رَجَعَتَا إِلَى أَبِيهِمَا أَخْبَرَتَاهُ بِالْقِصَّةِ وَبِقَوْلِهِ. فَقَالَ أَبُوهُمَا - وَهُوَ شُعَيْبٌ - هَذَا رَجُلٌ جَائِعٌ ، فَقَالَ لإِحْدَاهُمَا : اذْهَبِى فَادْعِيهِ. فَلَمَّا أَتَتْهُ عَظَّمَتْهُ وَغَطَّتْ وَجْهَهَا وَقَالَتْ {إِنَّ أَبِى يَدْعُوكَ لِيَجْزِيَكَ أَجْرَ مَا سَقَيْتَ لَنَا} فَشَقَّ عَلَى مُوسَى حِينَ ذَكَرَتْ أَجْرَ مَا سَقَيْتَ لَنَا وَلَمْ يَجِدْ بُدًّا مِنْ أَنْ يَتْبَعَهَا لأَنَّهُ كَانَ بَيْنَ الْجِبَالِ جَائِعاً مُسْتَوْحِشاً ، فَلَمَّا تَبِعَهَا هَبَّتِ الرِّيحُ فَجَعَلَتْ تَصْفِقُ ثِيَابَهَا عَلَى ظَهْرِهَا فَتَصِفُ لَهُ عَجِيزَتَهَا ، وَكَانَتْ ذَاتَ عَجُزٍ ، وَجَعَلَ مُوسَى يَعْرِضُ مَرَّةً وَيَغُضُّ أُخْرَى ، فَلَمَّا عِيلَ صَبْرُهُ نَادَاهَا : يَا أَمَةَ اللَّهِ كُونِى خَلْفِى وَأَرِينَى السَّمْتَ بِقَوْلِكِ. فَلَمَّا دَخَلَ عَلَى شُعَيْبٍ إِذَا هُوَ بِالْعَشَاءِ مُهَيَّأً فَقَالَ لَهُ شُعَيْبٌ : اجْلِسْ يَا شَابُّ فَتَعَشَّ. فَقَالَ لَهُ مُوسَى : أَعُوذُ بِاللَّهِ. فَقَالَ لَهُ شُعَيْبٌ : لِمَ؟ أَمَا أَنْتَ جَائِعٌ؟ قَالَ : بَلَى وَلَكِنِّى أَخَافُ أَنْ يَكُونَ هَذَا عِوَضاً لِمَا سَقَيْتُ لَهُمَا ، وَأَنَا مِنْ أَهْلِ بَيْتٍ لاَ نَبِيعُ شَيْئاً مِنْ دِينِنَا بِمِلْءِ الأَرْضِ ذَهَباً. فَقَالَ لَهُ شُعَيْبٌ : لاَ يَا شَابُّ وَلَكِنَّهَا عَادَتِى وَعَادَةُ آبَائِى ، نُقْرِى الضَّيْفَ وَنُطْعِمُ الطَّعَامَ. فَجَلَسَ مُوسَى فَأَكَلَ ، فَإِنْ كَانَتْ هَذِهِ الْمِائَةُ دِينَارٍ عِوَضاً لِمَا حَدَّثْتُ فَالْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ فِى حَالِ الاِضْطِرَارِ أَحَلُّ مِنْ هَذِهِ ، وَإِنْ كَانَ لِحَقٍّ لِى فِى بَيْتِ الْمَالِ فَلِى فِيهَا نُظَرَاءُ ، فَإِنْ سَاوَيْتَ بَيْنَنَا وَإِلاَّ فَلَيْسَ لِى فِيهَا حَاجَةٌ.
