حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى وَعَبْدُ الرَّحْمَنِ قَالاَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِى رَوْقٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ التَّيْمِىِّ عَنْ عَائِشَةَ: "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَبَّلَهَا وَلَمْ يَتَوَضَّأْ." [ قَالَ أَبُو دَاوُدَ كَذَا رَوَاهُ الْفِرْيَابِىُّ وَغَيْرُهُ.] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَهُوَ مُرْسَلٌ إِبْرَاهِيمُ التَّيْمِىُّ لَمْ يَسْمَعْ مِنْ عَائِشَةَ.] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ مَاتَ إِبْرَاهِيمُ التَّيْمِىُّ وَلَمْ يَبْلُغْ أَرْبَعِينَ سَنَةً وَكَانَ يُكْنَى أَبَا أَسْمَاءَ.]

Bize Muhammed b. Beşşâr, ona Yahya (b. Said el-Kattan) ve Abdurrahman, onlara Süfyan (es-Sevrî), ona Ebu Ravk Atiyye b. Haris, ona İbrahim b. Yezid et-Teymî, ona da Hz. Aişe'nin naklettiğine göre: "Rasulullah (sav) Hz. Aişe'yi öptü ve abdest almadı." [Ebû Davud şöyle dedi: Bu hadis mürseldir. İbrahim et-Teymî, Hz. Aişe'den bir şey işitmemiştir.] [Ebû Davud şöyle dedi: Bu hadisi Firyâbî ve başkaları da rivayet etmiştir.] [Ebû Davud şöyle dedi: İbrahim et-Teymî, kırk yaşına gelmeden vefat etti. Künyesi Ebu Esma idi.]

Açıklama: Aişe bt. Ebu Bekir ile İbrahim b. Yezid arasında inkıta vardır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 69, /47

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ وَأَيُّوبُ بْنُ مُحَمَّدٍ الرَّقِّىُّ وَعَمْرُو بْنُ عُثْمَانَ الْحِمْصِىُّ - الْمَعْنَى - قَالُوا حَدَّثَنَا مَرْوَانُ بْنُ مُعَاوِيَةَ أَخْبَرَنَا هِلاَلُ بْنُ مَيْمُونٍ الْجُهَنِىُّ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ اللَّيْثِىِّ - قَالَ هِلاَلٌ لاَ أَعْلَمُهُ إِلاَّ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ. وَقَالَ أَيُّوبُ وَعَمْرٌو أُرَاهُ - عَنْ أَبِى سَعِيدٍ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم مَرَّ بِغُلاَمٍ وَهُوَ يَسْلُخُ شَاةً فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "تَنَحَّ حَتَّى أُرِيَكَ فَأَدْخَلَ." يَدَهُ بَيْنَ الْجِلْدِ وَاللَّحْمِ فَدَحَسَ بِهَا حَتَّى تَوَارَتْ إِلَى الإِبْطِ ثُمَّ مَضَى فَصَلَّى لِلنَّاسِ وَلَمْ يَتَوَضَّأْ. [قَالَ أَبُو دَاوُدَ زَادَ عَمْرٌو فِى حَدِيثِهِ - يَعْنِى - لَمْ يَمَسَّ مَاءً. وَقَالَ عَنْ هِلاَلِ بْنِ مَيْمُونٍ الرَّمْلِىِّ وَرَوَاهُ عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ زِيَادٍ وَأَبُو مُعَاوِيَةَ عَنْ هِلاَلٍ عَنْ عَطَاءٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم مُرْسَلاً لَمْ يَذْكُرَا أَبَا سَعِيدٍ.]

Bize Muhammed b. Alâ ve Eyyüb b. Muhammed Rakkî ve Amr b. Osman Hımsî -mana ile-, onlara Mervan b. Muaviye, ona Hilal b. Meymun el-Cühenî, ona Ata b. Yezid el-Leysî -Hilal, (Ata'nın,) bu hadisi mutlaka Ebu Said el-Hudrî'den rivayet ettiğini biliyorum demiştir-, Eyyüb ve Amr da bu hadisin Ebu Said el-Hudrî'den rivayet olunduğunu zannediyoruz, demişlerdir. Rasulullah (sav) bir gün, koyun derisi yüzen bir çocuğa rastladı. Hz. Peygamber, "kenara çekil, sana koyunun nasıl yüzüldüğünü göstereyim," buyurdu. Sonra elini deri ile et arasına soktu. Hz. Peygamber, sonra, abdest almadan cemaate namaz kıldırdı. [Ebû Davud şöyle dedi: Amr hadise elini suya sürmedi' ifadesini eklemiştir. Amr, Hilal b. Meymun Remlî'den rivayeti naklederken, bize haber verdi anlamına gelen ahbaranâ tabiri yerine an ifadesini kullanmıştır. Abdülvahid b. Ziyad ve Ebu Muaviye, Hilal'den, o da Ata'dan, Ebu Said'i zikretmeden (mürsel olarak) rivayet etmiştir.]

