حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ الْحُصَيْنِ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُلاَثَةَ عَنْ عَبْدِ الْكَرِيمِ الْجَزَرِىِّ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « الأُذُنَانِ مِنَ الرَّأْسِ » .

Bize Muhammed b. Yahya, ona Amr b. Husayn, ona Muhammed b. Abdullah b. Ulâse, ona Abdülkerim el-Cezerî, ona Saîd b. Müseyyeb, ona da Ebu Hüreyre'nin rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Kulaklar başa dahildir."

Açıklama: Bu rivayetle kulakların da abdest sırasında baş gibi meshedildiği ifade edilmektedir.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 53, /82

حَدَّثَنَا هَنَّادٌ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلاَنَ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَسَارٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ: "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم مَسَحَ بِرَأْسِهِ وَأُذُنَيْهِ ظَاهِرِهِمَا وَبَاطِنِهِمَا." [قَالَ أَبُو عِيسَى: وَفِى الْبَابِ عَنِ الرُّبَيِّعِ. قَالَ أَبُو عِيسَى: وَحَدِيثُ ابْنِ عَبَّاسٍ حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ. وَالْعَمَلُ عَلَى هَذَا عِنْدَ أَكْثَرِ أَهْلِ الْعِلْمِ؛ يَرَوْنَ مَسْحَ الأُذُنَيْنِ ظُهُورِهِمَا وَبُطُونِهِمَا.]

Bize Hennad, ona Abdullah b. İdris, ona Muhammed b. Aclan, ona Zeyd b. Eslem, ona da Atâ b. Yesar, İbn Abbas’ın şöyle dediğini rivayet etmiştir: “Rasulullah (sav), başını ve kulaklarının içini ve dışını mesh etti” [Ebu İsa (Tirmizî): 'Bu konuda Rubeyyi’den de hadis rivayet edilmiştir' demiştir. Ebu İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: 'İbn Abbas'ın bu hadisi, hasen-sahih bir rivayettir. Alimlerin çoğunluğunun ameli bu hadise göredir; kulakların içinin ve dışının mesh edilmesi gerektiği yönündedir.']

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tahâret 28, 1/52

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا شَرِيكٌ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَقِيلٍ عَنِ الرُّبَيِّعِ: "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ، فَمَسَحَ ظَاهِرَ أُذُنَيْهِ وَبَاطِنَهُمَا."

Bize Ebu Bekir b. Şube, ona Şerik (b. Abdullah), ona da Abdullah b. Muhammed b. Akîl, Rubeyyi'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Nebi (sav), abdest alırken kulaklarının içini ve dışını mesh etti.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 52, /81

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَعَلِىُّ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالاَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَقِيلٍ عَنِ الرُّبَيِّعِ بِنْتِ مُعَوِّذِ ابْنِ عَفْرَاءَ قَالَتْ: "تَوَضَّأَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَأَدْخَلَ إِصْبَعَيْهِ فِى جُحْرَىْ أُذُنَيْهِ."

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe ve Ali b. Muhammed, onlara Vekî' (b. Cerrah), ona Hasan b. Salih, ona da Abdullah b. Muhammed b. Akîl, Rubeyyi' bt. Muavviz b. Afrâ'nın şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber (sav), abdest alırken iki parmağını kulak deliklerine soktu."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 52, /81