Tercemesi:
Bize Yakub b. İbrahim, ona Muhammed b. Ömer b. el-Kümeyt, ona Ali b. Vehb el-Hemdânî, ona ed-Dahhâk b. Musa şöyle rivayet etmiştir: Süleyman b. Abdülmelik Mekke’ye giderken Medîne’ye uğramış ve orada birkaç gün kalmıştı. “Medine’de Hz. Peygamber’in (sav) ashabından birine ulaşmış kimse var mı?” diye sordu. “Ebû Hâzim var” dediler. Ebû Hâzim’i çağırttı. Ebû Hazim huzuruna girince “Ey Ebû Hâzim! Ne bu eziyet?” diye soru. Ebû Hâzim “Ey müminlerin emiri! Benden ne eziyeti gördün?” diye karşılık verince “Medîne’nin ileri gelenleri beni karşılamaya geldiler ama sen aralarında yoktun” dedi. Ebû Hâzim “Ey müminlerin emiri! Olmayan bir şeyi söylemenden Allah’a sığınırım. Bu günden önce sen beni tanımazdın. Ben de seni hiç görmemiştim.” diye karşılık verdi. Süleyman Muhammed b. Şihâb ez-Zührî’ye yöneldi ve “İhtiyar doğru söyledi, ben ise yanıldım” dedi. Sonra “Ey Ebû Hâzim! Biz neden ölümden hoşlanmıyoruz?” diye sordu. Ebû Hâzim: “Çünkü siz ahireti harap, dünyayı âbâd ettiniz. Mamur olan dünyadan harap olan yere gitmeyi elbette istemezsiniz” diye cevap verdi. Halife “Evet. Bildin ey Ebû Hâzim. Yarın Cenâb-ı Hakk’ın huzuruna nasıl gideriz?” diye sordu. “İyilik yapan kişi ailesinden uzun vakit ayrı düşüp de onlara kavuşmaya giden kişi gibi, kötülük yapan ise efendisine dönen kaçmış köle gibi gider” dedi. Süleyman ağladı: “Ah keşke Yüce Mevla’nın huzurunda halimiz ne olacak?” Ebû Hâzim: “Bunu öğrenmek için yapıp ettiklerini Kur’an’a arz et” dedi. Süleyman “Kıyamette nasıl bir yer bulacağım?” diye sorunca “Şüphesiz ki iyiler cennette, kötüler ise cehennemdedir” (Mutaffifîn, 83/22-23) âyetini okudu. Süleymân: “Allah’ın rahmeti nerededir?” diye sordu. Ebû Hâzim “İyilik yapanlara yakındır” dedi. Süleyman “Allah’ın kullarından hangileri daha kıymetlidir?” diye sorunca “Kişilik ve akıl sahipleri” diye cevap verdi. Süleyman: “Amellerin hangisi daha üstündür?” diye sordu. Ebû Hâzim: “Haramlardan kaçınıp farzları yerine getirmek” dedi. Süleyman “Hangi dua daha makbuldür?” diye sordu. Ebû Hâzim “İyilik yapanın iyilik yapana duası” dedi. Süleyman “Hangi sadaka daha üstündür?” diye sordu. Ebû Hâzim: “Başa kakmadan ve eziyet etmeden muhtaç olan kişiye verilen ve malı az olan kişinin verdiği” dedi. Süleyman “Hangi söz daha adildir?” diye sordu. Ebû Hâzim: “Korktuğun veya kendisinden bir şey beklediğin kimsenin yanında hakkı söylemek” dedi. Süleyman “Müminlerden hangisi daha iyidir?” diye sordu. Ebû Hâzim “Allah’a itaat eden ve insanları ona yönelten kişi” buyurdu. Süleyman “Müminlerin hangisi daha akılsızdır?” diye sordu. Ebû Hâzim: “Zalim olduğu halde kardeşinin heva ve hevesi uğrunda hareket eden ve başkasının dünyası için ahiretini satan kişidir” dedi. Süleyman: “Doğru söyledin. Peki bizim halimiz için ne dersin?” diye sordu. Ebû Hâzim: “Ey müminlerin emiri! Bu sorunun cevabından beni affedin” dedi. Süleyman “Olmaz. Bu sadece bize vereceğin bir nasihat olacaktır” dedi. Bunun üzerine Ebû Hâzim “Ey müminlerin emiri! Ataların kılıçla insanlara galip geldiler. Bu idareyi Müslümanlarla istişare etmeden ve onların rızalarını almadan zorla ellerine aldılar ve bir çok Müslümanı katlettiler. Müslümanlar böylece ahirete göçtüler. Onların söylediği ve onlara söylenecek sözleri bir bilsen!” dedi. Bunun üzerine orada oturanlardan biri “Ebû Hâzim! Ne kötü söz söyledin” dedi. Ebû Hâzim “Yalan söylüyorsun. Allah alimlerden doğruyu insanlara açıklasınlar ve saklamasınlar diye söz almıştır” dedi. Süleyman “Peki halimizi nasıl düzeltiriz?” diye sordu. Ebû Hâzim “Övünmeyi bırakır, vakar sahibi olur ve devlet yardımlarını eşit ve adil bir şekilde