Açıklama: Râvilerin ifadelerinden ve Ebu Davud'un açıklamasından anlaşıldığına göre hadisin râvilerinden Atâ bu hadisi doğrudan Hz. Peygamber'den aktarmış ve sahabeyi atlamıştır. Bu tür hadislere mürsel hadis denmektedir. Ancak Hilal b. Meymûn bu hadisi Atâ'nın Ebu Said el-Hudrî'den rivayet ettiğine dair bilgisi olduğunu ifade ederek hadisin sahebe râvisini ortaya çıkarmıştır. Böylece hadis mürsel olmaktan çıkıp muttasıl, yani senedinde kopukluk olmayan bir hadis haline gelmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 73, /49

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ وَأَيُّوبُ بْنُ مُحَمَّدٍ الرَّقِّىُّ وَعَمْرُو بْنُ عُثْمَانَ الْحِمْصِىُّ - الْمَعْنَى - قَالُوا حَدَّثَنَا مَرْوَانُ بْنُ مُعَاوِيَةَ أَخْبَرَنَا هِلاَلُ بْنُ مَيْمُونٍ الْجُهَنِىُّ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ اللَّيْثِىِّ - قَالَ هِلاَلٌ لاَ أَعْلَمُهُ إِلاَّ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ. وَقَالَ أَيُّوبُ وَعَمْرٌو أُرَاهُ - عَنْ أَبِى سَعِيدٍ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم مَرَّ بِغُلاَمٍ وَهُوَ يَسْلُخُ شَاةً فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "تَنَحَّ حَتَّى أُرِيَكَ فَأَدْخَلَ." يَدَهُ بَيْنَ الْجِلْدِ وَاللَّحْمِ فَدَحَسَ بِهَا حَتَّى تَوَارَتْ إِلَى الإِبْطِ ثُمَّ مَضَى فَصَلَّى لِلنَّاسِ وَلَمْ يَتَوَضَّأْ. [قَالَ أَبُو دَاوُدَ زَادَ عَمْرٌو فِى حَدِيثِهِ - يَعْنِى - لَمْ يَمَسَّ مَاءً. وَقَالَ عَنْ هِلاَلِ بْنِ مَيْمُونٍ الرَّمْلِىِّ وَرَوَاهُ عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ زِيَادٍ وَأَبُو مُعَاوِيَةَ عَنْ هِلاَلٍ عَنْ عَطَاءٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم مُرْسَلاً لَمْ يَذْكُرَا أَبَا سَعِيدٍ.]

Bize Muhammed b. Alâ ve Eyyüb b. Muhammed Rakkî ve Amr b. Osman Hımsî -mana ile-, onlara Mervan b. Muaviye, ona Hilal b. Meymun el-Cühenî, ona Ata b. Yezid el-Leysî -Hilal, (Ata'nın,) bu hadisi mutlaka Ebu Said el-Hudrî'den rivayet ettiğini biliyorum demiştir-, Eyyüb ve Amr da bu hadisin Ebu Said el-Hudrî'den rivayet olunduğunu zannediyoruz, demişlerdir. Rasulullah (sav) bir gün, koyun derisi yüzen bir çocuğa rastladı. Hz. Peygamber, "kenara çekil, sana koyunun nasıl yüzüldüğünü göstereyim," buyurdu. Sonra elini deri ile et arasına soktu. Hz. Peygamber, sonra, abdest almadan cemaate namaz kıldırdı. [Ebû Davud şöyle dedi: Amr hadise elini suya sürmedi' ifadesini eklemiştir. Amr, Hilal b. Meymun Remlî'den rivayeti naklederken, bize haber verdi anlamına gelen ahbaranâ tabiri yerine an ifadesini kullanmıştır. Abdülvahid b. Ziyad ve Ebu Muaviye, Hilal'den, o da Ata'dan, Ebu Said'i zikretmeden (mürsel olarak) rivayet etmiştir.]

