حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ جَامِعِ بْنِ شَدَّادٍ عَنْ كُلْثُومٍ الْخُزَاعِىِّ قَالَ أَتَى النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم رَجُلٌ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ كَيْفَ لِى أَنْ أَعْلَمَ إِذَا أَحْسَنْتُ أَنِّى قَدْ أَحْسَنْتُ وَإِذَا أَسَأْتُ أَنِّى قَدْ أَسَأْتُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: " إِذَا قَالَ جِيرَانُكَ قَدْ أَحْسَنْتَ فَقَدْ أَحْسَنْتَ وَإِذَا قَالُوا إِنَّكَ قَدْ أَسَأْتَ فَقَدْ أَسَأْتَ ."

Bize Ebû Bekir b. Ebû Şeybe, ona Ebû Muâviye, ona el-A'meş, ona Câmi' b. Şeddâd, ona Gülsûm el-Huzâî şöyle rivayet etmiştir. Bir adam Hz. Peygamber'in (sav) yanına gelip 'Ey Allah'ın Rasulü! İyilik yaptığım zaman gerçekten iyilik yapıp yapmadığımı; kötülük yaptığım zaman gerçekten kötülük yapıp yapmadığımı nasıl bilebilirim' diye sordu. Bunun üzerine Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Komşuların iyilik yaptığını söylüyorlarsa iyilik yapmışsındır. Eğer komşuların kötülük yaptığını söylüyorsa kötülük yapmışsındır."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Zühd 25, /685

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَنْبَأَنَا مَعْمَرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَجُلٌ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم : كَيْفَ لِى أَنْ أَعْلَمَ إِذَا أَحْسَنْتُ وَإِذَا أَسَأْتُ قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم : " إِذَا سَمِعْتَ جِيرَانَكَ يَقُولُونَ قَدْ أَحْسَنْتَ فَقَدْ أَحْسَنْتَ وَإِذَا سَمِعْتَهُمْ يَقُولُونَ : قَدْ أَسَأْتَ فَقَدْ أَسَأْتَ ."

Bize Muhammed b. Yahya, ona Abdürrezzak, ona Ma'mer, ona Mansur, ona Ebû Vâil, ona Abdullah (b. Mesud) (ra) şöyle rivayet etmiştir: Bir adam Rasulullah'a (sav) şöyle demişti: 'İyilik mi yoksa kötülük mü yaptığımı nasıl bilebilirim?' Hz. Peygamber (sav) şöyle cevap verdi: "Komşularının senin iyilik yaptığını söylediklerini duyduğun zaman iyilik yapmışsındır. Eğer kötülük yaptığını söylüyorlarsa kötülük yapmışsındır."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Zühd 25, /685

اصنع المعروف إلى من هو أهله وإلى من ليس أهله، فإن أصبت أهله فهو أهله, وإن لم تصب أهله فأنت من أهله

Layık olana da olmayana da iyilikte bulun. Eğer layık olana vermişsen, zaten onu hak etmiştir. Şayet layık olmayana vermişsen, o zaman sen o iyiliği yapmaya ehil kimselerden sayılırsın.

Açıklama: Muhammed b. Abdurrahman es-Sehavi, el-Mekâsidü'l-hasene fî beyâni kesîrin mine'l-ehâd'de [SMH000123] rivayet etmiştir.

• Aclûnî Keşfu'l-Hafâ Harfu'l-Hemze me'a's-Sâdi'l-mühmele 384, 1/148

حَدَّثَنَا آدَمُ بْنُ أَبِى إِيَاسٍ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى ذِئْبٍ حَدَّثَنَا سَعِيدٌ الْمَقْبُرِىُّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنه - قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: " مَنْ لَمْ يَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالْعَمَلَ بِهِ فَلَيْسَ لِلَّهِ حَاجَةٌ فِى أَنْ يَدَعَ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ ."

Bize Adem b. Ebu İyâs, ona İbn Ebu Zi'b, ona Said el-Makburî, ona babası (Keysân el-Makburî), ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Yalan söylemeyi ve yalan - dolanla iş yapmayı bırakmayan kimsenin yeme ve içmeyi terk etmesine Allah'ın ihtiyacı yoktur."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 1903, 1/564

حَدَّثَنِي جَدِّي، نَا يَزِيدُ، أنَا ابْنُ أَبِي ذِئْبٍ، عَنِ الْمَقْبُرِيِّ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: " مَنْ لَمْ يَدَعِ الزُّورَ وَالْعَمَلَ بِهِ وَالْجَهْلَ فَلَيْسَ لِلَّهِ حَاجَةٌ فِي أَنْ يَدَعَ طَعَامَهِ وَشَرَابَهُ "

Bana Dedem, ona Yezid, İbn Ebi Zi'b, ona Makburî, ona babası, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'den (sav) rivayet etmiştir: "Yalanı, yalan dolanla iş yapmayı ve cehaleti terketmeyen kimsenin yeme ve içmeyi terketmesine Allah'ın ihtiyacı yoktur."

• İbn Ca'd el-Cevherî Müsned-i İbn Ca'd İbn Ebu Zi'b 2944, 2/1016