- حَدَّثَنَا عَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ شُعَيْبِ بْنِ اللَّيْثِ حَدَّثَنِى أَبِى عَنْ جَدِّى عَنْ خَالِدِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِى هِلاَلٍ عَنْ مَخْرَمَةَ بْنِ سُلَيْمَانَ أَنَّ كُرَيْبًا مَوْلَى ابْنِ عَبَّاسٍ أَخْبَرَهُ أَنَّهُ قَالَ: "سَأَلْتُ ابْنَ عَبَّاسٍ كَيْفَ كَانَتْ صَلاَةُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِاللَّيْلِ قَالَ : بِتُّ عِنْدَهُ لَيْلَةً وَهُوَ عِنْدَ مَيْمُونَةَ ، فَنَامَ حَتَّى إِذَا ذَهَبَ ثُلُثُ اللَّيْلِ أَوْ نِصْفُهُ اسْتَيْقَظَ فَقَامَ إِلَى شَنٍّ فِيهِ مَاءٌ فَتَوَضَّأَ وَتَوَضَّأْتُ مَعَهُ ، ثُمَّ قَامَ فَقُمْتُ إِلَى جَنْبِهِ عَلَى يَسَارِهِ فَجَعَلَنِى عَلَى يَمِينِهِ ، ثُمَّ وَضَعَ يَدَهُ عَلَى رَأْسِى كَأَنَّهُ يَمَسُّ أُذُنِى كَأَنَّهُ يُوقِظُنِى فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ خَفِيفَتَيْنِ ، قُلْتُ : فَقَرَأَ فِيهِمَا بِأُمِّ الْقُرْآنِ فِى كُلِّ رَكْعَةٍ ثُمَّ سَلَّمَ ثُمَّ صَلَّى حَتَّى صَلَّى إِحْدَى عَشْرَةَ رَكْعَةً بِالْوِتْرِ ، ثُمَّ نَامَ فَأَتَاهُ بِلاَلٌ فَقَالَ : الصَّلاَةُ يَا رَسُولَ اللَّهِ . فَقَامَ فَرَكَعَ رَكْعَتَيْنِ ، ثُمَّ صَلَّى لِلنَّاسِ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /320

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ حَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ شَرِيكِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى نَمِرٍ عَنْ كُرَيْبٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: بِتُّ لَيْلَةً عِنْدَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم لأَنْظُرَ كَيْفَ يُصَلِّى فَقَامَ فَتَوَضَّأَ ثُمَّ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ قِيَامُهُ مِثْلُ رُكُوعِهِ ، وَرُكُوعُهُ مِثْلُ سُجُودِهِ ، ثُمَّ نَامَ ، ثُمَّ اسْتَيْقَظَ فَتَوَضَّأَ وَاسْتَنَّ ثُمَّ قَرَأَ بِخَمْسِ آيَاتٍ مِنْ آلِ عِمْرَانَ ( إِنَّ فِى خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ ) فَلَمْ يَزَلْ يَفْعَلُ هَذَا حَتَّى صَلَّى عَشْرَ رَكَعَاتٍ ، ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى سَجْدَةً وَاحِدَةً فَأَوْتَرَ بِهَا ، وَنَادَى الْمُنَادِى عِنْدَ ذَلِكَ ، فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بَعْدَ مَا سَكَتَ الْمُؤَذِّنُ فَصَلَّى سَجْدَتَيْنِ خَفِيفَتَيْنِ ، ثُمَّ جَلَسَ حَتَّى صَلَّى الصُّبْحَ . قَالَ أَبُو دَاوُدَ : خَفِىَ عَلَىَّ مِنِ ابْنِ بَشَّارٍ بَعْضُهُ .

Bize Muhammed b. Beşşâr (Abdî), ona Ebu Âsım (Dahhâk b. Mahled Nebîl), ona (Ebu Münzir) Züheyr b. Muhammed (Temimî), ona Şerik b. Abdullah b. Ebu Nemir, ona da (Ebu Rişdîn) Küreyb (b. Ebu Müslim Kuraşî), (Ebu Muhammed) Fadl b. Abbas'ın (Haşimî) şöyle dediğini rivayet etti: "Bir gece nasıl namaz kıldığını görmek için Peygamber'in (sav) yanında gecelemiştim. (Geceleyin) kalktı, abdest alıp iki rekât (namaz) kıldı. (Uzunluk bakımından) kıyamı rükûu gibi, rükûu da secdesi gibiydi. (Namazdan) sonra (biraz) uyudu. Sonra uyanıp abdest aldı. Sonra misvâklandı ve Âl-i îmrân'dan (itibaren) beş ayet okudu. Nihayet on rekât (namaz) kılıncaya kadar bu (uyuyup kalkma ve abdest alma..) işine devam etti, (namazdan) sonra bir rekât daha kılarak onunla vitr yaptı. Bu esnada müezzin ezan okumaya başladı. Müezzin (ezanı bitirip) sesi kesilince Rasulullah (sav) de kalkıp hafif iki rekât daha namaz kıldı. Sonra sabah namazını kılıncaya kadar oturdu." [Ebû Davud dedi ki: İbn Beşşâr'dan (gelen bu hadisin) bir kısmı bana gizli kaldı.]

