أَخْبَرَنَا سُوَيْدُ بْنُ نَصْرٍ قَالَ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ - وَهُوَ ابْنُ الْمُبَارَكِ - عَنْ شُعْبَةَ عَنْ مَالِكِ بْنِ عُرْفُطَةَ عَنْ عَبْدِ خَيْرٍ عَنْ عَلِىٍّ رضى الله عنه: أَنَّهُ أُتِىَ بِكُرْسِىٍّ، فَقَعَدَ عَلَيْهِ، ثُمَّ دَعَا بِتَوْرٍ فِيهِ مَاءٌ، فَكَفَأَ عَلَى يَدَيْهٍ ثَلاَثًا، ثُمَّ مَضْمَضَ وَاسْتَنْشَقَ بِكَفٍّ وَاحِدٍ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ، وَغَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثًا، وَغَسَلَ ذِرَاعَيْهِ ثَلاَثًا ثَلاَثًا، وَأَخَذَ مِنَ الْمَاءِ فَمَسَحَ بِرَأْسِهِ. وَأَشَارَ شُعْبَةُ مَرَّةً مِنْ نَاصِيَتِهِ إِلَى مُؤَخَّرِ رَأْسِهِ - ثُمَّ قَالَ - لاَ أَدْرِى أَرَدَّهُمَا أَمْ لاَ - وَغَسَلَ رِجْلَيْهِ ثَلاَثًا ثَلاَثًا ثُمَّ قَالَ: ’مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى طُهُورِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم، فَهَذَا طُهُورُهُ.’ [وَقَالَ أَبُو عَبْدِ الرَّحْمَنِ: ’هَذَا خَطَأٌ. وَالصَّوَابُ خَالِدُ بْنُ عَلْقَمَةَ لَيْسَ مَالِكَ بْنَ عُرْفُطَةَ.]

Bize Süveyd b. Nasr, ona Abdullah - b. Mübarek-, ona Şu'be, ona Malik b. Urfuta, ona da Abd Hayr, Hz. Ali (ra) hakkında şöyle rivayet etmiştir: Hz. Ali'ye bir oturak getirildi. Üzerine oturdu ve (abdest almak için) bir kap su getirilmesini istedi. (Su getirilince önce) ellerine üç defa su döktü (ve yıkadı). Sonra üç defa tek avucuyla ağzına ve burnuna su verdi. Üç defa yüzünü, üçer defa da kollarını yıkadı. Biraz su aldı ve başını mesh etti. (Hadisin ravisi) Şu'be, (hadisi naklederken, Hz. Ali'nin, başını nasıl mesh ettiğini tarif etmek için) elini alnından başlayarak başının arkasına doğru götürdüğünü işaret ederek göstermiş -fakat ellerini (başının ardından önüne doğru) geri getirip getirmediğini bilemiyorum, demiştir-. Sonra ayaklarını üçür defa yıkadı. Hz. Ali abdesti tamamladıktan sonra: 'Rasulullah'ın (sav) nasıl abdest aldığını görmek kimi mutlu edecekse, işte O'nun (sav) abdesti böyleydi.' dedi. [Ebu Abdurrahman şöyle demiştir: Bu hatadır (Senedde zikredilen isim hatalıdır). Doğrusu, Malik b. Urfuta değil Halid b. Alkame'dir.]

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 76, /2092

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَنْصُورٍ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ - الَّذِى أُرِىَ النِّدَاءَ - قَالَ: " رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ؛ فَغَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثًا، وَيَدَيْهِ مَرَّتَيْنِ، وَغَسَلَ رِجْلَيْهِ مَرَّتَيْنِ، وَمَسَحَ بِرَأْسِهِ مَرَّتَيْنِ."