Açıklama: Râvilerin ifadelerinden ve Ebu Davud'un açıklamasından anlaşıldığına göre hadisin râvilerinden Atâ bu hadisi doğrudan Hz. Peygamber'den aktarmış ve sahabeyi atlamıştır. Bu tür hadislere Mürsel hadis denmektedir. Ancak Hilal b. Meymûn bu hadisi Atâ'nın Ebu Said el-Hudrî'den rivayet ettiğine dair bilgisi olduğunu ifade ederek hadisin sahabe râvisini ortaya çıkarmıştır. Böylece hadis mürsel olmaktan çıkıp muttasıl, yani senedinde kopukluk olmayan bir hadis haline gelmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 73, /49

حَدَّثَنَا هَنَّادُ بْنُ السَّرِىِّ وَإِبْرَاهِيمُ بْنُ أَبِى مُعَاوِيَةَ عَنْ أَبِى مُعَاوِيَةَ ح وَحَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنِى شَرِيكٌ وَجَرِيرٌ وَابْنُ إِدْرِيسَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ قَالَ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ: "كُنَّا لاَ نَتَوَضَّأُ مِنْ مَوْطِئٍ وَلاَ نَكُفُّ شَعْرًا وَلاَ ثَوْبًا." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ قَالَ إِبْرَاهِيمُ بْنُ أَبِى مُعَاوِيَةَ فِيهِ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ عَنْ مَسْرُوقٍ أَوْ حَدَّثَهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ وَقَالَ هَنَّادٌ عَنْ شَقِيقٍ أَوْ حَدَّثَهُ عَنْهُ قال: قال عبد الله.]

Bize Hennâd b. Serî ve İbrahim b. Ebu Muaviye, onlara Ebu Muaviye (Muhammed b. Hâzım); (T) Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Şerik (b. Abdullah), Cerir (b. Abdulhamid) ve (Abdullah) b. İdris, onlara el-A'meş (Süleyman b. Mihrân), ona Şakik (b. Seleme), ona da Abdullah b. Mesud şöyle rivayet etti: "Biz pisliğe basmaktan dolayı abdest almazdık. (Secdede) Saçın ve elbisenin yere değmesine de mâni olmazdık." [Ebû Davud şöyle demiştir: İbrahim b. Ebu Muaviye, bu hadisi A'meş, ona Şakik', ona Mesrûk'tan an'ane ya da tahdis sîğası ile; Hennâd ise, Şakîk'ten an'ane ya da tahdis sîğası ile Abdullah b. Mesud'dan rivayet etmişlerdir.]

Açıklama: Hadiste geçen "pisliğe basmaktan dolayı abdest almazdık" ifadesi ile, bir necasete basmanın abdesti bozmayacağı ifade edilmek istenmiştir. Yoksa necasete değen ayakkabı ve elbisenin mutlaka temizlenmesi gerekir. (Azimabâdî, Avnu'l-ma'bûd, Beyrut, 1415,1,242).

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 81, /53

حَدَّثَنَا هَنَّادُ بْنُ السَّرِىِّ وَإِبْرَاهِيمُ بْنُ أَبِى مُعَاوِيَةَ عَنْ أَبِى مُعَاوِيَةَ ح وَحَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنِى شَرِيكٌ وَجَرِيرٌ وَابْنُ إِدْرِيسَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ قَالَ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ: "كُنَّا لاَ نَتَوَضَّأُ مِنْ مَوْطِئٍ وَلاَ نَكُفُّ شَعْرًا وَلاَ ثَوْبًا." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ قَالَ إِبْرَاهِيمُ بْنُ أَبِى مُعَاوِيَةَ فِيهِ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ عَنْ مَسْرُوقٍ أَوْ حَدَّثَهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ وَقَالَ هَنَّادٌ عَنْ شَقِيقٍ أَوْ حَدَّثَهُ عَنْهُ قال: قال عبد الله.]