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ سِنَانِ بْنِ رَبِيعَةَ عَنْ شَهْرِ بْنِ حَوْشَبٍ عَنْ أَبِى أُمَامَةَ قَالَ تَوَضَّأَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَغَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثًا وَيَدَيْهِ ثَلاَثًا وَمَسَحَ بِرَأْسِهِ وَقَالَ « الأُذُنَانِ مِنَ الرَّأْسِ » . قَالَ أَبُو عِيسَى قَالَ قُتَيْبَةُ قَالَ حَمَّادٌ لاَ أَدْرِى هَذَا مِنْ قَوْلِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَوْ مِنْ قَوْلِ أَبِى أُمَامَةَ . قَالَ وَفِى الْبَابِ عَنْ أَنَسٍ . قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ لَيْسَ إِسْنَادُهُ بِذَاكَ الْقَائِمِ . وَالْعَمَلُ عَلَى هَذَا عِنْدَ أَكْثَرِ أَهْلِ الْعِلْمِ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم وَمَنْ بَعْدَهُمْ أَنَّ الأُذُنَيْنِ مِنَ الرَّأْسِ . وَبِهِ يَقُولُ سُفْيَانُ الثَّوْرِىُّ وَابْنُ الْمُبَارَكِ وَالشَّافِعِىُّ وَأَحْمَدُ وَإِسْحَاقُ . وَقَالَ بَعْضُ أَهْلِ الْعِلْمِ مَا أَقْبَلَ مِنَ الأُذُنَيْنِ فَمِنَ الْوَجْهِ وَمَا أَدْبَرَ فَمِنَ الرَّأْسِ . قَالَ إِسْحَاقُ وَأَخْتَارُ أَنْ يَمْسَحَ مُقَدَّمَهُمَا مَعَ الْوَجْهِ وَمُؤَخَّرَهُمَا مَعَ رَأْسِهِ . وَقَالَ الشَّافِعِىُّ هُمَا سُنَّةٌ عَلَى حِيَالِهِمَا يَمْسَحُهُمَا بِمَاءٍ جَدِيدٍ .

Bize Kuteybe, ona Hammâd b. Zeyd, ona Sinan b. Rabîa, ona da Şehr b. Havşeb, Ebu Ümâme’nin şöyle anlattığını rivayet etti: Rasul-i Ekrem (sav), abdest aldı. Yüzünü ve ellerini üçer kere yıkadı, başını meshetti ve “Kulaklar başın meshine dahildir” dedi. Ebu İsa (Tirmizî) dedi ki: Kuteybe’nin nakline göre Hammâd dedi ki “Kulaklar başın meshine dahildir” sözü, Peygamber’in (sav) sözü mü yoksa Ebu Ümâme’nin sözü mü bilmiyorum. Bu konuda Enes’ten de hadis rivayet edilmiştir. Tirmizî: Bu hadis, hasendir, isnadı pek sağlam değildir. Hz. Peygamber’in (sav) ashâbı ve tabiûn alimlerinin uygulamaları bu hadis doğrultusundadır yani onlara göre kulaklar başın meshine dahildir. Süfyân es Sevrî, İbn’ül Mübarek, Şâfiî, Ahmed (b. Hanbel) ve İshâk’ın görüşü de bu doğrultudadır. Bazı alimler, kulakların ön tarafı yüzden, arka tarafı ise, baştan sayılır demişlerdir. İshak, “Kişinin kulaklarının ön tarafını yüzünü yıkarken, arka tarafını da başını meshederken meshetmesini tercih ederim” ifadesini kullanmıştır. Şâfiî de “Kulakların yüze ve başa karşılık meshedilmesi sünnet olup, elde kalan yaş kısım ile değil yeni bir su ile meshedilmelidir” demiştir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tahâret 29, 1/53

عبد الرزاق عن معمر عن الزهري عن سالم قال : كنا نوضئ ابن عمر وهو مريض فيأمرنا أن نمسح بأذنيه على ما كان يمسح ، قال : وأخبرني أيوب عن نافع قال : فنسينا مرة أن نمسح بأذنيه فجعل يدني يديه إلى أذنيه فلا يطيق أن يبلغ أذنيه ولا ندري ما يريد ، حتى انتبهنا بعد فمسحناهما ، فسكن.

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Tahâret 28, 1/12

عبد الرزاق عن معمر عن الزهري عن سالم قال : كنا نوضئ ابن عمر وهو مريض فيأمرنا أن نمسح بأذنيه على ما كان يمسح ، قال : وأخبرني أيوب عن نافع قال : فنسينا مرة أن نمسح بأذنيه فجعل يدني يديه إلى أذنيه فلا يطيق أن يبلغ أذنيه ولا ندري ما يريد ، حتى انتبهنا بعد فمسحناهما ، فسكن.

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Tahâret 28, 1/12