Bize Muhammed b. Mansur, ona Süfyan (b. Uyeyne), ona Amr b. Yahya, ona da babası (Yahya b. Umare), -ezanın okunuşunu rüyasında gören - Abdullah b. Zeyd'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah'ı (sav) abdest alırken görmüştüm. Yüzünü üç defa, kollarını ve ayaklarını da ikişer defa yıkadı. Başını da iki kere mesh etti."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 82, /2093

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَلَمَةَ وَالْحَارِثُ بْنُ مِسْكِينٍ قِرَاءَةً عَلَيْهِ وَأَنَا أَسْمَعُ - وَاللَّفْظُ لَهُ - عَنِ ابْنِ الْقَاسِمِ قَالَ حَدَّثَنِى مَالِكٌ عَنْ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى الْمَازِنِىِّ عَنْ أَبِيهِ: أَنَّهُ قَالَ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدِ بْنِ عَاصِمٍ - وَكَانَ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم وَهُوَ جَدُّ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى -: ’هَلْ تَسْتَطِيعُ أَنْ تُرِيَنِى كَيْفَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَتَوَضَّأُ؟’ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ زَيْدٍ: ’نَعَمْ.’ فَدَعَا بِوَضُوءٍ، فَأَفْرَغَ عَلَى يَدِهِ، فَغَسَلَ يَدَيْهِ مَرَّتَيْنِ مَرَّتَيْنِ. ثُمَّ تَمَضْمَضَ وَاسْتَنْشَقَ ثَلاَثًا. ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثًا. ثُمَّ غَسَلَ يَدَيْهِ مَرَّتَيْنِ مَرَّتَيْنِ إِلَى الْمِرْفَقَيْنِ. ثُمَّ مَسَحَ رَأْسَهُ بِيَدَيْهِ، فَأَقْبَلَ بِهِمَا وَأَدْبَرَ، بَدَأَ بِمُقَدَّمِ رَأْسِهِ ثُمَّ ذَهَبَ بِهِمَا إِلَى قَفَاهُ، ثُمَّ رَدَّهُمَا حَتَّى رَجَعَ إِلَى الْمَكَانِ الَّذِى بَدَأَ مِنْهُ. ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَيْهِ.

Bize Muhammed b. Seleme ve kıraat yoluyla Haris b. Miskin - hadis Haris'in lafızlarıyla nakledilmiştir - onlara (Abdurrahman) İbn Kasım, ona Malik (b. Enes), ona da Amr b. Yahya el-Mazinî, babasının (Yahya b. Umare el-Ensarî) şöyle anlattığını rivayet etmiştir: Yahya b. Umare el-Ensarî, -Amr b. Yahya'nın dedesi olan Rasulullah'ın ashabından - Abdullah b. Zeyd b. Asım'a: 'Bana Rasulullah'ın (sav) nasıl abdest aldığını gösterebilir misin?' diye sordu. Abdullah b. Zeyd de: 'Evet' cevabını verdikten sonra abdest suyu getirilmesini istedi. (Su getirilince önce) Suyu ellerine döktü ve ikişer kere yıkadı. Ardından üç kere ağzını çalkaladı, burnuna su çekti. Sonra yüzünü üç kere, iki kollarını da dirseklerine kadar ikişer kere yıkadı. Daha sonra başını mesh etti. (Bunu yaparken) Ellerini (başına sürerek) başının önüne ve arkasına hareket ettirdi; (ellerini) başının ön tarafından başlayıp ensesine kadar götürdü, sonra arkadan öne doğru getirerek tekrar başladığı yere döndü. En sonunda da ayaklarını yıkadı.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 80, /2092

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ قَالَ أَخْبَرَنِى أَبُو جَعْفَرٍ الْمَدَنِىُّ قَالَ سَمِعْتُ ابْنَ عُثْمَانَ بْنِ حُنَيْفٍ - يَعْنِى عُمَارَةَ - قَالَ حَدَّثَنِى الْقَيْسِىُّ: أَنَّهُ كَانَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ، فَأُتِىَ بِمَاءٍ، فَقَالَ عَلَى يَدَيْهِ مِنَ الإِنَاءِ، فَغَسَلَهُمَا مَرَّةً، وَغَسَلَ وَجْهَهُ وَذِرَاعَيْهِ مَرَّةً مَرَّةً، وَغَسَلَ رِجْلَيْهِ بِيَمِينِهِ كِلْتَيْهِمَا.

