Giriş

Bize İbrahim b. Münzir ona Ma'n b. İsa ona Ebu Ruzeyk şunu duyduğunu bildirdi: Ali b. Abdullah satrancı mekruh görür ve şöyle derdi: «Satranç oynayana selâm vermeyiniz; çünkü satranç kumar­ türündendir.»


Açıklama: Ali b. Abdullah’ın satranç oynayana selam vermediğini belirten hadis, tabiûn kavli olup (maktu) Ebû Ruzeyk’in meçhul olması nedeniyle zayıftır (bk. Elbânî, Daîfü’l- edebü’l-müfred, s. 91) Ebû Ruzeyk için bk. Zehebî, Mîzân, IV, 524. Hz. Peygamber döneminde bulunmayan satrancın sahabe ve yoğun olarak tabiûn devrinde karşı çıkan şahısların onu kumara sokmalarının iki sebebi görünüyor. Birincisi, parasına oynanmasa da taraflar arasında kavga, yalan yere yemin ve namazdan alıkoyma gibi illeti esas alarak ilgili ayete istinaden kumar olacağını belirtiyorlar. Nitekim Kasım b. Muhammed’e santranç hakkında ne diyorsunuz diye sorduklarında “Allah’ın zikrinden ve namazdan uzaklaştıran her ne olursa o kumardır” diye cevap vermektedir (Zeylaî, Nasbürraye, IV, 275). İkinci illet ise bu oyunun İranlılara mahsus olması ve oradan gelmesi. Örneğin Muhammed Bâkır, satrancı eleştirirken İranlıların oyunu olduğunu ileri sürerek tepki gösteriyor (bk. Beyhakî, Şuabü’l-îmân, VIII, 471) Netice itibariyle yukarıda zikredilen isnad zayıf, söyleyen de tabiûn olduğu için delil değeri bulunmamaktadır. Ayrıca ilgili dönemde satranca karşı olanlar bizatihi haram olmasından ziyade kişiyi namazdan alıkoymasını ve yalana sevketmesini ya da o dönemde kültürel olarak etkilenmek istemedikleri Sasani adeti olmasını esas aldıkları görülmektedir. Vallahu a‘lem (Bekir Kuzudişli)

    Öneri Formu
165722 EM001019 Buhari, Edebü'l-Müfred, 468


    Öneri Formu
52824 HM003605 İbn Hanbel, I, 380


    Öneri Formu
156902 BS019633 Beyhaki, Sünenü'l Kübra, IX ,578


    Öneri Formu
25614 D003685 Ebu Davud, Eşribe, 5


    Öneri Formu
30949 İM003763 İbn Mâce, Edeb, 43


    Öneri Formu
38884 MU001756 Muvatta, Rü'yâ, 2


    Öneri Formu
38886 MU001758 Muvatta, Rü'yâ, 2


    Öneri Formu
73326 HM023367 İbn Hanbel, V, 353


    Öneri Formu
151416 BS14447 Beyhaki, Sünenü'l Kübra, VII, 361


    Öneri Formu
152851 BS15783 Beyhaki, Sünenü'l Kübra, VII, 736