Bize Hennâd b. Serî ve İbrahim b. Ebu Muaviye, onlara Ebu Muaviye (Muhammed b. Hâzım); (T) Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Şerik (b. Abdullah), Cerir (b. Abdulhamid) ve (Abdullah) b. İdris, onlara el-A'meş (Süleyman b. Mihrân), ona Şakik (b. Seleme), ona da Abdullah b. Mesud şöyle rivayet etti: "Biz pisliğe basmaktan dolayı abdest almazdık. (Secdede) Saçın ve elbisenin yere değmesine de mâni olmazdık." [Ebû Davud şöyle demiştir: İbrahim b. Ebu Muaviye, bu hadisi A'meş, ona Şakik', ona Mesrûk'tan an'ane ya da tahdis sîğası ile; Hennâd ise, Şakîk'ten an'ane ya da tahdis sîğası ile Abdullah b. Mesud'dan rivayet etmişlerdir.]

Açıklama: Hadiste geçen "pisliğe basmaktan dolayı abdest almazdık" ifadesi ile, bir necasete basmanın abdesti bozmayacağı ifade edilmek istenmiştir. Yoksa necasete değen ayakkabı ve elbisenin mutlaka temizlenmesi gerekir. (Azimabâdî, Avnu'l-ma'bûd, Beyrut, 1415,1,242).

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 81, /53

حَدَّثَنَا هَنَّادُ بْنُ السَّرِىِّ وَإِبْرَاهِيمُ بْنُ أَبِى مُعَاوِيَةَ عَنْ أَبِى مُعَاوِيَةَ ح وَحَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنِى شَرِيكٌ وَجَرِيرٌ وَابْنُ إِدْرِيسَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ قَالَ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ: "كُنَّا لاَ نَتَوَضَّأُ مِنْ مَوْطِئٍ وَلاَ نَكُفُّ شَعْرًا وَلاَ ثَوْبًا." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ قَالَ إِبْرَاهِيمُ بْنُ أَبِى مُعَاوِيَةَ فِيهِ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ عَنْ مَسْرُوقٍ أَوْ حَدَّثَهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ وَقَالَ هَنَّادٌ عَنْ شَقِيقٍ أَوْ حَدَّثَهُ عَنْهُ قال: قال عبد الله.]

Bize Hennâd b. Serî ve İbrahim b. Ebu Muaviye, onlara Ebu Muaviye (Muhammed b. Hâzım); (T) Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Şerik (b. Abdullah), Cerir (b. Abdulhamid) ve (Abdullah) b. İdris, onlara el-A'meş (Süleyman b. Mihrân), ona Şakik (b. Seleme), ona da Abdullah b. Mesud şöyle rivayet etti: "Biz pisliğe basmaktan dolayı abdest almazdık. (Secdede) Saçın ve elbisenin yere değmesine de mâni olmazdık." [Ebû Davud şöyle demiştir: İbrahim b. Ebu Muaviye, bu hadisi A'meş, ona Şakik', ona Mesrûk'tan an'ane ya da tahdis sîğası ile; Hennâd ise, Şakîk'ten an'ane ya da tahdis sîğası ile Abdullah b. Mesud'dan rivayet etmişlerdir.]

Açıklama: Hadiste geçen "pisliğe basmaktan dolayı abdest almazdık" ifadesi ile, bir necasete basmanın abdesti bozmayacağı ifade edilmek istenmiştir. Yoksa necasete değen ayakkabı ve elbisenin mutlaka temizlenmesi gerekir. (Azimabâdî, Avnu'l-ma'bûd, Beyrut, 1415,1,242).

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 81, /53

حَدَّثَنَا هَنَّادُ بْنُ السَّرِىِّ وَإِبْرَاهِيمُ بْنُ أَبِى مُعَاوِيَةَ عَنْ أَبِى مُعَاوِيَةَ ح وَحَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنِى شَرِيكٌ وَجَرِيرٌ وَابْنُ إِدْرِيسَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ قَالَ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ: "كُنَّا لاَ نَتَوَضَّأُ مِنْ مَوْطِئٍ وَلاَ نَكُفُّ شَعْرًا وَلاَ ثَوْبًا." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ قَالَ إِبْرَاهِيمُ بْنُ أَبِى مُعَاوِيَةَ فِيهِ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ عَنْ مَسْرُوقٍ أَوْ حَدَّثَهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ وَقَالَ هَنَّادٌ عَنْ شَقِيقٍ أَوْ حَدَّثَهُ عَنْهُ قال: قال عبد الله.]