Bize Muhammed b. Beşşar, ona Muhammed (b. Cafer el-Hüzelî), ona Şu'be, ona Ebu Cafer el-Medenî, ona da -Umare - İbn Osman b. Huneyf, Kaysî'nin şöyle anlattığını rivayet etmiştir: Bir keresinde Rasulullah'la (sav) birlikteydim. Kendisine (abdest alması için) su getirildi. (Abdest alırken önce) Ellerine kaptan su döktü ve bir kere yıkadı. Ardından bir defa yüzünü, birer defa da kollarını yıkadı. Sonra da her iki ayağını sağ eliyle yıkadı.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 91, /2094

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ آدَمَ عَنِ ابْنِ أَبِى زَائِدَةَ قَالَ حَدَّثَنِى أَبِى وَغَيْرُهُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ أَبِى حَيَّةَ الْوَادِعِىِّ قَالَ: رَأَيْتُ عَلِيًّا تَوَضَّأَ، فَغَسَلَ كَفَّيْهِ ثَلاَثًا، وَتَمَضْمَضَ وَاسْتَنْشَقَ ثَلاَثً، وَغَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثًا، وَذِرَاعَيْهِ ثَلاَثًا ثَلاَثًا، وَمَسَحَ بِرَأْسِهِ، وَغَسَلَ رِجْلَيْهِ ثَلاَثًا ثَلاَثًا. قَالَ: ’هَذَا وُضُوءُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم.’

Bize Muhammed b. Adem, ona İbn Ebu Zaide (Yahya b. Zekeriyya), ona babası (Zekeriyya b. Halid b. Meymun), ona da Ebu İshak (Amr b. Abdullah), Ebu Hayye el-Vadiî'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: (Bir keresinde) Ali'yi abdest alırken gördüm. (Önce) ellerini üç defa yıkadı. Üç defa ağzını çalkaladı ve burnuna su çekti. Üç kere yüzünü, üçer defa da kollarını yıkadı. Başını mesh etti. Her iki ayağını da üçer kere yıkadı. (Abdestini tamamlayınca): 'İşte bu Rasulullah'ın (sav) abdestidir.' dedi.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 93, /2094

أَخْبَرَنَا زَكَرِيَّا بْنُ عَدِىٍّ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَمْرٍو عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَقِيلٍ عَنِ الرُّبَيِّعِ بِنْتِ مُعَوِّذِ بْنِ عَفْرَاءَ قَالَتْ : كَانَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يَأْتِينَا فِى مَنْزِلِنَا فَآخُذُ مِيضَأَةً لَنَا تَكُونُ مُدًّا وَثُلُثَ مُدٍّ أَوْ رُبُعَ مُدٍّ فَأَسْكُبُ عَلَيْهِ ، فَيَتَوَضَّأُ ثَلاَثاً ثَلاَثاً.

Bize Zekeriyya b. Adiyy, ona Ubeydullah b. Amr, Abdullah b. Muhammed b. Akîl'den, ona da Rubeyyi bt. Muavviz b. Afra şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) bizim evimize gelirdi. Ben de bizim bir müd ve bir müddün üçte biri veya dörtte biri (yaklaşık bir litre) hacme sahip su kabımızı alır, O'na su dökerdim. Hz. Peygamber (sav) de üçer üçer (yıkayarak) abdest alırdı."

