أَخْبَرَنَا أَبُو الْحُسَيْنِ بْنُ بِشْرَانَ أَخْبَرَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَمْرٍو الرَّزَّازُ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُبَيْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُبَيْدٍ الطَّنَافِسِىُّ وَأَبُو بَدْرٍ : شُجَاعُ بْنُ الْوَلِيدِ قَالاَ حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ مِهْرَانَ الأَعْمَشُ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِى الْجَعْدِ عَنْ ثَوْبَانَ عَنِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ : " اسْتَقِيمُوا وَلَنْ تُحْصُوا ، وَاعْلَمُوا أَنَّ مِنْ أَفْضَلِ ". قَالَ أَبُو بَدْرٍ :" مِنْ خَيْرِ أَعْمَالِكُمُ الصَّلاَةَ ، وَلَنْ يُحَافِظَ عَلَى الْوُضُوءِ إِلاَّ مُؤْمِنٌ ".

Bize Ebû'l-Hüseyin b. Bişrân, ona Ebû Cafer Muhammed b. Amr er-Rezzâz, ona Muhammed b. Ubeydullah, ona Muhammed b. Ubeyd et-Tanâfisî ve Ebû Bedr Şucâ' b. el-Velîd, onlara Süleyman b. Mihrân el-A'meş, ona Salim b. Ebî'l-Ca'd, ona da Sevbân (ra) Rasûlullah'tan (sav) rivâyet etti: "Dosdoğru olunuz! Ancak bunu tam olarak başaramazsınız! Biliniz ki sizin en faziletli -Ebû Bedr, en hayırlı dedi- ameliniz namazdır. Abdesti de, ancak (kâmil) mü’min muhafaza eder."

• Beyhakî Sünen-i Kebir Tahâret 385, 1/247

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ مَنْصُورٍ وَالأَعْمَشِ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِى الْجَعْدِ عَنْ ثَوْبَانَ مَوْلَى رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- : " اسْتَقِيمُوا وَلَنْ تُحْصُوا ، وَاعْلَمُوا أَنَّ خَيْرَ أَعْمَالِكُمُ الصَّلاَةُ ". وَقَالَ الآخَرُ :" إِنَّ مِنْ خَيْرِ أَعْمَالِكُمُ الصَّلاَةَ ، وَلَنْ يُحَافِظَ عَلَى الْوُضُوءِ إِلاَّ مُؤْمِنٌ ".

Bize Muhammed b. Yusuf, ona Sufyân, ona Mansûr ve el-A'meş, onlara Salim b. Ebî'l-Ca'd, ona da Allah Rasûlü'nün (sav) azatlısı Sevbân (ra), Rasûlullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Dosdoğru olunuz. Ama bunu tam olarak başaramazsınız. Biliniz ki eda ettiğiniz amellerin en hayırlısı namazdır." Diğer râvî şöyle rivayet etti: "Hiç şüphesiz namaz, sizin en hayırlı amellerinizdendir. Abdesti de ancak (kâmil) mü'min muhafaza eder."

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 2, 1/519

أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَافِظُ حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ : مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِىِّ بْنِ عَفَّانَ حَدَّثَنَا ابْنُ نُمَيْرٍ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ سَالِمٍ يَعْنِى ابْنَ أَبِى الْجَعْدِ عَنْ ثَوْبَانَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- : " اسْتَقِيمُوا وَلَنْ تُحْصُوا ، وَاعْلَمُوا أَنَّ خَيْرَ أَعْمَالِكُمُ الصَّلاَةَ ، وَلَنْ يُحَافِظَ عَلَى الْوُضُوءِ إِلاَّ مُؤْمِنٌ ". [ تَابَعَهُ أَبُو كَبْشَةَ السَّلُولِىُّ عَنْ ثَوْبَانَ وَرَوَاهُ لَيْثٌ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو عَنِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- وَرُوِىَ عَنْ أَبِى أُمَامَةَ يَرْفَعُهُ. قَالَ الشَّافِعِىُّ : وَالصَّلاَةُ الْمُقَدَّمَةُ مِنْ أَعْلَى أَعْمَالِ بَنِى آدَمَ ، وَذَكَرَ مَا مَضَى مِنَ الْحَدِيثِ عَنِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- حِينَ سُئِلَ أَىُّ الأَعْمَالِ أَفْضَلُ؟ قَالَ :" الصَّلاَةُ فِى أَوَّلِ وَقْتِهَا ".]