Bize Hennâd b. Serî ve İbrahim b. Ebu Muaviye, onlara Ebu Muaviye (Muhammed b. Hâzım); (T) Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Şerik (b. Abdullah), Cerir (b. Abdulhamid) ve (Abdullah) b. İdris, onlara el-A'meş (Süleyman b. Mihrân), ona Şakik (b. Seleme), ona da Abdullah b. Mesud şöyle rivayet etti: "Biz pisliğe basmaktan dolayı abdest almazdık. (Secdede) Saçın ve elbisenin yere değmesine de mâni olmazdık." [Ebû Davud şöyle demiştir: İbrahim b. Ebu Muaviye, bu hadisi A'meş, ona Şakik', ona Mesrûk'tan an'ane ya da tahdis sîğası ile; Hennâd ise, Şakîk'ten an'ane ya da tahdis sîğası ile Abdullah b. Mesud'dan rivayet etmişlerdir.]

Açıklama: Hadiste geçen "pisliğe basmaktan dolayı abdest almazdık" ifadesi ile, bir necasete basmanın abdesti bozmayacağı ifade edilmek istenmiştir. Yoksa necasete değen ayakkabı ve elbisenin mutlaka temizlenmesi gerekir. (Azimabâdî, Avnu'l-ma'bûd, Beyrut, 1415,1,242).

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 81, /53

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ وَدَاوُدُ بْنُ شَبِيبٍ قَالاَ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ ثَابِتٍ الْبُنَانِىِّ أَنَّ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ قَالَ: "أُقِيمَتْ صَلاَةُ الْعِشَاءِ فَقَامَ رَجُلٌ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ لِى حَاجَةً. فَقَامَ يُنَاجِيهِ حَتَّى نَعَسَ الْقَوْمُ أَوْ بَعْضُ الْقَوْمِ ثُمَّ صَلَّى بِهِمْ." [وَلَمْ يَذْكُرْ وُضُوءًا.]

Bize Musa b. İsmail ve Davud b. Şebib, onlara Hammad b. Seleme, ona Sabit el-Bünanî, ona da Enes b. Malik şöyle demiştir: "Yatsı namazı için kamet getirildiği esnada bir adam Ey Allah'ın Rasulü! Benim bir problemim var dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber, onunla baş başa konuştu. Konuşma o kadar uzadı ki cemaat veya bir kısmı uyuklamaya başladı. Daha sonra Hz. Peygamber, onlara namazı kıldırdı." [Sabit el-Bünânî, (Uyuklayanların) abdest alıp almadıkları ile ilgili herhangi bir şey zikretmedi.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 80, /52

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مَعِينٍ وَهَنَّادُ بْنُ السَّرِىِّ وَعُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ عَنْ عَبْدِ السَّلاَمِ بْنِ حَرْبٍ - وَهَذَا لَفْظُ حَدِيثِ يَحْيَى - عَنْ أَبِى خَالِدٍ الدَّالاَنِىِّ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ أَبِى الْعَالِيَةِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يَسْجُدُ وَيَنَامُ وَيَنْفُخُ ثُمَّ يَقُومُ فَيُصَلِّى وَلاَ يَتَوَضَّأُ. قَالَ فَقُلْتُ لَهُ: صَلَّيْتَ وَلَمْ تَتَوَضَّأْ وَقَدْ نِمْتَ فَقَالَ: "إِنَّمَا الْوُضُوءُ عَلَى مَنْ نَامَ مُضْطَجِعًا." [زَادَ عُثْمَانُ وَهَنَّادٌ "فَإِنَّهُ إِذَا اضْطَجَعَ اسْتَرْخَتْ مَفَاصِلُهُ."] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ قَوْلُهُ الْوُضُوءُ عَلَى مَنْ نَامَ مُضْطَجِعًا. هُوَ حَدِيثٌ مُنْكَرٌ لَمْ يَرْوِهِ إِلاَّ يَزِيدُ أَبُو خَالِدٍ الدَّالاَنِىُّ عَنْ قَتَادَةَ وَرَوَى أَوَّلَهُ جَمَاعَةٌ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ وَلَمْ يَذْكُرُوا شَيْئًا مِنْ هَذَا وَقَالَ كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم مَحْفُوظًا وَقَالَتْ عَائِشَةُ - رضى الله عنها - قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم تَنَامُ عَيْنَاىَ وَلاَ يَنَامُ قَلْبِى.] [وَقَالَ شُعْبَةُ إِنَّمَا سَمِعَ قَتَادَةُ مِنْ أَبِى الْعَالِيَةِ أَرْبَعَةَ أَحَادِيثَ حَدِيثَ يُونُسَ بْنِ مَتَّى وَحَدِيثَ ابْنِ عُمَرَ فِى الصَّلاَةِ وَحَدِيثَ الْقُضَاةُ ثَلاَثَةٌ وَحَدِيثَ ابْنِ عَبَّاسٍ حَدَّثَنِى رِجَالٌ مَرْضِيُّونَ مِنْهُمْ عُمَرُ وَأَرْضَاهُمْ عِنْدِى عُمَرُ.] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَذَكَرْتُ حَدِيثَ يَزِيدَ الدَّالاَنِىِّ لأَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ فَانْتَهَرَنِى اسْتِعْظَامًا لَهُ وَقَالَ مَا لِيَزِيدَ الدَّالاَنِىِّ يُدْخِلُ عَلَى أَصْحَابِ قَتَادَةَ وَلَمْ يَعْبَأْ بِالْحَدِيثِ.]

Bize Yahya b. Main, Hennâd b. Serî ve Osman b. Ebu Şeybe, onlara Abdüsselam b. Harb -hadisin lafzı Yahya'ya aittir-, ona Ebu Halid Yezid b. Abdurrahman Dâlânî, ona Katade, ona Ebu Âliye Rüfey' b. Mihrân, ona İbn Abbas şöyle demiştir: Rasulullah (sav) secde ediyor, nefes alışı duyulacak kadar uyuyor, sonra abdest almadan namaza devam ediyordu. Kendisine uyuduğun halde abdest almadan namaz kıldın, dediğimde. O (sav) şöyle buyurdu: "Abdest, sadece uzanarak uyuyan kişi için gereklidir." [Osman ve Hennâd (rivayetlerinde) "Çünkü insan, uzanarak uyuduğu zaman mafsalları gevşer" ibaresini ilave ettiler.] [Ebû Davud şöyle dedi: Abdest, uzanarak uyuyan kişi için gereklidir sözü münker bir hadisdir. Onu Katade'den, Yezid Dâlânî'den başkası rivayet etmemiştir. Hadisin baş tarafını İbn Abbas'tan bir topluluk rivayet etmiş ancak bu durumla alakalı hiçbir şey zikretmemişlerdir. İbn Abbas, Rasulullah (sav) korunmuştur, dedi. Hz. Aişe de Rasulullah'ın, benim gözlerim uyur, kalbim uyumaz dediğini nakletmiştir.] [Şube şöyle demiştir: Katade, Ebu Âliye'den dört hadis işitmiştir. Bunlar, Yunus b. Mettâ hadisi, İbn Ömer'den rivayet ettiği namazla ilgili hadis, kadılar üçtür hadisi, İbn Abbas'ın güvenilir kişiler bana bu hadisi nakletti. Onlardan biri ve en güvenilir olanı Hz. Ömer'dir diye başlayan hadisidir.] [Ebû Davud şöyle demiştir: Yezid Dâlânî'nin hadisini Ahmed b. Hanbel'e sordum. Yezid'in hadisini yadırgayarak beni azarladı ve Yezid Dâlânî'ye ne oluyor? Kendisini Katade'nin ashabı arasına mı sokuyor? diyerek onun hadisine önem vermemiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 80, /53

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مَعِينٍ وَهَنَّادُ بْنُ السَّرِىِّ وَعُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ عَنْ عَبْدِ السَّلاَمِ بْنِ حَرْبٍ - وَهَذَا لَفْظُ حَدِيثِ يَحْيَى - عَنْ أَبِى خَالِدٍ الدَّالاَنِىِّ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ أَبِى الْعَالِيَةِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يَسْجُدُ وَيَنَامُ وَيَنْفُخُ ثُمَّ يَقُومُ فَيُصَلِّى وَلاَ يَتَوَضَّأُ. قَالَ فَقُلْتُ لَهُ: صَلَّيْتَ وَلَمْ تَتَوَضَّأْ وَقَدْ نِمْتَ فَقَالَ: "إِنَّمَا الْوُضُوءُ عَلَى مَنْ نَامَ مُضْطَجِعًا." [زَادَ عُثْمَانُ وَهَنَّادٌ "فَإِنَّهُ إِذَا اضْطَجَعَ اسْتَرْخَتْ مَفَاصِلُهُ."] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ قَوْلُهُ الْوُضُوءُ عَلَى مَنْ نَامَ مُضْطَجِعًا. هُوَ حَدِيثٌ مُنْكَرٌ لَمْ يَرْوِهِ إِلاَّ يَزِيدُ أَبُو خَالِدٍ الدَّالاَنِىُّ عَنْ قَتَادَةَ وَرَوَى أَوَّلَهُ جَمَاعَةٌ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ وَلَمْ يَذْكُرُوا شَيْئًا مِنْ هَذَا وَقَالَ كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم مَحْفُوظًا وَقَالَتْ عَائِشَةُ - رضى الله عنها - قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم تَنَامُ عَيْنَاىَ وَلاَ يَنَامُ قَلْبِى.] [وَقَالَ شُعْبَةُ إِنَّمَا سَمِعَ قَتَادَةُ مِنْ أَبِى الْعَالِيَةِ أَرْبَعَةَ أَحَادِيثَ حَدِيثَ يُونُسَ بْنِ مَتَّى وَحَدِيثَ ابْنِ عُمَرَ فِى الصَّلاَةِ وَحَدِيثَ الْقُضَاةُ ثَلاَثَةٌ وَحَدِيثَ ابْنِ عَبَّاسٍ حَدَّثَنِى رِجَالٌ مَرْضِيُّونَ مِنْهُمْ عُمَرُ وَأَرْضَاهُمْ عِنْدِى عُمَرُ.] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَذَكَرْتُ حَدِيثَ يَزِيدَ الدَّالاَنِىِّ لأَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ فَانْتَهَرَنِى اسْتِعْظَامًا لَهُ وَقَالَ مَا لِيَزِيدَ الدَّالاَنِىِّ يُدْخِلُ عَلَى أَصْحَابِ قَتَادَةَ وَلَمْ يَعْبَأْ بِالْحَدِيثِ.]

Bize Yahya b. Main, Hennâd b. Serî ve Osman b. Ebu Şeybe, onlara Abdüsselam b. Harb -hadisin lafzı Yahya'ya aittir-, ona Ebu Halid Yezid b. Abdurrahman Dâlânî, ona Katade, ona Ebu Âliye Rüfey' b. Mihrân, ona İbn Abbas şöyle demiştir: Rasulullah (sav) secde ediyor, nefes alışı duyulacak kadar uyuyor, sonra abdest almadan namaza devam ediyordu. Kendisine uyuduğun halde abdest almadan namaz kıldın, dediğimde. O (sav) şöyle buyurdu: "Abdest, sadece uzanarak uyuyan kişi için gereklidir." [Osman ve Hennâd (rivayetlerinde) "Çünkü insan, uzanarak uyuduğu zaman mafsalları gevşer" ibaresini ilave ettiler.] [Ebû Davud şöyle dedi: Abdest, uzanarak uyuyan kişi için gereklidir sözü münker bir hadisdir. Onu Katade'den, Yezid Dâlânî'den başkası rivayet etmemiştir. Hadisin baş tarafını İbn Abbas'tan bir topluluk rivayet etmiş ancak bu durumla alakalı hiçbir şey zikretmemişlerdir. İbn Abbas, Rasulullah (sav) korunmuştur, dedi. Hz. Aişe de Rasulullah'ın, benim gözlerim uyur, kalbim uyumaz dediğini nakletmiştir.] [Şube şöyle demiştir: Katade, Ebu Âliye'den dört hadis işitmiştir. Bunlar, Yunus b. Mettâ hadisi, İbn Ömer'den rivayet ettiği namazla ilgili hadis, kadılar üçtür hadisi, İbn Abbas'ın güvenilir kişiler bana bu hadisi nakletti. Onlardan biri ve en güvenilir olanı Hz. Ömer'dir diye başlayan hadisidir.] [Ebû Davud şöyle demiştir: Yezid Dâlânî'nin hadisini Ahmed b. Hanbel'e sordum. Yezid'in hadisini yadırgayarak beni azarladı ve Yezid Dâlânî'ye ne oluyor? Kendisini Katade'nin ashabı arasına mı sokuyor? diyerek onun hadisine önem vermemiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 80, /53