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 24, 1/541

أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَمْرِو بْنِ السَّرْحِ وَالْحَارِثُ بْنُ مِسْكِينٍ قِرَاءَةً عَلَيْهِ وَأَنَا أَسْمَعُ - وَاللَّفْظُ لَهُ - عَنِ ابْنِ وَهْبٍ عَنْ يُونُسَ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ أَنَّ عَطَاءَ بْنَ يَزِيدَ اللَّيْثِىَّ أَخْبَرَهُ أَنَّ حُمْرَانَ مَوْلَى عُثْمَانَ أَخْبَرَهُ: أَنَّ عُثْمَانَ دَعَا بِوَضُوءٍ، فَتَوَضَّأَ. فَغَسَلَ كَفَّيْهِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ، ثُمَّ تمَضْمَضَ وَاسْتَنْشَقَ. ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ. ثُمَّ غَسَلَ يَدَهُ الْيُمْنَى إِلَى الْمِرْفَقِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ، ثُمَّ غَسَلَ يَدَهُ الْيُسْرَى مِثْلَ ذَلِكَ. ثُمَّ مَسَحَ بِرَأْسِهِ. ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَهُ الْيُمْنَى إِلَى الْكَعْبَيْنِ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ، ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَهُ الْيُسْرَى مِثْلَ ذَلِكَ. ثُمَّ قَالَ: ’رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ نَحْوَ وُضُوئِى هَذَا، ثُمَّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "مَنْ تَوَضَّأَ نَحْوَ وُضُوئِى هَذَا، ثُمَّ قَامَ فَرَكَعَ رَكْعَتَيْنِ، لاَ يُحَدِّثُ فِيهِمَا نَفْسَهُ، غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ ."

Bize Ahmed b. Amr b. Serh ve kıraat yoluyla Haris b. Miskin - Hadis Haris'in lafızlarıyla nakledilmiştir -, ona İbn Vehb, ona Yunus (b. Yezid), ona İbn Şihab, ona da Ata b. Yezid el-Leysî, Osman'ın azatlısı Humran'ın şöyle anlattığını rivayet etmiştir: Osman (b. Affan) abdest suyu istedi ve abdest aldı. (Bunu yaparken) Avuçlarını üç defa yıkadı. Sonra ağzını çalkaladı ve burnuna su verdi. Ardından yüzünü üç kere yıkadı. Daha sonra sağ kolunu ve aynı şekilde sol kolunu dirseğine kadar üçer kere yıkadı. Sonrasında başını mesh etti. Daha sonra da sağ ve sol ayaklarının her birini topuklarına kadar üçer kez yıkadı. (Abdesti tamamladıktan) Sonra, 'Rasulullah'ı (sav) işte böyle, benim aldığım gibi, abdest alırken gördüm' dedi ve O'nun (sav) şöyle buyurduğunu söyledi: "Her kim benim şimdi aldığım gibi abdest alır ve kalkıp gönlünden bir şeyler geçirmeden (huşu içinde) iki rekât namaz kılarsa geçmiş günahları bağışlanır."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 94, /2094

حَدَّثَنِى يَحْيَى عَنْ مَالِكٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى الْمَازِنِىِّ عَنْ أَبِيهِ: أَنَّهُ قَالَ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدِ بْنِ عَاصِمٍ وَهُوَ جَدُّ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى الْمَازِنِىِّ وَكَانَ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: ’هَلْ تَسْتَطِيعُ أَنْ تُرِيَنِى كَيْفَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَتَوَضَّأُ؟’ فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ زَيْدِ بْنِ عَاصِمٍ: ’نَعَمْ.’ فَدَعَا بِوَضُوءٍ، فَأَفْرَغَ عَلَى يَدِهِ، فَغَسَلَ يَدَيْهِ مَرَّتَيْنِ مَرَّتَيْنِ، ثُمَّ تَمَضْمَضَ وَاسْتَنْثَرَ ثَلاَثًا، ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثًا، ثُمَّ غَسَلَ يَدَيْهِ مَرَّتَيْنِ مَرَّتَيْنِ إِلَى الْمِرْفَقَيْنِ، ثُمَّ مَسَحَ رَأْسَهُ بِيَدَيْهِ فَأَقْبَلَ بِهِمَا وَأَدْبَرَ؛ بَدَأَ بِمُقَدَّمِ رَأْسِهِ ثُمَّ ذَهَبَ بِهِمَا إِلَى قَفَاهُ ثُمَّ رَدَّهُمَا حَتَّى رَجَعَ إِلَى الْمَكَانِ الَّذِى بَدَأَ مِنْهُ، ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَيْهِ.’