dağıtırsanız” diye cevap verdi. Süleyman “Peki bunu nasıl yapabiliriz?” diye sordu. Ebû Hâzim “Helalinden alır ve malı ehline verirsiniz” diye cevap verdi. Süleyman ona “Ebû Hatim! Bizimle birlikte gelsen, sen bizden nasiplensen, biz de senden nasiplensek nasıl olur?” diye sordu. Ebû Hâzim “Allah’a sığınırım” dedi. Süleyman “Neden böyle dedin?” diye sordu. Ebû Hâzim “Size biraz olsun meyletmekten Allah’ın bana hayatın ve ölümün zayıflığını tattırmasından korkarım” dedi. Süleyman “Bize ihtiyaçlarını bildir de görelim” dedi. Ebû Hâzim “Beni cehennemden kurtar ve cennete sok” dedi. Süleyman “Bu benim elimde değil” diye cevap verdi. Ebû Hâzim “Benim senden başka bir isteğim yok” dedi. Süleyman ona “Benim için dua et” dedi. Ebû Hâzim şöyle dua etti: “Allah’ım! Eğer Süleyman senin dostun ise ona dünya ve ahiret iyilikleri ver. Eğer senin düşmanın ise onun alnından tut ve onu sevdiğin tarafa götür.” dedi. Süleyman “Bu kadar mı?” diye sordu. Ebû Hâzim “Az ve öz söyledim. Fazla bile. Bu duanın ehlinden olsan da olmasan da böyle. Oku olmayan yaydan bir şey atmamın ne faydası var?” dedi. Süleyman ona “Bana tavsiyede bulun” dedi. Ebû Hâzim şöyle karşılık verdi: “Sana kısa ve özlü bir şekilde nasihat edeceğim. Rabbini tazim et, onun seni yasakladığı yerde görmesine, emrettiği yerde bulamamasından sakın.” Daha sonra onun huzurundan çıktı. Süleyman ona yüz dinar gönderdi ve ona şöyle yazdı: “Bunu Allah rızası için harca, senin için yanımda bunun gibi çok para var” dedi. Ebû Hâzim parayı geri gönderdi ve ona şöyle bir cevap yazdı: “Musa b. İmrân, Medyen suyuna vardığı zaman hayvanlarını sulayan çobanlar gördü. Onların gerisinde onlarınkine karışmasın diye hayvanlarını tutan iki kız vardı. Bunun sebebini onlara sordu. “Kızlar “Çobanlar hayvanlarını sulatmadan biz sulatamayız. Babamız çok yaşlı bir adamdır” dediler. Musa onların hayvanlarını da suladı. Sonra gölgeye geçti ve “Rabbim! Gerçekten de ben senin bana indireceğin hayra muhtacım” (Kasas, 28/23-24) dedi. Çünkü Musa, açtı, güvende değildi ve korkuyordu. İnsanlardan değil rabbinden istiyordu. Çobanlar onun halini anlamadılar ama iki kız anladı. Babalarına dönünce olan biteni ona anlattılar. Babaları –Şuayb- “Bu aç bir adam” dedi. Kızlardan birine gidip onu çağırmasını söyledi. Kız onun yanına gelince ondan çekindi ve yüzünü örtüp “Babam bizim için koyunlarımızı sulamanın karşılığını vermek için seni çağırıyor” (Kasas, 28/25) dedi. Aslında “Sulamanın karşılığını vermek için” sözünü duymak Musa’ya ağır gelmişti. Ancak dağların arasında aç ve yalnız olduğu için onu takip etmekten başka bir çare bulamadı. Sonra kızı takip etmeye başladı. Bu sırada rüzgar esmeye ve kızın elbiseleri havaya kalkmaya ve vücudunu belli etmeye başladı. Kız etine dolgundu. Musa yüzünü çevirmeye, gözlerini yummaya başladı. Kıza “Ey Allah’ın kulu! Sen arkama geç ve bana yolu tarif et” dedi. Hz. Musa, Hz. Şuayb’ın huzuruna girince akşam yemeğinin hazır olduğunu gördü. Şuayb ona “Delikanlı! Otur, yemek ye” dedi. Hz. Musa “Allah’a sığınırım” dedi. Şuayb ona “Niçin? Aç değil misin?” diye sordu. Hz. Musa “Evet, fakat bunu hayvanlarını sulatmamın karşılığı olmasından çekiniyorum” dedi. Bunun üzerine Şuayb ona “Hayır. Bu benim ve atalarımın adetidir. Biz misafiri ağırlar, yemek yediririz.” dedi. O zaman Hz. Musa oturdu ve yedi. İşte bu yüz dinar da anlattığım şeylerin karşılığı ise leş, kan ve domuz eti, zaruret halinde bundan daha helaldir. Ama eğer beytülmalden bir hak sebebi ile ise, bu konuda bana benzeyen başkaları da var. Eğer hepimize eşit dağıtırsan ne ala! Aksi takdirde benim buna ihtiyacım yoktur.” dedi.
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Dârimî, Sünen-i Dârimî, Mukaddime 56, 1/499
Senetler:
1. Ebû Hazim Seleme b. Dînar (Seleme b. Dînar)
2. Dahhak b. Musa (Dahhak b. Musa)
3. Ali b. Vehb el-Hemdanî (Ali b. Vehb)
4. Muhammed b. Ömer b. Kümeyt (Muhammed b. Ömer b. Kümeyt)
5. Ebu Yusuf Yakub b. İbrahim el-Abdî (Yakub b. İbrahim b. Kesir b. Zeyd b. Eflah)
Konular:
Dalkavukluk
İkram, ikram etmek, paylaşmak
Müslüman, mü'minin kişiliği
Peygamberler, Hz. Musa ve Ailesi
Yönetici, iyisi-kötüsü
Yönetici, tenkit edilmesi, hakaret edilmesi vs.
Yönetim, adaletli olmak
Yönetim, Yöneticiye Bilgi vermek
Öneri Formu
Hadis Id, No:
153882, BS16752
Hadis:
أَخْبَرَنَا أَبُو طَاهِرٍ الْفَقِيهُ حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرٍ : مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ بْنِ حَفْصٍ التَّاجِرُ الزَّاهِدُ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الصَّائِغُ بِبَغْدَادَ حَدَّثَنَا سُرَيْجُ بْنُ يُونُسَ حَدَّثَنَا عَبِيدَةُ يَعْنِى ابْنَ حُمَيْدٍ حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِى الْجَعْدِ قَالَ قَالَ كَعْبٌ : أَعْظَمُ النَّاسِ خَطِيئَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ الَّذِى يَسْعَى بِأَخِيهِ إِلَى إِمَامِهِ.
Tercemesi:
Açıklama:
Yazar, Kitap, Bölüm:
Beyhakî, Sünen-i Kebir, Kıtâl-u ehl-i bağy 16752, 16/593
Senetler:
1. Ka'b b. Mürre el-Behzi (Ka'b b. Mürre)
2. Salim b. Ebu Ca'd el-Eşceî (Salim b. Rafi')
3. Ebu Muhammed Süleyman b. Mihran el-A'meş (Süleyman b. Mihran)
4. Ebu Abdurrahman Abide b. Humeyd el-Teymî (Abide b. Humeyd b. Suheyb)
5. Ebu Haris Süreyc b. Yunus el-Merverrûzî (Süreyc b. Yunus b. İbrahim)
6. Ebu Muhammed Cafer b. Muhammed es-Sâiğ (Cafer b. Muhammed b. Şakir)
7. Muhammed b. Ömer et-Tacir (Muhammed b. Ömer b. Hafs)
8. Abdülhamid b. Ebu Üveys el-Esbahî (Abdülhamid b. Abdullah b. Abdullah b. Üveys)
9. Ebu Tahir Muhammed b. Mahmiş ez-Ziyâdî (Muhammed b. Muhammed b. Mahmiş b. Ali b. Davud b. Eyyüb)
Konular:
Koğuculuk, koğuculuk yapmak
Yönetim, Yöneticiye Bilgi vermek