Bize Ebû Abdullah el-Hafız, ona Ebû'l-Abbas Muhammed b. Yakub, ona el-Hasan b. Ali b. Affân, ona İbn Numeyr, ona el-A'meş, ona Sâlim b. Ebî'l-Ca'd, ona da Sevbân (ra) Rasûlullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu haber verdi: "Dosdoğru olunuz! Ama bunu tam olarak başaramazsınız! Biliniz ki sizin en hayırlı ameliniz, namazdır. Abdesti de, ancak (kâmil) mü’min muhafaza eder." [Bu rivâyete Sevbân'dan naklen Ebû Kebşe es-Selûlî de mutabaat etti. Ayrıca bu hadisi Leys Mücâhid'den, o Abdullah b. Amr'dan, o da Hz. Peygamber'den rivâyet etmiştir. Ebû Ümâme'nin de bu hadîsi ref' ettiği rivâyet edilmiştir. Şâfiî dedi ki: İlk vaktinde kılınan namaz, Âdemoğlunun yapmış olduğu amellerin en üstünlerindendir. Hadiste geçen ve Hz. Peygamber'e, "Amellerin en faziletlisi hangisidir?" diye sorulan kısmı hakkında da "İlk vaktinde kılınan namazdır" cevabını vermiştir.]

• Beyhakî Sünen-i Kebir Salât 2179, 3/275

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ مَنْصُورٍ وَالأَعْمَشِ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِى الْجَعْدِ عَنْ ثَوْبَانَ مَوْلَى رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- : " اسْتَقِيمُوا وَلَنْ تُحْصُوا ، وَاعْلَمُوا أَنَّ خَيْرَ أَعْمَالِكُمُ الصَّلاَةُ ". [ وَقَالَ الآخَرُ :" إِنَّ مِنْ خَيْرِ أَعْمَالِكُمُ الصَّلاَةَ ، وَلَنْ يُحَافِظَ عَلَى الْوُضُوءِ إِلاَّ مُؤْمِنٌ ".]

Bize Muhammed b. Yusuf, ona Sufyân, ona Mansûr ve el-A'meş, onlara Salim b. Ebî'l-Ca'd, ona da Allah Rasulü'nün (sav) azatlısı Sevbân (ra), Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Dosdoğru olunuz. (Eğer dosdoğru olursanız, elde edeceğiniz sevapları) sayamazsınız. Biliniz ki yaptığınız işlerin en hayırlısı namazdır." [Diğer râvî şöyle rivayet etti: "Hiç şüphesiz namaz en hayırlı işlerinizdendir. (Her türlü zorluğa rağmen) Abdeste (şartlarına ve adabına riayet ederek) ancak mümin olan devam eder."]

Açıklama: لَنْ تُحْصُوا ifadesi üç şekilde yorumlanmıştır: 1- İstikamet üzere olursanız bununla elde edeceğiniz sevapları sayamazsınız. 2- Ne kadar çaba sarf etseniz de kendi gücünüzle tam olarak istikameti elde edemezsiniz. 3- Sizden kul olarak beklenilen ve istikamete sevk edecek davranışları bi-hakkın yerine getirmeniz (hepsini kavramanız) zordur.

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 2, 1/519

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِى الْجَعْدِ عَنْ ثَوْبَانَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: " اسْتَقِيمُوا وَلَنْ تُحْصُوا وَاعْلَمُوا أَنَّ خَيْرَ أَعْمَالِكُمُ الصَّلاَةُ وَلاَ يُحَافِظُ عَلَى الْوُضُوءِ إِلاَّ مُؤْمِنٌ "

Bize Ali b. Muhammed, ona Veki', ona Sufyân, ona Mansûr, ona Sâlim b. Ebî'l-Câ'd, ona da Sevbân (ra) Rasûlullah'ın (sav) şöyle buyurduğu rivayet etti: "İstikamet üzere (dosdoğru) olunuz. Gerçi bunu tam anlamıyla yapamazsınız. Biliniz ki sizin amellerinizin en faziletlisi namazdır ve abdesti ancak kâmil mü'minler koruyabilir."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 4, /58