Bana Yahya, ona Malik (b. Enes), ona da Amr b. Yahya el-Mazinî, babasının (Yahya b. Umare el-Ensarî) şöyle dediğini rivayet etmiştir: Yahya b. Umare, Abdullah b. Zeyd b. Asım'a -bu şahıs, Amr b. Yahya'nın dedesidir ve sahâbîdir- 'Bana Rasulullah'ın (sav) nasıl abdest aldığını gösterebilir misin?' diye sordu. Abdullah b. Zeyd de 'Evet' cevabını verdi ve abdest suyu istedi. (Su gelince) Önce eline su döküp iki defa yıkadı. Sonra üç kez ağzına su aldı, (üç kez de) burnunu (sümkürerek) iyice temizledi. Daha sonra yüzünü üç kez, kollarını da ikişer kez dirseklerine kadar yıkadı. Sonrasında başını eliyle mesh etti. (Bunu yaparken) Ellerini (başına sürerek) başının önüne ve arkasına hareket ettirdi; (ellerini) başının ön tarafından başlayıp ensesine kadar götürdü, sonra arkadan öne doğru getirerek tekrar başladığı yere döndü. En sonunda da ayaklarını yıkadı.

• İmam Mâlik Muvatta' Tahâret 33, 1/7

أَخْبَرَنَا نَصْرُ بْنُ عَلِىٍّ الْجَهْمِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَبَانَ مَوْلَى عُثْمَانَ : أَنَّ عُثْمَانَ تَوَضَّأَ فَمَضْمَضَ وَاسْتَنْشَقَ ، وَغَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثاً وَيَدَيْهِ ثَلاَثاً ، وَمَسَحَ بِرَأْسِهِ وَغَسَلَ رِجْلَيْهِ ثَلاَثاً ، ثُمَّ قَالَ : رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- تَوَضَّأَ كَمَا تَوَضَّأْتُ ، ثُمَّ قَالَ :« مَنْ تَوَضَّأَ وُضُوئِى هَذَا ثُمَّ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ لاَ يُحَدِّثُ فِيهِمَا نَفْسَهُ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ ».

Bize Nasr b. Ali el-Cehmî, ona Abdüla'lâ, ona Ma'mer (b. Raşid), ona(İbn Şihab) ez-Zührî, ona Ata b. Yezid, ona da Humran b. Eban Mevla Osman (b. Affan) şöyle riavyet etmiştir: Osman (b. Affan) Abdest alırken ağzına ve burnuna su verdi, yüzünü ve elini üçer kez yıkadı. Başını mesh etti ve ayaklarını üçer kez yıkadı. sonra “Rasulullah'ı (sav) benim abdest aldığım gibi abdest alırken gördüm” dedi, ardından da “Rasullullah (sav) şöyle buyurdu” dedi: "Kim benim aldığım şu abdest gibi abdest alıp gönlünden hiç bir şey geçirmeksizin iki rekat namaz kılarsa daha önce işlemiş olduğu günahlar bağışlanır."

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 27, 1/544

أَخْبَرَنَا قَبِيصَةُ أَنْبَأَنَا سُفْيَانُ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَسَارٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ النَّبِىَّ -صلى الله عليه وسلم- تَوَضَّأَ مَرَّةً مَرَّةً وَنَضَحَ فَرْجَهُ.

• Dârimî Sünen-i Dârimî Tahâret 738, 1/554