Açıklama: إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لآيَاتٍ لِّأُوْلِي الألْبَابِ “Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelmesinde akıl sahipleri için elbette ibretler vardır.” (Âl-i İmrân 3/190) Fadl b. Abbas ile Küreyb b. Ebu Müslim arasında inkıta' vardır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /318

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ وَقَّاصٍ عَنْ عَائِشَةَ رضى الله عنها: "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُوتِرُ بِتِسْعِ رَكَعَاتٍ ، ثُمَّ أَوْتَرَ بِسَبْعِ رَكَعَاتٍ ، وَرَكَعَ رَكْعَتَيْنِ وَهُوَ جَالِسٌ بَعْدَ الْوِتْرِ يَقْرَأُ فِيهِمَا ، فَإِذَا أَرَادَ أَنْ يَرْكَعَ قَامَ فَرَكَعَ ثُمَّ سَجَدَ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ : رَوَى هَذَيْنِ الْحَدِيثَيْنِ خَالِدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْوَاسِطِىُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو مِثْلَهُ ، قَالَ فِيهِ قَالَ عَلْقَمَةُ بْنُ وَقَّاصٍ: "يَا أُمَّتَاهُ كَيْفَ كَانَ يُصَلِّى الرَّكْعَتَيْنِ" فَذَكَرَ مَعْنَاهُ.]

Bize Musa b. İsmail, ona Hammad, ona Muhammed b. Amr, ona Muhammed b. İbrahim, ona Alkame b. Vakkas, ona da Hz. Aişe (r.anha) rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) dokuz rekâtla vitir yapardı. Sonra (yaşlanınca) yedi rekatla vitir yapmaya başladı. Vitirden sonra oturarak iki rekât daha kılardı. Bu iki rekâtta (oturarak) okur, rükûa varmak istediği zaman ayağa kalkıp rükûa, sonra da secdeye giderdi." Ebû Davud dedi ki: (Ebu Seleme'nin ve Alkame b. Vakkas'ın rivayet ettiği hadisle aynı manaya gelen bu iki hadisi aynı şekilde Halid b. Abdulleh el-Vâsıtî de Muhammed b. Amr'dan rivayet etmiştir. Bu rivayette Halid, Alkame b. Vakkas'ın şöyle dediğini de zikretti: "Anneciğim, (Hz. Peygamber vitirden sonra oturarak) iki rekâtı nasıl kılardı?" Sonra hadisi aynı manada rivayet etti.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /316

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ قَيْسٍ الأَسَدِىُّ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ عُتَيْبَةَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ : بِتُّ عِنْدَ خَالَتِى مَيْمُونَةَ فَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بَعْدَ مَا أَمْسَى فَقَالَ: "أَصَلَّى الْغُلاَمُ." قَالُوا : نَعَمْ . فَاضْطَجَعَ حَتَّى إِذَا مَضَى مِنَ اللَّيْلِ مَا شَاءَ اللَّهُ قَامَ فَتَوَضَّأَ ، ثُمَّ صَلَّى سَبْعًا أَوْ خَمْسًا أَوْتَرَ بِهِنَّ لَمْ يُسَلِّمْ إِلاَّ فِى آخِرِهِنَّ .

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Veki', ona Muhammed b. Kays el-Esedi, ona el-Hakem b. Uteybe, ona Said b. Cübeyr, ona da İbn Abbas (ra) şöyle dedi: Bir gece teyzem Meymûne'nin yanında kalmıştım. Gece vakti girdikten sonra Hz. Peygamber (sav) geldi ve "çocuk namaz kıldı mı?" diye sordu. Evet diye cevap verdiler. Bunun üzerine gidip yattı. Geceden Allah'ın dilediği kadar bir vakit geçince kalkıp abdest aldı, sonra yedi -veya beş- rekât namaz kıldı. Bunlarla vitir yaptı. Bu rekâtların sadece sonuncusunda selam verdi.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /318

حَدَّثَنَا ابْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى عَدِىٍّ عَنْ شُعْبَةَ عَنِ الْحَكَمِ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: "بِتُّ فِى بَيْتِ خَالَتِى مَيْمُونَةَ بِنْتِ الْحَارِثِ فَصَلَّى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم الْعِشَاءَ ، ثُمَّ جَاءَ فَصَلَّى أَرْبَعًا ، ثُمَّ نَامَ ، ثُمَّ قَامَ يُصَلِّى ، فَقُمْتُ عَنْ يَسَارِهِ فَأَدَارَنِى فَأَقَامَنِى عَنْ يَمِينِهِ فَصَلَّى خَمْسًا ثُمَّ نَامَ حَتَّى سَمِعْتُ غَطِيطَهُ - أَوْ خَطِيطَهُ - ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ ، ثُمَّ خَرَجَ فَصَلَّى الْغَدَاةَ."

Bize İbnu'l-Müsenna, ona İbn Ebu Adî, ona Şube, ona el-Hakem, ona Saîd b. Cübeyr, ona da İbn Abbas (ra) şöyle dedi: "Bir gün teyzem Meymûne bt. el-Hâris'in evinde gecelemiştim. Hz. Peygamber (sav) yatsıyı kıldırdı, sonra gelip dört rekât daha kıldı. Sonra bir süre uyudu, sonra kalkıp namaza durdu. Ben de O'nun sol tarafına durdum. Hz. Peygamber beni sağ tarafına çevirdi. Sonra beş rekât namaz kıldı, namazdan sonra bir müddet uyudu, hatta ben onun nefesinin sesini -yahut horlamasını- işittim. Sonra tekrar kalkıp iki rekât namaz kıldı, sonra mescide çıktı ve sabah namazını kıldırdı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /318

حَدَّثَنَا مُؤَمَّلُ بْنُ هِشَامٍ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ الْهَمْدَانِىِّ عَنِ الأَسْوَدِ بْنِ يَزِيدَ: "أَنَّهُ دَخَلَ عَلَى عَائِشَةَ فَسَأَلَهَا عَنْ صَلاَةِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِاللَّيْلِ . فَقَالَتْ : كَانَ يُصَلِّى ثَلاَثَ عَشْرَةَ رَكْعَةً مِنَ اللَّيْلِ ، ثُمَّ إِنَّهُ صَلَّى إِحْدَى عَشْرَةَ رَكْعَةً ، وَتَرَكَ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ قُبِضَ صلى الله عليه وسلم حِينَ قُبِضَ وَهُوَ يُصَلِّى مِنَ اللَّيْلِ تِسْعَ رَكَعَاتٍ ، وَكَانَ آخِرُ صَلاَتِهِ مِنَ اللَّيْلِ الْوِتْرَ."

Bize Müemmel b. Hişam, ona İsmail b. İbrahim, ona Mansur b. Abdurrahman, ona Ebu İshak el-Hemdânî, ona da el-Esved b. Yezid'in haber verdiğine göre; "bir gün kendisi Hz. Aişe'nin huzuruna çıkıp Rasulullah'ın (sav) gece namazını sormuş, O da şu cevabı vermiş: Rasulullah (sav) geceleyin on üç rekât namaz kılardı. Sonra iki rekatı terk edip on bir rekat kılmaya başladı. Daha sonra vefat etti. Vefat ettiği sıralarda geceleri dokuz rekât kılmakta idi ve geceleyin kıldığı namazın sonuncusu da vitir olurdu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /320

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ الْمَجِيدِ عَنْ يَحْيَى بْنِ عَبَّادٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ أَنَّ ابْنَ عَبَّاسٍ حَدَّثَهُ فِى هَذِهِ الْقِصَّةِ قَالَ: "فَقَامَ فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ رَكْعَتَيْنِ ، حَتَّى صَلَّى ثَمَانِىَ رَكَعَاتٍ ، ثُمَّ أَوْتَرَ بِخَمْسٍ لَمْ يَجْلِسْ بَيْنَهُنَّ."

Açıklama: Bir önceki olay için bkz. D001357

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /318

حَدَّثَنَا وَهْبُ بْنُ بَقِيَّةَ عَنْ خَالِدٍ عَنْ حُصَيْنٍ نَحْوَهُ قَالَ: "وَأَعْظِمْ لِى نُورًا." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ : وَكَذَلِكَ قَالَ أَبُو خَالِدٍ الدَّالاَنِىُّ عَنْ حَبِيبٍ فِى هَذَا ، وَكَذَلِكَ قَالَ فِى هَذَا الْحَدِيثِ وَقَالَ سَلَمَةُ بْنُ كُهَيْلٍ عَنْ أَبِى رِشْدِينَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /318

حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ يَحْيَى الْحَرَّانِىُّ حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّى ثَلاَثَ عَشْرَةَ رَكْعَةً بِرَكْعَتَيْهِ قَبْلَ الصُّبْحِ : يُصَلِّى سِتًّا مَثْنَى مَثْنَى ، وَيُوتِرُ بِخَمْسٍ لاَ يَقْعُدُ بَيْنَهُنَّ إِلاَّ فِى آخِرِهِنَّ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /319

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِى حَبِيبٍ عَنْ عِرَاكِ بْنِ مَالِكٍ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّهَا أَخْبَرَتْهُ: "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُصَلِّى بِاللَّيْلِ ثَلاَثَ عَشْرَةَ رَكْعَةً بِرَكْعَتَىِ الْفَجْرِ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /319